Zaburzenia smaku jako efekt problemów stomatologicznych

Zaburzenia smaku, fachowo nazywane dysgeuzją, mogą przybierać różną, niekiedy mocno dokuczliwą dla pacjentów formę. Co ciekawe, niektóre z nich mogą mieć źródło w… problemach stomatologicznych.

Za odbiór wrażeń smakowych odpowiedzialne są kubki smakowe obecne w jamie ustnej na języku, podniebieniu, w krtani, górnej części przełyku oraz na wargach i wewnętrznej części policzków. W błonie śluzowej jamy ustnej człowieka występuje około 10 000 kubków smakowych, a każdy z nich jest unerwiony przez 200 rozgałęzień nerwowych połączonych z komórką receptorową. Impuls z komórek smakowych dociera do mózgu za pośrednictwem jednego z trzech nerwów czaszkowych.

Zaburzenia smaku – przyczyny

Już starożytni lekarze dostrzegali związek między zaburzeniami smaku a rozmaitymi chorobami układowymi. Dziś wiemy, że do zaburzeń smaku może doprowadzić cukrzyca, niedoczynność tarczycy, niewydolność nadnerczy, mukowiscydoza, niedobór witamin i składników mineralnych (witaminy A, B2, miedzi oraz cynku), choroby genetyczne, zaburzenia hormonalne, a nawet zwykłe infekcje wirusowe. Na nasze odczuwanie smaku duży wpływ mają również niektóre leki i używki (alkohol, nikotyna).

W rozważaniach na temat odczuć smakowych nie należy także pominąć istotnego czynnika, jakim jest wiek pacjenta. U osób starszych dochodzi do zaniku kubków smakowych, co w istotny sposób wpływa na próg odczuwania smaku.

Zaburzenia smaku – rodzaje

Najbardziej skrajnym zaburzeniem jest agnozja smakowa, która charakteryzuje się niemożnością odczuwania jakichkolwiek smaków. W przypadku tej każdy pokarm ma taki sam, nieokreślony posmak, którego pacjenci nie potrafią nawet opisać.

Do zaburzeń smakowych należy także phantogeuzja, polegająca na występowaniu halucynacji smakowych przy braku jakichkolwiek bodźców fizycznych. W tym zaburzeniu wrażenia smakowe pojawiają się spontanicznie i nie są powiązane ze spożywaniem określonych pokarmów. Najczęstszym odczuwanym smakiem fantomowym jest smak słony i metaliczny (rzadziej kwaśny, słodki lub pikantny). Nie do końca wiadomo, dlaczego tak się dzieje i jaka jest przyczyna smaków fantomowych – część naukowców uważa, że pojawiają się one w efekcie nieprawidłowej aktywności mózgu, część – że są wynikiem zaburzonej pracy receptorów nerwowych, umiejscowionych w kubkach smakowych.

Opisane wcześniej zaburzenia sytuują się niejako na przeciwstawnych biegunach – od kompletnego braku smaku po nadmiar wrażeń smakowych, które pojawiają się samorzutnie, bez udziału czynników fizycznych. Pozostałe zaburzenia można umieścić pomiędzy nimi. Są to:

– hipergeuzja – podwyższona wrażliwości smakowa, przesadne odczuwanie smaku – w tym zaburzeniu wszystkie smaki są odbierane zbyt mocno, np. potrawy wydają zbyt słodkie lub zbyt słone, mimo iż nie zostały nadmiernie doprawione,

– hipogeuzja – to inaczej obniżona zdolność rozpoznawania smaków, problemy z ich prawidłowym zdefiniowaniem,

– kakogeuzja – nieprzyjemne subiektywne odczuwanie bodźców smakowych, często występujące w chorobach psychicznych, chory odczuwa nieprzyjemnie zmieniony smak potraw i płynów, co często interpretuje urojeniowo, nieprzyjemny posmak w ustach utrzymuje się także między posiłkami i sprawia to, że pacjent jest przekonany, że otrzymał zatrute jedzenie.

Zaburzenia smaku a problemy stomatologiczne

Zaburzenia smaku często bardzo często towarzyszą kserostomii i stomatodynii. Schorzenia ślinianek zaburzają smak z powodu nieprawidłowej wilgotności kubka smakowego, dlatego osoby cierpiące na nadmierną suchość w jamie ustnej dość często cierpią na hipogeuzję.

Zaburzenia smaku mogą również wystąpić w przypadku zapalenia języka, zapalenia dziąseł bądź zapalenia błony śluzowej jamy ustnej wywołanego przez bakterie, wirusy lub grzyby. Innym czynnikiem zaburzającym odczuwanie smaku mogą być protezy (niekiedy też aparaty ortodontyczne) oraz nowotwory jamy ustnej. Zdarza się również, że do przejściowego zaburzenia smaku dochodzi w efekcie znieczulenia nerwu zębodołowego dolnego.

Podczas przygotowań do wyjazdu na urlop warto pamiętać o zębach. Nic tak nie popsuje nam wakacji, jak ból zęba w nieoczekiwanym momencie. Jednak każdy z nas może się przed tym zabezpieczyć – zapewnia lek. stom. Cezara Pokorska.

Oprac. AF

Fot. Engin_Akyurt, pixabay.com