Najczęstsze przyczyny bólu zębów

Bolący ząb potrafi dać się we znaki nawet najbardziej wytrzymałym i odpornym na ból osobom. Niekiedy jego natężenie bywa tak duże, iż uniemożliwia jedzenie, spanie i mówienie (a nawet przełykanie śliny i poruszanie głową). Co gorsza, nawet silne tabletki przeciwbólowe często nie są w stanie złagodzić uporczywego bólu zęba – ich efekt przeciwbólowy jest niewystarczający zwłaszcza w przypadku zapalenia miazgi.
Ból zęba może mieć charakter samoistny i ciągły (niezależny od czynników zewnętrznych), może występować tylko pod wpływem drażnienia (np. ciepła, zimna, słodkich potraw lub napojów, żucia, szczotkowania) lub też odpowiadać obu tym warunkom jednocześnie.

Do najczęstszych przyczyn bólu zębów zaliczamy:
– próchnicę zębów,
– zapalenie miazgi,
– wyrzynanie się zęba mądrości (prowadzące do zapalenia okołokoronowego),
– pęknięcie szkliwa (do którego doszło w wyniku urazu lub erozji kwasowej, spowodowanej długotrwałym oddziaływaniem kwasów zawartych w niektórych pokarmach na twarde tkanki zęba).

Próchnica

Najczęstszym podłożem bólu zęba jest średnia lub głęboka próchnica, obejmująca swoim zasięgiem szkliwo i zębinę. Ból jest zwykle wywoływany przez zimno, ciepło, słodkie potrawy lub szczotkowanie zębów; bodźce te prowadzą do przenikania płynów przez kanaliki zębiny do miazgi zęba. Dopóki dolegliwość bólowa nie utrzymuje się po ustaniu działania zewnętrznego bodźca, miazga jest zapewne na tyle zdrowa, że można ją zachować. Stan ten nazywa się odwracalnym bólem miazgi lub odwracalnym zapaleniem miazgi.

Zapalenie miazgi

W sytuacji zaawansowanej próchnicy i stałego drażnienia miazgi może dojść do rozwoju stanu zapalnego, który manifestuje się silnym i dotkliwym bólem, którego nie da się złagodzić za pomocą środków przeciwbólowych. Ból może występować samoistnie lub w odpowiedzi na drażnienie, może trwać kilka minut lub utrzymywać się kilkanaście godzin. Do typowych symptomów świadczących o nieodwracalnym zapaleniu miazgi zaliczamy dolegliwości bólowe, które zwiększają swoje nasilenie pod wpływem ciepła, dotyku, nagryzania pokarmów, w pozycji leżącej oraz w czasie nocy. Bólowi często towarzyszą również dodatkowe objawy: obrzęk, gorączka, złe samopoczucie.

Zmiany okołowierzchołkowe

Nieleczone zapalenie miazgi z czasem prowadzi do jej martwicy. W takim przypadku ból szybko ustępuje, co wielu pacjentów przyjmuje z prawdziwą ulgą, jednocześnie dochodząc do błędnego wniosku, że skoro ząb przestał boleć, najwidoczniej nie potrzebuje leczenia. Niestety, brak dolegliwości bólowych wcale nie oznacza zahamowania choroby. Zapalenie dociera bowiem do tkanek otaczających korzeń zęba i skutkuje zmianami okołowierzchołkowymi, takimi jak ziarniaki, torbiele, ropnie i przetoki. Przywierzchołkowe zapalenie ozębnej manifestuje się silnym bólem przy żuciu i nagryzaniu, chory ząb jest wrażliwy na dotyk i ostukiwanie, a jednocześnie łatwy do zlokalizowania. Podobne symptomy, choć bardziej nasilone, występują także przy ropniu przywierzchołkowym. W tym przypadku widoczny jest również niekiedy obrzęk śluzówki nad zajętym korzeniem, bolesny obrzęk sąsiedniego odcinka policzka lub wargi (lub obu tych miejsc jednocześnie), podwyższona ciepłota ciała i ogólne złe samopoczucie.

Wyrzynanie się zęba mądrości

Natomiast częstą przyczyną bólu związanego z wyrzynaniem się zęba mądrości jest zapalenie okołokoronowe (zakażenie tkanki między zębem a okrywającym go fragmentem dziąsła). Zapalenie okołokoronowe, zwykle towarzyszące wyrzynaniu się dolnych ósemek, objawia się obrzękiem i zaczerwienieniem dziąsła oraz miejscową bolesnością, nasilającą się w czasie połykania (ból może promieniować do ucha, gardła, oka i skroni). Niekiedy dochodzą też inne objawy: szczękościsk, zapalenie węzłów chłonnych podżuchwowych, obrzęk okolicznych tkanek policzka, obrzęk łuków podniebienno-gardłowych i migdałków podniebiennych. Pacjenci często gorączkują, skarżą się na bóle głowy i dreszcze. Proces zapalny powstały w wyniku utrudnionego wyrzynania dolnego zęba mądrości może szerzyć się do sąsiednich przestrzeni, być przyczyną wrzodziejącego zapalenia jamy ustnej i zapalenia kości.

B.Sz.