Sport to zdrowie… jamy ustnej? Nie w każdym przypadku

Wzajemny wpływ zdrowia jamy ustnej na zdrowie ogólne od dawna nie budzi kontrowersji w środowisku medycznym. Wiele wskazuje jednak na to, że zależność ta pozostaje mało znana m.in. w świecie sportu. Badania przeprowadzone z udziałem sportowców dowodzą, że w grupie tej świadomość roli zdrowia jamy ustnej jest niska i najwyraźniej nie jest traktowana priorytetowo.

Ale dlaczego ma to tak duże znaczenie? Ponieważ sportowcy mogą mieć poważniejsze problemy ze zdrowiem zębów i całej jamy ustnej niż reszta społeczeństwa.

Czy sportowy styl życia jest na pewno korzystny dla zdrowia jamy ustnej?

Przykładowo pływacy są bardziej narażeni na erozję zębów z powodu kwaśnego środowiska w chlorowanych basenach. Ponadto wielu sportowców stosuje restrykcyjne diety i spożywa słodkie napoje, które mogą uszkadzać tkanki zębów i zwiększać ryzyko próchnicy, chorób dziąseł oraz erozji.

Styl życia sportowców może sprzyjać również rozwojowi schorzeń takich jak kserostomia – ze względu na wysoki poziom odwodnienia, stresu, pocenie się i oddychanie przez usta. Wreszcie urazy jamy ustnej i urazy zębów często mogą się zdarzyć bez odpowiedniej ochrony, zwłaszcza w sportach kontaktowych, takich jak boks, sztuki walki, rugby, koszykówka czy piłka ręczna.

Zły stan zdrowia jamy ustnej wpływa również na wyniki sportowe. Zgodnie z wytycznymi dla stomatologii sportowej opracowanymi przez Światową Federację Stomatologiczną (FDI), zdrowa jama ustna może wspierać zdrowie całego organizmu, a zarazem jest ważnym czynnikiem pomagającym sportowcom w osiąganiu optymalnych wyników. Z drugiej strony, zły stan zdrowia jamy ustnej wpływa na ogólne samopoczucie i może mieć negatywny pływ na wyniki osiągane przez sportowców.

Zapalenie przyzębia i próchnica – choroby sportowców

Przykładowo dwie najbardziej rozpowszechnione choroby jamy ustnej: próchnica zębów i choroba dziąseł występują u sportowców często – odpowiednio u 55% i 76%. Mogą one powodować dolegliwości bólowe, co w oczywisty sposób przekłada się na wyniki sportowe, niekiedy do tego stopnia, że sportowiec musi zrezygnować z treningu lub nawet wycofać się z rywalizacji.

W przypadku zapalenia przyzębia wpływ na ogólny stan zdrowia jest oczywisty, ponieważ stan zapalny wykazuje związek z wieloma schorzeniami ogólnoustrojowymi (np. cukrzyca, choroby serca). Wydaje się, że istnieje też związek pomiędzy poziomem stanu zapalnego a VO2max (maksymalnym poborem tlenu podczas ćwiczeń), czyli wskaźnikiem sprawności krążeniowo-oddechowej. Istotnym problemem w przypadku chorób dziąseł jest to, że mogą długo pozostawać niewykryte – do czasu, gdy są w zaawansowanym stadium i pojawiają się poważne konsekwencje, takie jak utrata zębów.

Okluzja, która jest daleka od idealnej, to kolejny problem, który ma przełożenie na uzyskiwane przez sportowców wyniki – może ona negatywnie wpływać na postawę i chód, tym samym zwiększając ryzyko urazów. Wreszcie, nagłe przypadki stomatologiczne (np. ropnie dziąseł, zainfekowana miazga zęba lub wyrzynanie się trzecich zębów trzonowych) mogą zdarzyć się nieoczekiwanie i przełożyć się słabsze wyniki lub nawet wycofanie się sportowca z zawodów.

Zdrowie nie tylko fizyczne

Poza oczywistym wpływem na wyniki sportowe, wiele schorzeń jamy ustnej może obniżać jakość życia, np. w aspekcie psychospołecznym. Przekładają się na odczuwanie stresu, obniżenie samooceny, kontakty towarzyskie i – last but not least – wyniki na zawodach. Choroby jamy ustnej mogą również zaburzać zdrowe nawyki, których sportowcy muszą przestrzegać, w tym zasady żywieniowe. Na przykład żucie twardego, bogatego w błonnik pokarmu może być trudne w przypadku choroby dziąseł lub nadwrażliwości będącej skutkiem erozji zębów. A szczególnie w środowisku sportowców zawodowych najmniejsze wady mogą mieć istotny wpływ na wygraną bądź przegraną.

Jak zawsze – lepiej zapobiegać

Zaniedbanie zdrowia jamy ustnej nieuchronnie prowadzi do ogólnoustrojowych problemów zdrowotnych, ze wszystkimi tego konsekwencjami dla osiąganych przez sportowca wyników. Co oczywiste, wielu problemom (np. choroba dziąseł, próchnica, erozja zębów) można skutecznie zapobiegać poprzez utrzymywanie odpowiedniego schematu higieny jamy ustnej. Wskazane jest, aby do stanu zdrowia zębów i całej jamy ustnej sportowcy podchodzili równie poważne, jak do regularnych badań lekarskich.

– Istota postępowania w uszkodzeniach urazowych zębów u dzieci pozostaje cały czas taka sama. Najważniejsze jest to, żeby nie nadinterpretować, ale dobrze zdiagnozować, bo to kluczowa sprawa i żeby nie wprowadzać zbędnego leczenia – mówi o urazach zębów u dzieci prof. dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk, konsultant krajowy w dziedzinie stomatologii dziecięcej.

T.H.

źródło: https://www.drbicuspid.com/index.aspx?sec=sup&sub=hyg&pag=dis&ItemID=328933