Infekcyjne zapalenie wsierdzia: zdrowe zęby czy antybiotyk?

Z przełomowego oświadczenia Amerykańskiego Towarzystwa Serca (American Heart Association; AHA) opublikowanego w kwietniu w czasopiśmie „Circulation” (Krążenie) wynika, że zapobieganiu infekcjom serca wywołanym przez bakterie bytujące w jamie ustnej bardziej służy dobry stan zdrowia jamy ustnej niż antybiotykoterapia.

W oświadczeniu dokonano oceny wytycznych AHA z 2007 roku, które zalecały dentystom ograniczenie profilaktyki antybiotykowej (AP) tylko do czterech typów pacjentów. W swoim nowym przeglądzie komisja Amerykańskiego Towarzystwa Serca stwierdziła, że dowody naukowe wciąż przemawiają za ograniczonym stosowaniem AP i potwierdziła rolę dobrego stany zdrowia zębów i całej jamy ustnej w zapobieganiu infekcyjnemu zapaleniu wsierdzia (IZW).

Mniej profilaktycznej antybiotykoterapii w stomatologii

– Dowody naukowe pozyskane od czasu wytycznych AHA z 2007 roku potwierdzają, że ograniczenie profilaktycznego stosowania antybiotyków w zabiegach stomatologicznych nie zwiększyło liczby przypadków zapalenia wsierdzia i jest ważnym krokiem w walce z nadużywaniem antybiotyków u pacjentów – stwierdził dr Walter Wilson, przewodniczący grupy opracowującej oświadczenie Towarzystwa.

Autorzy tego dokumentu podali, że gdy 14 lat wcześniej Towarzystwo zmieniło zalecenia dotyczące profilaktyki antybiotykowej, liczba pacjentów kwalifikujących się do PA przed zabiegiem stomatologicznym spadła o około 90%. W tamtym czasie niektórzy lekarze uznali tę zmianę za kontrowersyjną i nadal bywa ona przedmiotem debaty w środowisku medycznym.

Dlatego w nowym oświadczeniu (Prevention of Viridans Group Streptococcal Infective Endocarditis: A Scientific Statement From the American Heart Association) starano się lepiej poznać długoterminowy wpływ stosowania PA, ograniczonej do pacjentów z następujących grup:

– osoby z protezą zastawki serca lub materiałem używanym do naprawy zastawki bądź użytkujące inne wszczepiane urządzenia kardiologiczne,

– pacjenci z wcześniejszym, nawrotowym infekcyjnym zapaleniem wsierdzia,

– pacjenci z wrodzoną wadą serca,

– osoby po przeszczepieniu serca.

Najnowsze badania potwierdzają wytyczne AHA z 2007 roku

W skład grupy opracowującej oświadczenie weszli eksperci z różnych specjalności medycznych, w tym członkowie Amerykańskiego Towarzystwa Stomatologicznego (ADA) oraz Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAP). Oceniając dostępne piśmiennictwo naukowe badacze nie znaleźli – jak to określono – „przekonujących dowodów” na to, że ograniczenie stosowania profilaktyki antybiotykowej spowodowało wzrost przypadków infekcyjnego zapalenia wsierdzia wywołanego przez paciorkowce z grupy viridans.

– Randomizowane badania są niezbędne, aby rozwiązać problem skuteczności profilaktyki antybiotykowej w zapobieganiu IZW wywołanemu przez Streptococcus viridans. Dopóki takie badania nie zostaną opublikowane, nasze opracowanie wskazuje, że profilaktyczna antybiotykoterapia zapewnia ochronę przed wystąpieniem działań niepożądanych u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka z IZW spowodowanym przez paciorkowce viridans – podali autorzy.

Badacze z AHA zauważyli, że choć dentyści wykazali się dużą świadomością, nie zawsze przestrzegali zaleceń z 2007 roku. Niemniej w licznych badaniach zdecydowana większość stomatologów potwierdziła, że stosują się do wytycznych, co przełożyło się na znaczny spadek stosowania AP przed zabiegami w gabinecie dentystycznym.

Jednak – jak podano w oświadczeniu AHA – pewna część dentystów nadal profilaktycznie zaleca antybiotyki pacjentom z grupy średniego ryzyka, inni z kolei nie przepisują AP pacjentom z grupy wysokiego ryzyka.

Rola prawidłowej higieny i zdrowia jamy ustnej

Ponadto w oświadczeniu podkreślono wpływ stanu zdrowia zębów w profilaktyce IZW. Autorzy zauważyli, że utrzymanie dobrego stanu zdrowia jamy ustnej u pacjentów z grupy ryzyka ma bardzo duży wpływ na zapobieganie rozprzestrzenianiu się bakterii podczas rutynowych zabiegów, takich jak codzienne szczotkowanie zębów.

– Rutynowe, codzienne zabiegi powodują przemijającą bakteriemię znacznie częściej niż pojedynczy zabieg dentystyczny. Dlatego uzyskanie dobrego stanu zdrowia jamy ustnej ma istotny wpływ na zapobieganie zapaleniu wsierdzia wywołanemu przez paciorkowce Streptococcus viridans – napisali autorzy oświadczenia AHA.

– Ciężkie zapalenia przyzębia stwierdzono u 15% Polaków w 1985 roku. Jak jest dziś? Praktycznie bez zmian – mówi prof. dr hab. Tomasz Konopka, wiceprezydent Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego. Wśród krajów europejskich, w których przeprowadzono to badanie, Polska ma najwyższy odsetek pacjentów z tym schorzeniem. Cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe, powikłania okołoporodowe – te i inne problemy zdrowotne mogą mieć natomiast bezpośredni związek z chorobami przyzębia.

T.H.

źródła: https://www.drbicuspid.com/index.aspx?sec=sup&sub=bai&pag=dis&ItemID=328432

https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIR.0000000000000969