Pęknięty ząb – co robić i jak leczyć pęknięcie zęba?

Pęknięcie zęba to problem, który może dotknąć każdego – niezależnie od wieku czy ogólnego stanu uzębienia. W pierwszej chwili uraz tego typu może wydawać się drobnym, niegroźnym uszkodzeniem, ale niekiedy prowadzi do poważniejszych objawów, a w skrajnych przypadkach – nawet do utraty zęba. Jakie są najczęstsze przyczyny pęknięć zęba? Jak diagnozuje się takie urazy? W jaki sposób można leczyć pęknięte zęby? Podpowiadamy!

Zęby każdego dnia narażone są na ogromne obciążenia mechaniczne. Siły, które oddziałują na uzębienie podczas codziennych czynności (np. gryzienia i żucia pokarmów), a także patologiczne zgrzytanie i zaciskanie zębów (czyli tzw. bruksizm) mogą prowadzić do mikrouszkodzeń tkanek zębów. Z biegiem czasu mikropęknięcia osłabiają strukturę zęba, powodując jego podatność na większe uszkodzenia.

Pęknięcie może pojawić się nagle w wyniku urazu lub rozwijać się stopniowo przez wiele lat. Bez względu na przyczynę, kluczowe jest szybkie podjęcie interwencji. Nieleczone pęknięcie może prowadzić do stanów zapalnych, bólu zęba, a nawet konieczności jego ekstrakcji. Wczesna diagnostyka i wdrożenie odpowiedniego leczenia to podstawowe kroki, które pozwolą uratować ząb i przywrócić jego pełną funkcjonalność.

Pęknięty ząb – przyczyny

Przyczyny pęknięcia zęba mogą być różnorodne – zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne. Jakie konkretnie czynniki wpływają na występowanie tego typu urazów?

• Urazy mechaniczne – do nagłych, rozległych pęknięć zębów mogą prowadzić urazy mechaniczne będące efektem np. upadków, wypadków komunikacyjnych, uderzenia czy uprawiania sportu.

• Bruksizm – jest to przewlekłe, patologiczne zgrzytanie i zaciskanie zębów, często występujące w nocy oraz w sytuacjach stresowych. Generuje ono ogromny nacisk na szkliwo i zębinę powodując mikropęknięcia, które z czasem zwiększają ryzyko bardziej zaawansowanych pęknięć.

• Próchnica – najczęściej występująca choroba zębów, w przebiegu której szkodliwe bakterie niszczą tkanki twarde zęba, osłabiając jego strukturę i czyniąc go podatnym na uszkodzenia.

• Leczenie kanałowe – zęby po leczeniu kanałowym stają się mniej wytrzymałe i bardziej kruche z uwagi na utratę miazgi, która pełni funkcję odżywczą i ochronną. Tym samym są bardziej narażone na urazy, takie jak pęknięcia czy pionowe złamania korzenia. 

• Nagłe zmiany temperatury – narażenie zębów na gwałtowne, niespodziewane wahania temperatury – np. spożywanie bardzo gorących potraw i popijanie ich zimnym napojem – może prowadzić do powstawania mikropęknięć szkliwa, które z czasem powiększają się i przekształcają w widoczne pęknięcia.

• Wiek – z biegiem lat szkliwo ulega naturalnemu zużyciu, co osłabia zęby i czyni je bardziej podatnymi na pęknięcia.

Objawy pęknięcia zęba. Na co zwrócić uwagę?

Objawy pęknięcia zęba bywają trudne do jednoznacznego zdiagnozowania, ponieważ mogą przypominać inne dolegliwości stomatologiczne. Do najczęściej występujących objawów należą:

• ból podczas nagryzania lub żucia – szczególnie przy spożywaniu twardych lub klejących pokarmów,

• nadwrażliwość zębów – czyli silny, ostry, przeszywający ból zęba podczas picia zimnych i gorących napojów czy po kontakcie zębów z kwaśną albo słodką żywnością,

• ból o charakterze przerywanym – pojawia się okresowo, a jego intensywność może wzrastać przy zmianie nacisku,

• dyskomfort przy dotykaniu zęba – odczuwany np. jako ból nawet podczas lekkiego opukiwania zęba,

• widoczne rysy lub szczeliny na powierzchni zęba – w niektórych przypadkach pęknięcie można zauważyć gołym okiem.

W przypadku pojawienia się któregokolwiek z tych objawów, należy niezwłocznie skontaktować się z dentystą w celu wykonania dokładnej diagnostyki.

Pęknięcie zęba – diagnostyka 

Dokładne zdiagnozowanie pęknięcia zęba wymaga zastosowania odpowiednich narzędzi oraz metod. W wielu przypadkach pęknięcia są niewidoczne podczas standardowego badania, dlatego stomatolog może sięgnąć po bardziej zaawansowane techniki diagnostyczne. Proces diagnostyczny zazwyczaj obejmuje kilka etapów.

Badanie kliniczne i wywiad stomatologiczny – lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad, pytając o objawy, przyczynę dolegliwości i historię urazu. Następnie dokładnie ogląda ząb, wykorzystując lupę stomatologiczną lub mikroskop, które pozwalają dostrzec nawet najmniejsze pęknięcia. Dentysta może wykonać również testy nacisku i opukiwanie zęba, co pozwala na lokalizację bólu i ocenę, czy konkretne fragmenty zęba są osłabione.

Test światłem optycznym – przy oświetleniu specjalnym światłem pęknięcia stają się bardziej widoczne, ponieważ rozpraszają je w specyficzny sposób.

Badanie radiologiczne – RTG zęba pozwala ocenić stan jego wewnętrznych struktur, jednak drobne pęknięcia nie zawsze są widoczne na standardowym zdjęciu rentgenowskim. W takich przypadkach stosuje się tomografię stożkową CBCT, która dostarcza szczegółowego trójwymiarowego obrazu zęba, korzenia i otaczających tkanek.

Leczenie pękniętego zęba. Dostępne metody

Leczenie pękniętego zęba zależy m.in. od lokalizacji i rozległości uszkodzenia. W przypadku niewielkich pęknięć możliwe jest zachowanie zęba i jego funkcji, natomiast przy poważnych urazach może być konieczne bardziej zaawansowane leczenie.

W sytuacji powierzchownych pęknięć szkliwa najczęściej stosuje się bonding, czyli zabieg polegający na pokryciu powierzchni zęba specjalnym materiałem kompozytowym. Pozwala to na wypełnienie szczelin i dzięki temu – na szybkie przywrócenie funkcjonalności oraz estetyki zęba. W zależności od stopnia uszkodzenia, pacjentowi zaproponowane mogą zostać również licówki, czyli cieniutkie płatki wykonane np. z kompozytu lub porcelany, mocowane na przedniej powierzchni zęba. Jeśli uszkodzenie jest większe i osłabia strukturę zęba, lekarz może zaproponować założenie korony protetycznej.

W przypadku zębów uszkodzonych mocniej, np. gdy uraz sięga miazgi, konieczne jest leczenie kanałowe. Zabieg polega na usunięciu zainfekowanej miazgi, oczyszczeniu kanałów i ich wypełnieniu specjalnym materiałem, a następnie wzmocnieniu zęba odpowiednią odbudową protetyczną.

Ekstrakcja zęba – gdy uraz jest zbyt poważny

W przypadku bardzo rozległych urazów – np. pęknięcia korzenia zęba – konieczna może być ekstrakcja. Należy jednak mieć świadomość, że współczesna stomatologia pozwala ratować nawet mocno uszkodzone zęby, a ekstrakcja to ostateczność.

Po ekstrakcji stomatolog zaproponuje dopasowaną do potrzeb metodę na uzupełnienie luki zębowej, np. most protetyczny albo implanty, na których następnie mocuje się koronę protetyczną – po to, aby przywrócić pełną funkcjonalność i estetykę uśmiechu.

Pęknięty ząb to problem, którego nie można lekceważyć. Takie objawy, jak ból, nadwrażliwość czy widoczne rysy na powierzchni zęba wymagają jak najszybszej konsultacji stomatologicznej. Wczesna diagnostyka oraz odpowiednie leczenie pozwalają uniknąć konieczności usunięcia zęba oraz poważniejszych konsekwencji zdrowotnych. Reagowanie na tego typu sytuacje, prawidłowa higiena jamy ustnej, a także regularne wizyty u dentysty znacznie zwiększają szanse na zachowanie zdrowia jamy ustnej na długie lata.