Napoje bez cukru – czy są równie szkodliwe dla zębów?

Tematem regularnie podejmowanym zarówno w branżowych mediach, jak i rozmowach z pacjentami są słodzone napoje i ich szkodliwy wpływ na zęby. Z drugiej strony nie dość często omawia się problematykę napojów o niskim pH, których spożywanie może mieć również negatywny wpływ na szkliwo zębów.

Wielu pacjentów ma podstawową wiedzę na temat tego, jak dieta wpływa na zdrowie jamy ustnej, ale czy zdają sobie oni sprawę, że wykracza to poza problem szkodliwego wpływu cukru? Portal Dentistry IQ sugeruje, co warto mówić pacjentom na temat zagrożeń związanych ze spożywaniem napojów, które są wolne od cukru, ale również niekoniecznie zdrowe.

Autorka artykułu, Bethany Montoya, higienistka stomatologiczna z ponad 10-letnim stażem, twierdzi, że wiele razy spotykała inteligentnych, starających się dbać o swoje zdrowie pacjentów, którzy byli przekonani, że sięgając po takie napoje, dokonują dobrych dla zdrowia wyborów. Pacjenci ci zwykle nie wiedzieli, że picie napojów o niskim pH jest jak zaproszenie do rozwoju chorób jamy ustnej.

W swoim artykule Montoya wspomina nowego pacjenta o imieniu Chris, który przyszedł do gabinetu na badanie kontrolne i higienizację. Nie miał większych obaw odnośnie stanu swoich zębów, wspomniał tylko o ciemnych plamach na kilku przednich zębach. Miał 22 lata, był wolny od większych problemów zdrowotnych, a jego codzienna higiena jamy ustnej polegała na szczotkowaniu zębów dwa razy dziennie szczoteczką elektryczną, stosowaniu pasty do zębów z fluorem i nitkowaniu zębów.

Ale po wykonaniu zdjęć RTG i przeprowadzeniu dokładnego badania lekarz wykrył próchnicę – i to nie tylko kilka małych ubytków: Chris miał ogniska próchnicy we wszystkich 28 zębach! Gdy lekarz skupił się na stworzeniu planu leczenia próchnicy, Bethany chciała dociec, co spowodowało ubytki próchnicowe u Chrisa, aby opracować dla niego skuteczny plan profilaktyczny.

Gdy higienistka spytała pacjenta o jego dietę, ten z przekonaniem stwierdził, że nie lubi słodyczy, dlatego rzadko sięga po desery. Ponieważ jednak wiele osób zapomina, że napoje są częścią diety, Bethany dopytała, co chłopak pije każdego dnia. Odpowiedział Chrisa brzmiała: – Lubię dietetyczne napoje gazowane. Pracuję nad tym, by ograniczyć ilość wypijanych napojów, ale zwykle piję od sześciu do ośmiu puszek dziennie. Kiedyś piłem zwykłe napoje gazowane, ale przeszedłem na dietetyczne, bo wiem, że wersja bez cukru jest zdrowsza i nie wpłynie (źle) na moje zęby, prawda?

Kwaśne napoje i pokarmy – jaki jest ich wpływ?

Wiele osób ma podstawową wiedzę na temat tego, jak dieta wpływa na zdrowie jamy ustnej, ale nie zdają sobie sprawy z zagrożeń wykraczających poza cukier. Cukier nie jest jednak jedynym czynnikiem, który budzi obawy stomatologów, jeśli chodzi o ryzyko próchnicy zębów.

Podczas gdy większość naszych pacjentów wie, że cukier „karmi” bakterie wywołujące próchnicę zębów, wielu jest zaskoczonych, że sam cukier nie powoduje uszkodzeń zębów. Badania naukowe dowodzą, że po spożyciu węglowodanów patogeny bytujące w jamie ustnej przetwarzają je na własne „paliwo” i uwalniają kwaśny produkt uboczny po tym, jak cukier spełni już swoje zadanie. Te „odpady” o niskim pH odpowiadają za powstawanie ubytków w strukturze zęba.

Jeżeli kwas uwalniany podczas spożywania cukru może powodować próchnicę zębów, o wiele więcej szkód może wyrządzić pojawienie się dodatkowych kwasów. Kwasy pokarmowe występują m.in. w nabiale, mięsie, zbożach. Nasze organizmy potrzebują tych kwasów do optymalnego funkcjonowania, ale podobnie jak z wieloma innymi rzeczami, nie można z nimi przesadzić. A dieta zbyt bogata w kwasy sprawia, że kwaśne staje się też środowisko jamy ustnej.

Ale wiele z najbardziej szkodliwych kwasów w diecie znajduje się w napojach, takich jak soki, napoje dla sportowców, napoje gazowane, kawa, herbata i alkohol. W przeciwieństwie do kwaśnych pokarmów, kwaśne napoje mogą swobodnie przepływać do wszystkich powierzchni jamy ustnej i „kąpać” zęby w związkach, które rozmiękczają i powodują erozję ochronnej warstwy szkliwa. Ślina kontroluje poziom pH w jamie ustnej, ale jeśli kwaśne napoje są spożywane kilka razy dziennie, działanie śliny jest ograniczane. A stała ekspozycja jamy ustnej na działanie kwasów prowadzi do tworzenia się ubytków.

Jak chronić zęby przed kwasami?

Gdy rozmawiamy o cukrach i kwasach w naszej diecie z pacjentami, warto podzielić się kilkoma sugestiami dotyczącymi higieny i zdrowia jamy ustnej.

– Pij więcej wody. Z chemicznego punktu widzenia mózg uzależnia się od słodkich napojów, kofeiny i alkoholu, a rzucenie nałogu może być trudne. Zamiast tego należy stopniowo zastępować przyjmowane płyny wodą. W zależności od liczby spożywanych słodkich lub kwaśnych napojów, zmiana ta może zająć od kilku dni do kilku tygodni. Ale warto być konsekwentnym.

– Ogranicz czas ekspozycji zębów na płyny. Jeśli sięgasz po słodki lub kwaśny napój, ogranicz jego spożycie do jednego razu dziennie lub jednego posiłku, zamiast popijać go przez cały dzień. Im krótszy czas ekspozycji, tym skuteczniejsza będzie ślina w ograniczaniu niebezpiecznego dla szkliwa poziomu pH.

– Pamiętaj, że „dietetyczny” i „bez cukru” nie oznacza „zdrowy”. Dietetyczne napoje gazowane, wody gazowane i bezcukrowe napoje dla sportowców mogą nie zawierać węglowodanów, ale większość z nich ma w składzie kwasy, które aromatyzują i konserwują dany produkt. Dodatkowo nasycanie dwutlenkiem węgla zapewnia napojom świeżość, ale odczyn takich płynów jest bardzo kwaśny.

– Po spożyciu kwaśnego napoju poczekaj co najmniej 30 do 60 minut, zanim umyjesz zęby. Zapewni to ślinie możliwość zbuforowania poziomu pH w jamie ustnej, co zapobiegnie usuwaniu rozmiękczonych warstw szkliwa zębów za pomocą szczoteczki do zębów. Zamiast tego zaleca się płukać jamę ustną wodą lub żuć gumę bez cukru.

– Zbadaj pH swojej śliny (paski testowe do monitorowania pH jamy ustnej można bez problemu kupić). Jeśli pH jest zbyt kwaśne (poniżej 4,0), należy ocenić dotychczasową dietę i omówić wyniki z lekarzem stomatologiem.

– Porozmawiaj ze stomatologiem o produktach, które chronią przed działaniem kwasów. Dostępnych jest wiele rodzajów past do zębów, żeli, płukanek, gum, pastylek do ssania, a także zabiegów gabinetowych, które umożliwiają kontrolę pH jamy ustnej i ochronę zębów przed erozjąą.

Także wspomniany Chris wyleczył wszystkie ubytki, zobowiązał się wyeliminować z diety napoje gazowane, a także zaakceptował nowy, wspólnie opracowany plan żywieniowy. Dzięki temu od ponad dwóch lat Chris nie miał żadnego ubytku. Spożywanie kwaśnych napojów było kiedyś jego codziennym nawykiem, ale wprowadzanie konsekwentnych zmian i dobra współpraca z lekarzem stomatologiem okazały się kluczem do pokonania błędów w diecie i poprawy stanu zdrowia jamy ustnej.

Uskrzydlają, pobudzają organizm i dodają wigoru, ale czy pozostają bez wpływu na nasze zdrowie? Amerykańscy uczeni dowiedli, że kwasy zwarte w energy drinkach rozmiękczają szkliwo zębów. Dentyści zalecają, aby ograniczyć, a najlepiej zrezygnować z picia tego typu napojów.

T.H.

źródło: https://www.dentistryiq.com/personal-wellness/dental-disease/article/14283163/acidic-drinks-and-teeth-what-to-tell-your-patients