Zarażenie gruźlicą w gabinecie stomatologicznym – jak go unikać?

Gruźlica to jedna z najgroźniejszych chorób, na zarażenie którą jest narażona asysta stomatologiczna. Schorzenie przenosi się głównie drogą kropelkową, choć zarażenie bakteriami wywołującymi gruźlicę nie jest równoznaczne z zachorowaniem. Aby zminimalizować ryzyko zarażenia, cały zespół stomatologiczny musi stosować środki ochrony osobistej, regularnie wykonywać proces dezynfekcji narzędzi oraz pamiętać o procedurze higienicznego mycia rąk.

Wiele osób sądzi, że gruźlica to choroba, która już dawno temu odeszła w zapomnienie. Nic bardziej mylnego – według statystyk Światowej Organizacji Zdrowia, w 2012 r. na gruźlicę zachorowało 8,7 mln osób na całym świecie, z czego 1,4 mln zmarło. W Polsce co roku notuje się około 8 tys. przypadków gruźlicy. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem – blisko połowa chorych mieści się w przedziale wiekowym 45-64 lata. Jak więc widać, choroba ta nada stanowi spore zagrożenie, choć dostępne nowoczesne metody leczenia sprawiają, że udaje się wyleczyć coraz większą liczbę osób zarażonych.

Gruźlica jest wywoływana przez bakterie Gram-dodatnie, nazywane pałeczkami lub prątkami Kocha. Są bardzo odporne na antybiotyki, przy wysokiej wilgotności i bez dostępu światła mogą przeżyć nawet kilka lat, ale jednocześnie giną pod wpływem promieni słonecznych, zaś w kontakcie z temperaturą 75°C już po 10 sekundach stają się zupełnie nieszkodliwe. Prątki Kocha najczęściej atakują płuca (95% przypadków choroby to gruźlica płuc), ale mogą zainfekować właściwie każdy układ, m.in. chłonny, moczowy oraz kostno-stawowy.

Obecnie wyróżnia się kilka rodzajów gruźlicy. Gruźlica pierwotna przebiega bezobjawowo, choć u części chorych pojawiają się objawy grypopodobne, które samoistnie ustępują. Dowodem przebycia tej odmiany gruźlicy jest jednak widoczne na zdjęciach RTG zwapnienie płuc. Gruźlica popierwotna to stan, w którym bakterie uaktywniają się w organizmie po okresie uśpienia. Najczęściej atakują wówczas płuca. Gruźlica prosówkowa to jedna z najgroźniejszych rodzajów schorzenia. Rozpoczyna się zazwyczaj od duszności i podwyższonej temperatury, a jej głównym objawem są widoczne w narządach wewnętrznych charakterystyczne ogniska choroby, przypominające wyglądem ziarna prosa. W tym typie gruźlicy bakterie wraz z krwią rozprzestrzeniają się bowiem po całym organizmie i infekują wiele organów. Z kolei gruźlicę pozapłucną obserwuje się u około 5% chorych, u których atakuje m.in. węzły chłonne, nerki, stawy i kości.

Jeśli chodzi o źródła zakażenie bakteriami Kocha, to przede wszystkim przenoszą się one drogą kropelkową. Osoby chore rozsiewają bakterie, wydychając je podczas mówienia, śmiechu, kichania lub kaszlu. O wiele rzadziej do zarażenia może dojść przez dotyk albo drogą pokarmową. Co ważne, zarażenie prątkami nie musi skończyć się zachorowaniem. Według statystyk, schorzenie rozwija się jedynie u 10% osób zainfekowanych. Ryzyko rozwoju gruźlicy jest najwyższe w ciągu 2 lat od zarażenia, ale u wielu osób drobnoustroje pozostają w stanie uśpienia przez długi czas.

Do zarażeń prątkami gruźlicy bardzo często dochodzi wśród osób zawodowo związanych z ochroną zdrowia. Jak dowiodły badania, ryzyko zarażeń wśród personelu medycznego jest nawet 100 razy wyższe niż pozostałych osób. W przypadku personelu stomatologicznego, do przeniesienia drobnoustrojów może dojść zwłaszcza podczas pracy maszyn szybkoobrotowych. Źródłem zakażenia są również nieprawidłowo zdezynfekowanie narzędzia stomatologiczne.

Zapobieganie zakażeniom prątkami gruźlicy obejmuje kilka aspektów. Przede wszystkim jest to stosowanie środków ochrony osobistej w postaci fartuchów ochronnych, rękawiczek jednorazowego użytki oraz maseczek z filtrami HEPA. Zwykłe maseczki – bawełniane lub papierowe – nie zabezpieczają ich użytkownika przez wnikaniem do dróg oddechowych wilgotnych cząsteczek materiału biologicznego. Bardzo ważna jest dezynfekcja narzędzi i urządzeń stomatologicznych. W przypadku prątków gruźlicy, niezwykłą skutecznością charakteryzuje się termiczna metoda dezynfekcji. Należy również pamiętać o procedurze higienicznego mycia rąk. Szczegółowo pisaliśmy o tym tutaj.

Wielu mieszkańców Czarnobyla nie wierzyło, że niewidoczne promieniowanie może zabijać. Wielu polskich stomatologów wciąż nie przyjmuje do wiadomości, że źródła zakażenia mogą kryć się w każdym zakamarku gabinetu. Gdyby tylko ślina była czerwona…

AF
Fot. frolicsomepl, pixabay.com