Kanały zębowe – co trzeba o nich wiedzieć?

Podczas leczenia kanałowego, szczególnie w fazie poszerzania i dezynfekowania kanałów, stomatolog napotyka na wiele przeszkód i utrudnień. Jedną z nich jest złożona anatomia kanałów zębowych.

Wielu pacjentów wyobraża sobie kanały zębowe jako wąską, wypełnioną miazgą przestrzeń, która przebiega wzdłuż całego korzenia i znajduje ujście w otworze wierzchołkowym. W rzeczywistości każdy ząb posiada własny, rozbudowany system kanałów, niekiedy o bardzo skomplikowanym i nietypowym przebiegu.

Kanały zębowe – rodzaje

Na system kanałowy składa się kilka rodzajów kanałów.

• Kanały zębowe główne (w zależności od rodzaju zęba – jeden lub kilka).

Kanał główny odchodzi od dna komory zęba i kończy się otworem wierzchołkowym, który może być umiejscowiony na samym koniuszku korzenia zęba lub nieco z boku. Taki kanał może mieć przebieg prosty lub zakrzywiony, może również u różnych osób posiadać różną szerokość.

• Kanały zębowe dodatkowe

Również mają swój początek w komorze zęba, jednak kończą się w ozębnej w różnych częściach korzenia. Przypomnijmy w tym miejscu, że ozębną nazywamy cienką warstwę tkanki, która utrzymuje ząb w zębodole. Ozębna pośredniczy w odczuwaniu dotyku, ucisku i bólu, odżywia ząb, amortyzuje działanie sił mechanicznych podczas żucia oraz wytwarza cement korzeniowy.

• Kanały zębowe boczne

Stanowią odgałęzienia kanału głównego i tworzą w wierzchołkowej części korzenia zęba tzw. deltę korzeniową (wizualnie przypominającą ujście wielkiej rzeki). Ich przebieg jest trudny do przewidzenia, a na dodatek trudno je dostrzec gołym okiem – np. mogą odchodzić od kanału głównego w różnych miejscach jego długości, następnie przebiegać przez zębinę i kończyć się w ozębnej.

• Pseudokanały

To inaczej odgałęzienia, które po pewnym odcinku samodzielnego przebiegu łączą się ponownie z kanałem głównym lub kończą się ślepo w zębinie.

W systemie korzeniowym zęba występują również anastomozy – poprzeczne połączenia pomiędzy poszczególnymi kanałami.

Jak dobrze wyczyścić system kanałowy?

Kanały dodatkowe, kanały boczne oraz anastomozy stanowią swego rodzaju drzwi dla mikroorganizmów. Nam rozmiary tych struktur wydają się mikroskopijne (ich średnica jest niejednokrotnie cieńsza od średnicy włosa), jednak dla bakterii stanowią olbrzymie, przestronne i zaciszne miejsce, w którym mogą się bez przeszkód osiedlać i namnażać.

Skomplikowany, nieregularny system kanałowy trudno jest oczyścić – po pierwsze dlatego, iż instrumenty nie docierają do wielu składowych systemu, po drugie – zakrzywione lub biegnące pod dziwnym kątem kanały oraz kanaliki zwiększają prawdopodobieństwo różnych powikłań, np. złamania narzędzia lub perforacji (przebicia) ściany kanału. Po trzecie – bez dokładnych badań diagnostycznych trudno dostrzec wszystkie szczegóły delty korzeniowej.

Tymczasem sukces leczenia endodontycznego jest ściśle uzależniony od dokładnego oczyszczenia i zdezynfekowania wszystkich elementów systemu kanałowego. To dlatego standardem we współczesnej endodoncji jest szczegółowa diagnostyka radiologiczna oraz leczenie zęba w dużym powiększeniu (tzn. pod lupą lub pod mikroskopem).

Niestety, nawet dzisiaj zdarzają się sytuacje, w których – mimo należytej staranności endodonty – ze względu na warunki anatomiczne zęba nie uda się zakończyć leczenia pełnym sukcesem.

Przebieg leczenia kanałowego u dzieci zależy przede wszystkim od woli współpracy młodego pacjenta. O szczegółach opowie lekarz dentysta Dorota Grodecka z Łodzi.

AF
Fot. Archiwum