Fałszywy alarm – choroby, od których bolą zęby (pozornie)

Niekiedy pacjent zgłasza się do dentysty z silnym bólem sugerującym stan zapalny miazgi lub tkanek okołowierzchołkowych, jednak ani zdjęcie rtg, ani badanie przedmiotowe nie potwierdzają tego rozpoznania. W takiej sytuacji cierpiącemu i zbolałemu pacjentowi trudno jest uwierzyć w zapewnienia lekarza, że ząb jest zdrowy, a przyczyną dolegliwości mogą być schorzenia rzadko kojarzone z problemami stomatologicznymi. Do chorób, które mogą powodować ból naśladujący ból zęba, zaliczamy między innymi: zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego, zapalenia zatok, zapalenie gruczołów ślinowych, półpaśca, zapalenie nerwu trójdzielnego, neuropatyczny ból zęba, dusznicę bolesną. Wszystkie te choroby mogą się manifestować silnymi dolegliwościami, które w subiektywnym odczuciu pacjenta mają swoje źródło w chorym zębie (lub zębach).

Zaburzenia stawu skroniowo-żuchwowego

Dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego często objawia się bólem, który imituje stan zapalny miazgi. Ból ma zazwyczaj charakter przewlekły i głęboki, często jest określany przez pacjenta jako nękający, tępy, rozlany, trudny do zlokalizowania. Dolegliwości nasilają się w sytuacjach stresogennych i podczas ucisku objętych chorobą mięśni i stawów, jednak zęby w obszarze dotkniętym bólem reagują na bodźce prawidłowo.

Zapalenie zatok

Stan zapalny w zatoce szczękowej wywołany przez infekcję lub alergię może spowodować ucisk na odgałęzienia nerwu trójdzielnego. Jeżeli uciskane jest ujście nerwu, ból może obejmować wiele zębów.
Zęby z obszaru dotkniętego chorobą wykazują obniżony próg wrażliwości na zimno. Przy stanach ostrych pacjent najczęściej odczuwa silny ból tuż nad policzkiem – to pulsuje zakażona zatoka szczękowa. Bardzo często zapalenie ma charakter jednostronny. Ból nasila się podczas poruszania głową, przy pochylaniu, zbieganiu ze schodów. Zapaleniu towarzyszyć może podniesiona temperatura ciała, wrażliwość skóry twarzy na dotyk, ból skroni oraz w okolicach oczu.

Neuralgia nerwu trójdzielnego

Głównym objawem tego schorzenia jest przeszywający, nagły, silny ból podobnego do kopnięcia przez prąd elektryczny, trwający maksymalnie od kilku sekund do kilku minut. Ból ten jest zwykle jednostronny – pojawia się i przechodzi raptownie, a pomiędzy atakami pacjent nie odczuwa żadnych dolegliwości bólowych. Obszar, jaki ból obejmuje, pokrywa się z sektorami twarzy unerwionymi przez gałązki czuciowe nerwu trójdzielnego. Atak bólu mogą spowodować najzwyklejsze czynności: jedzenie, pielęgnacja twarzy, mycie zębów, rozmowa.
Zdarza się, że neuralgia nerwu trójdzielnego początkowo bywa mylona przez pacjentów z ostrą nadwrażliwością zębów, jednak w badaniu stomatologicznym reakcja zębów na bodźce okazuje się prawidłowa.

Choroby gruczołów ślinowych

Ich symptomem może być łagodny lub ostry ból pojawiający się podczas spożywania posiłków. Niekiedy może się także pojawić obrzęk, identyczny jak przy ropniu okołowierzchołkowym. Jednak przyczyną tych dolegliwości nie jest stan zapalny miazgi, a infekcja i blokada ślinianek.

Półpasiec

Bardzo często podczas kilku pierwszych dni po zarażeniu się wirusem ospy wietrznej (a przed pojawieniem się pęcherzyków na skórze lub błonie śluzowej) pacjent odczuwa bardzo silny ból naśladujący samoistny ból zęba występujący w ostrym zapaleniu miazgi. Jednak także i w tym przypadku przyczyna ma charakter neurologiczny (wirus atakuje drugą i trzecią gałąź nerwu trójdzielnego).

Dusznica bolesna

Dusznica bolesna jest postacią choroby niedokrwiennej serca. Jej głównym objawem jest ból spowodowany niedostatecznym zaopatrzeniem mięśnia sercowego w tlen. Ból pojawia się najczęściej podczas wysiłku fizycznego, w sytuacjach stresowych lub po obfitych posiłkach. Może promieniować do lewej ręki, barku lub pleców, dawać uczucie pociągania, drętwienia palców i ręki lub przypominać dolegliwości żołądkowe. Jednak aż u 18% pacjentów dusznica bolesna manifestuje się jako silny ból żuchwy i bywa mylona z chorobą zębów. Charakterystyczne jest to, że pacjent nie potrafi wskazać konkretnego miejsca bólu i ma wrażenie, że boli go cała dolna szczęka.

Pacjenci z bólami pojawiającymi się w obrębie jamy ustnej są najczęściej przekonani, że ich problem ma charakter czysto stomatologiczny. Bywa jednak, że dentysta po przeprowadzeniu badań diagnostycznych kieruje takich pacjentów do lekarzy innych specjalności: laryngologa, kardiologa, neurologa, internisty. Podkreślmy w tym miejscu, że taka decyzja – wbrew temu, co sądzą niektórzy pacjenci – nie jest przejawem braku wiedzy stomatologa, a dowodem jego zawodowej rzetelności i odpowiedzialności.

Gdy zęby bolą podczas jedzenia lodów czy picia gorącej herbaty, oznacza, że są nadwrażliwe. Jak o nie dbać w takiej sytuacji? – wyjaśnia lek. dent. Ewa Białas.

B.Sz.