Jak ssanie kciuka wpływa na zdrowie jamy ustnej?

Na fotele lekarzy dentystów często trafiają dzieci, u których występują wady zgryzu, będące skutkiem niekontrolowanego ssania kciuka. Jakie problemy stwarza trwające zbyt długo (powyżej 4. roku życia) ssanie kciuka, które dotyczy co dziesiątego dziecka? Jak nie dopuścić do niekorzystnych konsekwencji tej parafunkcji?

Ssanie kciuka jest czynnością naturalną – rozpoczyna się ono w łonie matki i zwykle trwa do około 4. roku życia dziecka. Jednak, jak w przypadku każdego zachowania, może mieć ono poważne konsekwencje, jeśli będzie trwało zbyt długo; będzie też coraz trudniejsze do wyeliminowania.

Naturalne zachowanie, które z czasem powinno zaniknąć

U dzieci po ukończeniu 4. lub 5. roku życia ssanie kciuka jest zazwyczaj mechanizmem obronnym, funkcją adaptacyjną, sposobem radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Może to być szczególnie widoczne w okresie zmian, np. pójścia do nowego miejsca (przedszkole, szkoła) lub przyjścia na świat młodszego rodzeństwa. Jeśli zmiany te mają charakter ciągły, mogą wywołać u dziecka niepokój i potrzebę szukania pocieszenia. A im większy niepokój odczuwa dziecko ssące kciuk, tym większa jest jego skłonność do utrwalania tej parafunkcji.

Inne powody, dla których dziecko może często ssać kciuk, to głód i nuda. Ponieważ nawyk ssania kciuka zaczyna się już w łonie matki, może on imitować czynność karmienia piersią – dziecko szuka w ten sposób pokarmu i pocieszenia.

Skutki ssania kciuka dla zdrowia jamy ustnej

Konsekwencje długotrwałego ssania kciuka mogą być poważne. Według opinii Brytyjskiego Towarzystwa Ortodontycznego (BOS), jeśli nawyk ten utrzymuje się powyżej 7. roku życia, może trwale wpłynąć na ustawienie zębów osoby dorosłej.

Do najczęściej spotykanych problemów ze zdrowiem jamy ustnej spowodowanych przez ssanie kciuka zalicza się:

– zgryz krzyżowy,

– zgryz otwarty przedni,

– zmieniony kształt, w tym zwężenie szczęki,

– problemy z żuciem,

– z powodu nieprawidłowego ustawiania zębów mogą wystąpić problemy z mową, takie jak seplenienie, niewyraźna wymowa i wysuwanie języka podczas mówienia.

Ale parafunkcja ta powoduje nie tylko problemy stomatologiczne. Inne skutki uboczne długotrwałego ssania kciuka to m.in. spierzchnięta skóra lub rany kciuka i warg, nawracające infekcje, obniżona samoocena i skłonność do takich zachowań, jak nakręcanie włosów na palec lub przygryzanie skóry.

Jak zapobiegać nawykowi ssania kciuka?

Często jednak gdy objawy te stają się widoczne, leczenie konsekwencji kilku lat ssania kciuka są już bardziej złożone, a tym samym trudniejsze do leczenia. Dlatego tym bardziej należy im zapobiegać. Jednym z powszechnie stosowanych rozwiązań jest zastąpienie tej parafunkcji czymś innym. Jeśli dziecku ssanie kciuka kojarzy się z wygodą, przydatne może być zapewnienie mu alternatywy, takiej jak przytulanka lub kocyk. Poszukując alternatywy, rodzice pokazują dziecku, że rozumieją jego potrzebę i chcą zapewnić mu wygodę i bezpieczeństwo, chroniąc zarazem przez długotrwałymi fizycznymi skutkami ubocznymi ssania kciuka.

Rodzice sięgają też po produkty takie jak żelowe lub materiałowe osłony na kciuk, które mają pomóc dzieciom zaprzestać ssania. Dziecko nosi taką osłonkę na kciuku (lub także innych palcach) i za każdym razem, gdy zaczyna ssać kciuk, przypomina sobie, by tego nie robić. Niektórzy eksperci zalecają też dawanie dziecku smoczka, ale tak naprawdę należy je od tego odzwyczajać już od najmłodszych lat. Inni sugerują nakładanie na paznokieć kciuka lakieru o nieprzyjemnym smaku, ale to rozwiązanie również nie jest godne polecenia.

Istotna rola dobrej komunikacji dziecka z najbliższymi

Ponieważ długotrwałe ssanie kciuka często wiąże się z chęcią ukojenia lub zapanowania nad lękiem, efektywnym rozwiązaniem może być zmiana zachowania. Jednym z najskuteczniejszych sposobów zwalczania nawyku ssania kciuka jest więc komunikacja. Ważne jest, aby dowiedzieć się, dlaczego dziecko ssie kciuk, co powoduje jego niepokój, czym dziecko się martwi.

Oprócz komunikowania się z dzieckiem korzystne może być zachęcanie go – zarówno werbalne, jak i poprzez działanie. Jeśli rodzic lub opiekun wydaje się być zły albo sfrustrowany ssaniem kciuka przez malucha, może to tylko pogorszyć sytuację. Zachęcając dziecko i okazując brak rozczarowania czy zdenerwowania, dorosły może pomóc dziecku zaprzestać tej parafunkcji.

Każdy lekarz dentysta, niezależnie od specjalizacji, powinien być przygotowany do pracy z dziećmi. Co zaleca w takiej pracy, na przykład podczas wizyty adaptacyjnej stomatolog dziecięcy dr Piotr Sobiech? Przede wszystkim dużo empatii i cierpliwości.

T.H.

Źródło: https://dentistry.co.uk/