Zespół Nicolau jako reakcja na nieprawidłowe zastosowanie Ca(OH)2

Nieprawidłowo zastosowany środek do dezynfekcji kanałów korzeniowych może być przyczyną wystąpienia rzadkiej, zagrażającej zdrowiu reakcji. Zgodnie z opublikowanym pod koniec października opisem przypadku, substancja ta spowodowała silną reakcję skórną u leczonej endodontycznie 16-letniej pacjentki.

Artykuł pt. „Zespół Nicolau po leczeniu endodontycznym: opis przypadku” (Nicolau syndrome following endodontic treatment: a case report) ukazał się w czasopiśmie naukowym „Journal of Endodontics”.

– Nieostrożne obchodzenie się ze wstrzykiwanym wodorotlenkiem wapnia może spowodować jego przemieszczenie poza system kanałów korzeniowych, a tym samym zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu Nicolau – napisali badacze w grupy kierowanej przez dr Fatimę Al-sheeb z Hamad Dental Center w Dosze, stolicy Kataru.

Wodorotlenek wapnia Ca(OH)₂ jest od lat z powodzeniem stosowany w leczeniu endodontycznym. Substancja ta ma wpływ na regenerację miazgi i dostarcza jonów wapniowych koniecznych do remineralizacji zębiny. Jednak użycie wodorotlenku wapnia może niekiedy wiązać się z ryzykiem i powikłaniami, w tym przypadkowym wstrzyknięciem do otaczających struktur, co może prowadzić do zakrzepicy, martwicy skóry i uszkodzenia tkanki łącznej. Według autorów pracy przedstawiony przypadek jest jednym z niewielu doniesień o podobnych działaniach niepożądanych.

Skutki wadliwie przeprowadzonego leczenia kanałowego

Jak podali autorzy artykułu, w klinice stomatologicznej u 16-letniej pacjentki przeprowadzano leczenie kanałowe zęba 14. Po opracowaniu kanałów korzeniowych doszło do obfitego krwawienia. Aby je zatamować, lekarz wstrzyknął do kanałów nieutwardzony wodorotlenek wapnia. Pacjentka odczuła wówczas bardzo silny ból, ponadto nastąpiła zmiana koloru skóry na lewym policzku – w pobliżu leczonego pierwszego zęba trzonowego. Nastolatce przepisano środki przeciwbólowe i antybiotyki.

Po upływie 3 dni młoda pacjentka została skierowana na oddział chirurgii szczękowo-twarzowej Hamad Dental Center w Dosze. U 16-latki występował obrzęk oraz krwiak na lewym policzku, paraliż lewej strony warg oraz łzawienie lewego oka. Wkrótce w lewym obszarze podoczodołowym pojawił się martwiczy płat skóry o wymiarach 4 × 4 cm.

Jak napisali autorzy artykułu, aby wyleczyć obszar martwiczy, zaplanowano wizytę w gabinecie chirurgii plastycznej, tymczasem nastolatka została skierowana na oddział endodontyczny w celu zakończenia leczenia kanałowego.

Nieprzezroczysty materiał przepchnięty z kanału zęba 14

Na oddziale endodontycznym u nastolatki przeprowadzono badanie kliniczne, wykonano także obrazowanie. Badanie tomografem CBCT wykazało przemieszczenie nieprzezroczystego materiału z kanałów zęba 14 do dna zatoki szczękowej lewej, tętnicy zębodołowej tylnej górnej, tętnicy podoczodołowej oraz okolicy otworu podoczodołowego.

Jak napisali autorzy, ustalono, że materiałem tym był wodorotlenek wapnia. Na postawie objawów takich jak dolegliwości bólowe odczuwane tuż po wstrzyknięciu Ca(OH)₂ oraz przebarwienie i obrzęk skóry postawiono diagnozę: zespół Nicolau.

W ciągu trzech kolejnych wizyt u młodej pacjentki zakończone zostało leczenie kanałowe. Zabiegi z zakresu chirurgii plastycznej pozwoliły na korektę uszkodzonych tkanek. Wizyty kontrolne podczas kolejnych 6 miesięcy potwierdziły brak objawów bólowych i zagojenie tkanek miękkich.

Najczęstszymi przyczynami ekstruzji wodorotlenku wapnia do tkanek miękkich jest zbyt szybkie jego wstrzykiwanie i nie dość precyzyjne, nieuważne używanie instrumentów endodontycznych. Autorzy zalecają, aby zachować dużą ostrożność, zwłaszcza w przypadku krwawienia z wierzchołka korzenia.

– Pomimo rzadkiego występowania zespołu Nicolau istotne jest, aby podkreślić toksyczne działanie wodorotlenku wapnia po jego przemieszczeniu poza wierzchołek zęba – podsumowali badacze z zespołu dr Al-Sheeb.

Wszczepienie implantu w miejscu zęba, który nie tak dawno poddany był leczeniu kanałowemu niekoniecznie oznacza, że leczenie nie przyniosło odpowiedniego skutku. Może być dokładnie odwrotnie. – Przy dzisiejszej technologii endodontycznie jesteśmy w stanie uratować większość zębów, natomiast leczenie kanałowe stosujemy także jako pewną formą przygotowania do implantu – mówi dr Piotr Puchała, endodonta.

T.H.

źródła: https://www.drbicuspid.com/index.aspx?sec=sup&sub=edo&pag=dis&ItemID=329569

https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0099239921007573