Zęby drapieżnych ryb z późnej jury pod okiem mikroskopu

Zęby drapieżnych ryb sprzed około 148 mln lat wzięli pod lupę mikroskopu naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Polskiej Akademii Nauk. Na podstawie badań wykazali, że różnice w budowie zębów są jednym z czynników umożliwiających wspólny byt podobnych gatunków na jednym terenie.

Skamieniałości odkryto w kamieniołomie Owadów-Brzezinki – jednym z najciekawszych stanowisk paleontologicznych w Polsce. Miejsce to leży w gminie Sławno w woj. łódzkim i jest znane z wyjątkowo dobrze zachowanych późnojurajskich skamieniałości morskich i lądowych organizmów.

Tym razem naukowcy z Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Instytutu Paleobiologii PAN skupili się na zębach dużych drapieżnych ryb z czasu później jury. – Późna jura to okres, z którego znamy liczne taksony ryb kostnoszkieletwoych. Jurajskie ryby były licznie reprezentowane przez dwie grupy: ryby pełnokostne (Holostei) i doskonałokostne (Teleostei). Te pierwsze wtedy dominowały, a dzisiaj należą do mniejszości. Z kolei te drugie dominują współcześnie – tłumaczył Łukasz Weryński, doktorant w Instytucie Nauk Geologicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Skamieniałości przedstawicieli obu tych grup znaleziono (w warstwie wapieni płytowych, w których ryby dobrze się zachowują) w Owadowie-Brzezinkach. W opisywanym badaniu grupę ryb pełnokostnych reprezentowały: skamieniałości ryb z nadrodziny Caturoidea: gatunek Strobilodus sp. oraz zęby Caturoidea indet., a bliskich doskonałokostnym – z rzędu Pachycormiformes; Orthocormus teyleri.

– Sednem tej sprawy jest to, że dwa podobnej wielkości duże drapieżniki (do 1-1,5 m długości) żyły w podobnym, dość płytkim środowisku. Taka koegzystencja jest możliwa wtedy, gdy taksony zajmują różne nisze ekologiczne, czyli pełnią różne funkcje w ekosystemie i odżywiają się innym pokarmem. Przyjąłem, że jednym z czynników umożliwiających ten wspólny byt jest różnica w uzębieniu – opowiadał Weryński w rozmowie z Nauką w Polsce.

Różnice w budowie i kształcie zębów

Naukowcy postanowili sprawdzić to za pomocą badań mikroskopowych: optycznych i elektronowych.

– Wykazaliśmy różnice w budowie uzębienia badanych ryb. U okazów reprezentujących Caturoidea zęby były zbudowane z ortozębiny – to rodzaj zębiny o strukturze podobnej do tej u ludzi, która codziennie przyrasta o 20-30 mikrometrów. Badany okaz miał jednak nieregularne przyrosty, co może dowodzić na przebywanie w warunkach niestabilnych środowiskowo. Z kolei u Orthocormus tayleri struktura wewnętrzna zęba jest bardziej zbliżona do kości, jest silnie unaczyniona i szybko rośnie – mówił paleontolog.

Dodał, że również kształt zębów się różnił. – Pachycormidy miały zęby bardziej przystosowane do chwytania i przebijania, natomiast zęby caturoidów miały charakter przebijająco-tnący, widoczny poprzez obecność krawędzi tnących. Zaobserwowane przez nas różnice strukturalne w zębach pomagają zatem wyjaśnić, w jaki sposób te drapieżne ryby promieniopłetwe mogły współistnieć – wskazał.

Jak dodał Weryński, według jego wiedzy, to pierwsze tego typu badania zębów ryb reprezentujących te taksony przeprowadzone mikroskopowo. – Zazwyczaj badania porównawcze późnojurajskich ryb przeprowadzano makroskopowo. Nasze badania są pierwsze, które porównują wewnętrzną strukturę uzębienia za pomocą badań mikroskopowych – powiedział.

Więcej szczegółów można znaleźć w publikacji źródłowej w „Acta Palaeontologica Polonica„.

Sprzęt stomatologiczny i medyczny to niezbędny ekwipunek dzisiejszego stomatologa. Odszukaliśmy zdjęcia, które przedstawiają instrumenty sprzed wieków. Warto zobaczyć co się zmieniło i jak kiedyś pojmowano ergonomię.

Źródło: https://naukawpolsce.pl/

Fot. Ghedoghedo – own work, CC-by-SA 4.0, Wikipedia.org