Pantomogram zębów – co to za badanie i kiedy się je wykonuje?

Wielu pacjentów w trakcie leczenia stomatologicznego otrzymuje od lekarza zlecenie wykonania zdjęcia pantomograficznego zębów. Na czym polega pantomogram zębów i jak należy się do niego przygotować?

Pantomogram zębów to specjalistyczne zdjęcie RTG stosowane w stomatologii, wykonywane przy pomocy aparatu zwanego pantomografem. Jego działanie polega na jednoczesnym ruchu głowicy generującej promieniowanie RTG oraz rejestratora, dzięki czemu uzyskuje się dokładne zdjęcie danej warstwy twarzoczaszki. Na zdjęciu są więc widoczne zęby górne i dolne, także zatrzymane w kości, jak również wszystkie otaczające je tkanki.

Pantomogram zębów – wskazania

Stomatolog może zalecić wykonanie zdjęcia pantomograficznego w różnych sytuacjach. Do najczęstszych wskazań zalicza się jednak ogólna ocena stanu zdrowia zębów (próchnica, jakość wypełnień, jakość leczenia kanałowego), planowane leczenie protetyczne, implantologiczne i ortodontyczne, planowany zabieg usunięcia zębów zatrzymanych, a także choroby przyzębia (ocena stopnia ich zaawansowania). Niekiedy na zdjęciu pantomograficznym lekarz może również przypadkowo wykryć zmiany, które nie dają żadnych objawów, takie jak torbiele, korzenie pozostawione po niekompletnych ekstrakcjach, a nawet nowotwory.

Pantomogram zębów – przeciwwskazania

Oczywiście należy również pamiętać, że zdjęcia pantomograficznego nie wykonuje się u wszystkich pacjentów. Głównym przeciwwskazaniem jest ciąża – zdjęć RTG z reguły nie przeprowadza się u kobiet ciężarnych lub podejrzewających ciążę. Emitowane przez pantomograf promieniowanie rentgenowskie nie pozostaje bowiem bez wpływu na rozwijający się płód i może go uszkodzić. Dlatego pantomogram zębów u ciężarnych wykonuje się jedynie w sytuacjach, gdy płynące z niego korzyści są większe niż potencjalne ryzyko dla płodu (np. w przypadku poważnych urazów). Należy mieć także świadomość, że promieniowanie RTG nie jest obojętne dla zdrowia każdego człowieka, ale podczas wykonywania zdjęcia pantomograficznego wykorzystuje się jego ściśle określone, bezpieczne dawki. Równie ważny jest fakt, że w trakcie badania pantomograficznego pacjent otrzymuje o wiele mniejszą dawkę promieniowania, niż otrzymałby podczas wykonywania kilku punktowych zdjęć RTG poszczególnych zębów.

Jak przygotować się do badania?

Badanie pantomograficzne nie wymaga od pacjenta żadnych szczególnych przygotowań. Można je wykonać w każdym momencie, właściwie od ręki – nie trzeba być na czczo, dostarczać lekarzowi wyników innych badań, wchodzić do wąskich aparatów czy przyjmować kontrastu. Jest również zupełnie bezbolesne i trwa kilkanaście sekund. Przed wykonaniem zdjęcia należy jedynie zdjąć wszystkie metalowe przedmioty znajdujące się w okolicy twarzy (okulary, biżuteria), a następnie założyć na siebie specjalny ołowiany fartuch ochronny, który zabezpiecza inne części ciała przed niepotrzebnym przyjęciem dawki promieni rentgenowskich. Zadaniem pacjenta jest jedynie ustawienie się przy kolumnie aparatu, a jego głowica obraca się wokół głowy przez około 14 sekund. Zdjęcie od razu pojawia się na ekranie monitora.

Panoramę, czyli zdjęcie pantomograficzne, warto wykonać zawsze przed rozpoczęciem leczenia stomatologicznego. Do czego służy i jak się je wykonuje wyjaśnia lek. dent. Aneta Grochowina.

AF