Uszkodzenie nerwu zębodołowego podczas osteotomii żuchwy

Uszkodzenie nerwu zębodołowego dolnego podczas zabiegu osteotomii może skutkować zaburzeniami czucia w okolicy jamy ustnej, w tym nieodczuwaniem dolegliwości bólowych czy zmian temperatury. Przypadek taki przedstawiono w artykule opublikowanym w czasopiśmie naukowym „Journal of Oral and Maxillofacial Surgery, Medicine, and Pathology”.

Do uszkodzenia nerwu zębodołowego dolnego (ang. inferior alveolar nerve; IAN) dochodzi relatywnie rzadko (m.in. podczas usuwania zatrzymanych trzecich zębów trzonowych), ale jest to poważne powikłanie, a jego konsekwencje w około 1% przypadków są trwałe.

Zagrożenia związane z zabiegiem obustronnego strzałkowego rozszczepienia gałęzi żuchwy

W artykule pt. „Ocena zaburzeń neurosensorycznych po natychmiastowym przywróceniu funkcji nerwu zębodołowego dolnego przeciętego podczas obustronnego strzałkowego rozszczepienia gałęzi żuchwy” (Evaluation of neurosensory disturbance after immediate repair of the inferior alveolar nerve transected during sagittal split ramus osteotomy) przedstawiono przebieg powikłanego leczenia chirurgicznego protruzji żuchwy u 20-letniej pacjentki jednego z tokijskich szpitali.

Obustronne strzałkowe rozszczepienie gałęzi żuchwy (ang. bilateral sagittal split ramus osteotomy; BSSRO) to zabieg wprowadzony w 1957 roku przez Traunera i Obwegesera, w którym żuchwa jest przesuwana do przodu lub do tyłu w celu korekty wad szkieletu czaszkowo-twarzowego. Z zabiegiem tym wiążą się powikłania takie jak złamania (w 3,7% przypadków), nadmierne krwawienie (2%), a także uszkodzenie nerwu zębodołowego dolnego (1,3%). Choć przerwanie ciągłości nerwu jest dobrze udokumentowanym powikłaniem, a lekarze potwierdzają, że wczesna jego naprawa daje lepsze wyniki, niewiele jest prac opisujących rezultaty po przeprowadzeniu natychmiastowego leczenia uszkodzonego nerwu.

Powikłany zabieg BSSRO u młodej pacjentki

W sierpniu 2019 roku w Tokyo Dental College Suidoubashi Hospital 20-letnia pacjentka została poddana (po zastosowaniu znieczulenia) zabiegowi obustronnego strzałkowego rozszczepienia gałęzi żuchwy w celu leczenia protruzji żuchwy. W trakcie operacji doszło do przerwania nerwu zębodołowego dolnego, co wymagało zmiany planu leczenia i natychmiastowego przywrócenia ciągłości uszkodzonego nerwu.

W pierwszej kolejności od strony dystalnej usunięto rozszczepiony kikut po osteotomii, co zapewniło lepszy dostęp do uszkodzonego nerwu zębodołowego. Następnie zszyto kikut nerwu i usunięto dystalną część kości korowej, aby uzyskać dostęp do nerwu od strony proksymalnej. Epineurium (zewnętrzna warstwa tkanki łącznej otaczającej nerw) zostało w powiększeniu zszyte trzema szwami z kwasu poliglikolowego (PGA). Ranę zabezpieczono wchłanialną siateczką z kwasu poliglikolowego.

Następnie lekarze ponownie wprowadzili usunięty fragment warstwy korowej kości od strony dystalnej. Do uzyskania stabilizacji strony prawej zastosowano płytkę tytanową z pięcioma śrubami, a do zamocowania lewej strony użyto płytki z czterema śrubami. Chirurdzy zweryfikowali funkcję otwierania i zamykania ust oraz okluzję, a następnie zamknęli ranę. Obrazy RTG wykonane po zabiegach nie wykazały nieprawidłowości.

Aby zminimalizować dolegliwości bólowe, w trakcie zabiegów pacjentce łącznie 27 razy podawano znieczulenie (blokada zwoju gwiaździstego). Kobieta przez 14 dni po zabiegu przyjmowała 6,6 mg deksametazonu sodu fosforanu oraz – przez 6 miesięcy – witaminę B₁₂.

Stopniowy powrót funkcji uszkodzonego nerwu

Bezpośrednio po przeprowadzonym zabiegu nie doszło do reedukacji czuciowej uszkodzonego nerwu zębodołowego dolnego (brak odpowiedzi m.in. na bodźce bólowe i zmiany temperatury). Odczuwanie bodźców było u pacjentki badane ponownie po 3 oraz po 6 miesiącach. Pacjentka zaczęła odczuwać pewną poprawę po upływie 6 miesięcy, z postępującymi zmianami świadczącymi o stopniowym przywracaniu funkcji nerwu. Jak podali autorzy, w powrocie do zdrowia najbardziej pomocne było zastosowanie siatki z kwasu poliglikolowego oraz blokady zwoju gwiaździstego.

– Odczuwanie ucisku, bólu i zmian temperatury zostało przywrócone do stanu sprzed zabiegu po upływie roku i trzech miesięcy – napisali autorzy z zespołu kierowanego przez dr. Kiyohiro Kasaharę z Wydziału Patobiologii Jamy Ustnej i Chirurgii w Tokyo Dental College.

– Dobrze wykonana regeneracja kości, dająca efekt przewidywalny i długoterminowy, tak aby po 20-30 latach mieć tę kość w tym samym miejscu, jest podstawą implantologii. Ta dobrze zbudowana w tym temacie wiedza procentuje – mówi implantolog, dr Michał Szczutkowski.

T.H.

źródło: https://www.drbicuspid.com/index.aspx?sec=sup&sub=apm&pag=dis&ItemID=328565

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212555821000776?via%3Dihub