Cofanie się dziąseł. Jak zapobiegać i leczyć recesję dziąseł

Cofanie się dziąseł – czyli recesja dziąseł – to problem, który może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak nadwrażliwość zębów, próchnica korzeni czy choroby przyzębia. Wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z jego istnienia aż do momentu pojawienia się widocznych objawów. Dlatego tak ważne jest, aby zrozumieć przyczyny recesji dziąseł, znać pierwsze symptomy, a także metody profilaktyki i leczenia.

Recesja dziąseł, polegająca na stopniowym odsłanianiu korzeni zębów, jest często bagatelizowanym problemem, który jednak może prowadzić do poważnych komplikacji estetycznych i zdrowotnych. Proces ten może wynikać z różnych przyczyn – od niewłaściwej higieny jamy ustnej po predyspozycje genetyczne, a jego leczenie bywa złożone i wymaga indywidualnego podejścia.

Warto pamiętać, że cofanie się dziąseł zagraża nie tylko zdrowiu zębów. Jego konsekwencją mogą być bowiem np. choroby przyzębia, które – jak udowodniono w licznych badaniach – wpływają także na ogólny stan zdrowia pacjenta. Mają one związek z chorobami serca, nerek i płuc, cukrzycą, a także mogą wpływać na przebieg ciąży i porodu. 

Cofanie się dziąseł – główne przyczyny

Cofające się dziąsła to przypadłość o wieloczynnikowym podłożu, dlatego ich diagnostyka i leczenie wymagają indywidualnego podejścia. 

• Nieprawidłowa higiena jamy ustnej

Nieadekwatnie silne szczotkowanie zębów jest jedną z najczęstszych przyczyn recesji dziąseł. Zbyt twarde włosie szczoteczki i niewłaściwa technika szczotkowania mogą powodować mechaniczne uszkodzenia dziąseł, co prowadzi do ich cofania się. Dziąsła są delikatną tkanką, której systematyczne uszkodzenia mogą spowodować odsłonięcie korzeni.

• Stany zapalne przyzębia

Przewlekłe stany zapalne dziąseł i przyzębia są wywoływane przez bakterie znajdujące się w płytce nazębnej. Jeśli w porę nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie, dochodzi do stopniowej destrukcji tkanek, co prowadzi do cofania się dziąseł, pogłębia stan zapalny i powoduje zaawansowane choroby przyzębia. W skrajnych przypadkach mogą one skutkować zanikami kości wymagającymi interwencji chirurgicznych.

• Bruksizm oraz wady zgryzu

Zarówno bruksizm (patologiczne zaciskanie i zgrzytanie zębami), jak i wady zgryzu mogą powodować nadmierne obciążenie tkanek przyzębia. Stały nacisk i siły działające na dziąsła u niektórych pacjentów prowadzą natomiast do recesji dziąsłowych.

• Nieprawidłowo wykonane uzupełnienia protetyczne

Nieprawidłowo wykonane wypełniania oraz niedopasowane uzupełnienia protetyczne, takie jak korony albo mosty, mogą powodować stały nacisk na dziąsła oraz ich podrażnienia, co z czasem prowadzi do recesji.

• Zmiany hormonalne

U kobiet zmiany hormonalne – występujące w okresie ciąży, podczas menopauzy lub stosowania antykoncepcji hormonalnej – mogą powodować zwiększoną wrażliwość dziąseł na czynniki zewnętrzne, co przyczynia się do ich recesji.

Objawy recesji dziąseł

Recesja dziąseł często rozwija się stopniowo, co może sprawić, że pacjenci nie są świadomi jej postępu – dopóki nie wystąpią poważniejsze objawy. Warto jednak zwrócić uwagę na następujące sygnały:

• krwawienie dziąseł – np. podczas szczotkowania albo jedzenia twardych pokarmów,

• odsłonięcie korzeni zębów – stają się one widoczne na skutek cofania się dziąseł,

• dyskomfort i ból spowodowany nadwrażliwością – odsłonięte korzenie są wystawione na działanie bodźców chemicznych i termicznych (ciepło, zimno, kwaśne lub słodkie pokarmy),

• zmiana w estetyce uśmiechu – cofnięcie dziąseł sprawia, że zęby mogą wizualnie wydawać się dłuższe, a to wpływa na estetykę uśmiechu.

Nadwrażliwość zębów, choroby przyzębia itd. Dlaczego trzeba leczyć cofające się dziąsła?

Nieleczona recesja dziąseł może prowadzić do licznych komplikacji, które znacznie pogarszają jakość życia pacjenta. Jednym z najczęstszych problemów związanych z recesją jest nadwrażliwość zębów. Odsłonięte korzenie są wyeksponowane na działanie zewnętrznych czynników chemicznych i termicznych, co powoduje silny, ostry ból np. podczas jedzenia zimnych, kwaśnych czy słodkich pokarmów.

Dodatkowo, odsłonięte korzenie są mocno narażone na działanie próchnicotwórczych bakterii. Znacznie zwiększa to ryzyko rozwoju próchnicy korzeni, która wymaga specjalistycznej terapii, takiej jak np. leczenie kanałowe – jeśli doszło do infekcji miazgi. 

Recesja jest bardzo często powiązana z zapaleniem dziąseł i chorobami przyzębia, które wpływają nie tylko na zdrowie jamy ustnej, ale także na zdrowie ogólnoustrojowe. Dowiedziono, że mogą one zwiększać ryzyko wystąpienia chorób serca i płuc, cukrzycy typu 2, a nawet schorzeń neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera. 

Oczywiście nie można zapominać, ze długotrwała recesja dziąseł może prowadzić do poważnych problemów estetycznych oraz funkcjonalnych. Jej najpoważniejszym skutkiem może być nawet utrata zębów, co znacząco wpływa na komfort mówienia oraz spożywania pokarmów. Dlatego tak ważne jest, aby podjąć odpowiednie kroki zaradcze już na wczesnym etapie choroby.

Metody leczenia recesji dziąsłowych

Leczenie cofających się dziąseł zależy od stopnia zaawansowania problemu oraz jego przyczyny. U pacjentów we wczesnym stadium recesji zastosowanie znajdują takie zabiegi, jak skaling i root planing, które polegają na usuwaniu kamienia nazębnego oraz oczyszczeniu powierzchni korzeni zębów z płytki nazębnej i bakterii odpowiedzialnych za stan zapalny. Później dentysta może wykonać zabieg pokrycia recesji dziąsła np. materiałem kompozytowym, co zabezpiecza odsłoniętą część zęba, chroni przed rozwojem nadwrażliwości i próchnicy.

W zaawansowanych przypadkach recesji stosuje się m.in. chirurgiczne przeszczepy tkanki miękkiej. Najczęściej przeszczepianą tkankę pobiera się z podniebienia pacjenta, a następnie umieszcza w miejscach, gdzie doszło do cofania się dziąseł. Zabieg ten pomaga w odbudowie tkanek i chroni odsłonięte korzenie. Gdy recesja dziąseł prowadzi do zaniku kości, stosuje się techniki regeneracyjne, takie jak przeszczepy kości.

Specjalista może również zaproponować np. terapię laserem. Te nowoczesne urządzenia znajdują bowiem zastosowanie w wielu dziedzinach stomatologii. 

Oczywiście należy też pamiętać o prawidłowej higienie jamy ustnej oraz usunięciu przyczyny cofania się dziąseł – np. leczeniu bruksizmu czy wymianie uzupełnienia protetycznego na lepiej dopasowane, co może zapobiec dalszemu pogłębianiu się problemu. 

Profilaktyka ma znaczenie! Jak zapobiegać recesji dziąseł?

Profilaktyka recesji dziąseł polega przede wszystkim na codziennej, dokładnej higienie jamy ustnej. Bardzo ważna jest prawidłowa technika szczotkowania – używanie miękkiej szczoteczki i delikatne, okrężne ruchy podczas mycia zębów pomagają chronić tkanki dziąsłowe przed mechanicznym uszkodzeniem. Regularne stosowanie past do zębów wzbogaconych fluorem wzmacnia szkliwo i chroni przed próchnicą, a antybakteryjne płyny do płukania ust pomagają w redukcji bakterii odpowiedzialnych za rozwój chorób dziąseł i przyzębia. Ważne jest także oczyszczanie przestrzeni między zębami, czy to w formie nitkowania, czy stosowania szczoteczek międzyzębowych. 

Nie wolno zapominać o regularnych wizytach kontrolnych u dentysty, w trakcie których lekarz sprawdzi stan zębów i dziąseł. Wówczas może zostać również przeprowadzony instruktaż prawidłowej higieny oraz zabieg profesjonalnej higienizacji. Warto też unikać szkodliwych czynników – jednym z nich, bardzo negatywnie wpływającym na zdrowie dziąseł, jest palenie papierosów.

Cofanie się dziąseł to poważny problem zdrowotny, który może prowadzić do próchnicy, zapaleń przyzębia, paradontozy oraz wynikających z nich powikłań. Domowe metody profilaktyki (przede wszystkim prawidłowa higiena jamy ustnej), wczesne zdiagnozowanie recesji przez stomatologa i zastosowanie odpowiednich metod leczenia mogą skutecznie zahamować ten proces, przywrócić zdrowie jamy ustnej i utrzymać je na długie lata.