Higiena i zdrowie jamy ustnej u osób starszych

O tym jak ważne jest regularne mycie zębów uczy się najmłodsze szkraby – podkreślając przy tym, że nawyk dbania o jamę ustną ma zapewnić im piękny uśmiech i zdrowie. Jest to tym bardziej zastanawiające, gdy zrozumiemy, że wśród stomatologicznych dyskusji niezwykle rzadko rozmawia się o pielęgnacji jamy ustnej osób starszych. Jest to tym bardziej niepokojące, gdy zrozumiemy, że sposób dbania o zęby i podniebienie seniora jest nieco inny – zwłaszcza, jeśli pacjent korzysta z protezy zębowej lub leczy się farmakologicznie. 

O ile regularna kontrola w salonie dentystycznym jest naturalną formą pielęgnacji, o tyle należy pamiętać o innych, codziennie czyhających zagrożeniach. Jakich?

Jama ustna – najczęstsze problemy seniorów 

Wraz z wiekiem, oprócz pojawiających się zmian w obrębie układu pokarmowego lub nerwowego, zmianom ulega też cała jama ustna. Po 65 roku życia gwałtownie rośnie ryzyko ubytków tkanki zęba, co wiąże się z ryzykiem próchnicy korzeni zęba. Dlatego też tak istotne jest, aby zmienić swoją dotychczasową pastę, upewniając się, że w jej składzie znajduje się dodatkowa dawka fluoru. 

W tym samym czasie seniorzy mogą cierpieć na popularny i bolesny problem – tzw. nadwrażliwość. Upływające lata przyczyniają się do cofania się dziąseł, które z kolei odkrywają powierzchnię zębów, które nie posiadają warstwy ochronnej. Te newralgiczne punkty narażone są na specyficzny ból (często porównywalny do “porażenia prądem), który pojawia się za każdym razem, gdy senior je lub pije gorące i zimne napoje. W skrajnych wypadkach, nadwrażliwość może być tak duża, że chory odczuwa ból także na świeżym, zimnym powietrzu lub jedząc kwaśne i słodkie przysmaki. 

Trzecią, popularną przypadłością jest tzw. suchość jamy ustnej. Najczęściej jej przyczyną jest zażywanie farmakologii, a także niewystarczające dostarczanie płynów. Nieleczona suchość jamy ustnej może powodować poważne uszkodzenia szkliwa, dlatego podstawą leczenia jest przede wszystkim wizyta u stomatologa, który pomoże zachować jej odpowiednią wilgotność.

Ograniczenia i przyrządy

Wraz z wiekiem pogłębiają się dolegliwości i wady, związane z jamą ustną. Szczególnie duże ograniczenia w zakresie procedur higienicznych mają pacjenci niepełnosprawni, którzy w oczywisty sposób mają ograniczony zakres ruchów. Chorzy cierpiący na makroglosję – schorzeniem objawiające się powiększonym językiem – lub zespół Downa mogą narzekać na nawyk tłoczenia języka, co utrudnia całą procedurę mycia i pielęgnowania dziąseł. Wśród wielu, popularnych chorób, występują także mimowolne ruchy żuchwy i zgrzytanie zębami, co również wpływa na stan i proces czyszczenia jamy ustnej.

W walce z tymi ograniczeniami pomagają gadżety i przyrządy, które powstały z myślą o osobach starszych i niepełnosprawnych. Przykładem najbardziej funkcjonalnego przyboru jest szczoteczka, która powinna posiadać wygodną rękojeść i miękkie włosie, które nie uszkodzi np. błony śluzowej. Pomocne okazują się też szczoteczki z ukośnym włosiem, dzięki któremu ułatwione jest czyszczenie powierzchni żującej, protezy oraz szczoteczki elektryczne, które samoistnie wykonują ruchy. Wśród dostępnych na rynku modeli szczególnie innowacyjne są szczoteczki z systemem ssącym, który umożliwia swobodne płukanie i wypluwanie resztek pasty. 

Uzupełnieniem codziennej pielęgnacji przydatna okazuje się również nitka do czyszczenia przestrzeni między zębami oraz pastylki czyszczące protezę.

Przyczyny i leczenie chorób jamy ustnej 

Przyczyną zmian w obrębie jamy ustnej niekoniecznie musi być niewłaściwa pielęgnacja czy brak systematyczności. Bardzo często schorzenia, takie jak np. próchnica, są wynikiem współistniejących chorób – cukrzycy, choroby serca lub nowotworów. Biologicznie na problemy jamy ustnej narażone są osoby powyżej 40. roku życia, a wśród głównych determinantów wyróżnia się: niewłaściwą dietę, choroby ogólnoustrojowe, stres, palenie tytoniu i wspomniana już farmakologia.

W leczeniu powyższych dolegliwości i minimalizowaniu ewentualnego ryzyka pomagają między innymi:

• regularne konsultacje stomatologiczne, 
• częste wymienianie szczoteczki do zębów – najlepiej co 2-3 miesiące i koniecznie po każdej chorobie gardła, 
• pasty wzbogacone w fluor, 
• mycie zębów minimum 2 razy dziennie, 
• zachowanie podstawowych zasad higieny (przy użyciu odpowiedniego sprzętu, np. https://www.pomocedlaseniora.pl/91-urzadzenia-do-pielegnacji-ciala) 
• nitkowanie zębów, zmniejszając w ten sposób ryzyko pojawienia się próchnicy, 
• mycie swojej protezy po każdym posiłku, 
• używanie szczoteczki elektrycznej lub sonicznej (https://www.pomocedlaseniora.pl/urzadzenia-do-pielegnacji-ciala/6358-soniczna-szczoteczka-do-zebow-adler-ad-2175-4-koncowki-5902934838252.html), które ułatwiają prawidłowe szczotkowanie w przypadku chorych stawów.

W skrajnych sytuacjach, gdy leczenie nie przynosi wyników, stomatolog rekomenduje resekcję zęba, zastępując je np. protezami. Te z kolei należy przechowywać w bezpiecznym miejscu – najlepiej w futerale, który znajdziesz na https://www.pomocedlaseniora.pl.