18-24 listopada – trwa Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach

W dniach 18-24 listopada 2021 r. obchodzony jest Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach (WAAW – z ang. World Antibiotic Awareness Week), który został ustanowiony przez Światową Organizację Zdrowia w 2015 r. Inicjatywy te są odpowiedzią na narastające zagrożenie związane ze zjawiskiem oporności drobnoustrojów na antybiotyki.

Kampanie informacyjne organizowane w ramach EAAD i WAAW mają na celu zwiększenie świadomości na temat globalnej oporności na antybiotyki i zachęcenie ogółu społeczeństwa, pracowników ochrony zdrowia i decydentów do najlepszych praktyk, aby uniknąć dalszego pojawiania się i rozprzestrzeniania zakażeń lekoopornych. Konsekwencją zjawiska antybiotykooporności jest ograniczenie możliwości skutecznego leczenia infekcji, a więc zwiększająca się zachorowalność i śmiertelność z powodu zakażeń.

W 2021 r. prowadzone działania informacyjne mają na celu przeciwdziałanie – w dobie pandemii COVID-19 – pogorszeniu kryzysu trwającego w obszarze oporności patogenów bakteryjnych na antybiotyki. Hasła Światowej Organizacji Zdrowia w ramach kampanii w 2021 r. to „Antybiotyki: stosuj rozważnie”, a także „Zwiększaj świadomość, zatrzymaj odporność” i „Zjednoczeni w ochronie antybiotyków”.

Dlaczego oporność drobnoustrojów na antybiotyki wzrasta?

Przyczyn jest kilka. Pierwsza to nadmierne i/lub niewłaściwe stosowanie antybiotyków w medycynie, weterynarii, a także w hodowli zwierząt. Przyczynia się do tego nieracjonalne przepisywanie antybiotyków, jak też nieprzestrzeganie zaleceń przez pacjentów – w tym przyjmowanie antybiotyków w niewłaściwych odstępach czasu, zbyt krótko i niezgodnie z zaleceniami lekarza. Często antybiotyki są nieprawidłowo przepisywane na leczenie zakażeń wirusowych. Antybiotyki są również często nadużywane w tuczu zwierząt. Inna przyczyna – zwłaszcza w krajach nisko rozwiniętych – to brak dostępu do czystej wody, urządzeń sanitarnych i higieny zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, co sprzyja rozprzestrzenianiu się zakażeń lekoopornych.

Antybiotyki a COVID-19

Nadużywanie antybiotyków podczas pandemii COVID-19 może prowadzić do przyspieszenia pojawiania się i rozprzestrzeniania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. COVID-19 jest wywoływany przez wirusa SARS-CoV-2, a nie przez bakterie – antybiotyki mogą być stosowane wyłącznie w przypadku podejrzenia lub wystąpienia zakażenia bakteryjnego.

Antybiotyki w stomatologii

Niestety zwiększająca się antybiotykooporność jest również efektem nadużywania antybiotyków w stomatologii. We wrześniu 2019 r. Polskie Towarzystwo Stomatologiczne w specjalnym komunikacie przyznało, że lekarze dentyści są współodpowiedzialni za ten jeden z największych problemów współczesnej medycyny. – Podanie antybiotyku może mieć na celu albo zapobieganie zakażeniom miejsca operowanego czy zakażeniom odległym (profilaktyka antybiotykowa), albo leczenie istniejącego już zakażenia, którego punkt wyjścia znajduje się w obrębie jamy ustnej. Należy z całą mocą podkreślić, iż w profilaktyce zakażeń w stomatologii podstawowe znacznie ma właściwa higiena jamy ustnej i zachowanie odpowiednich zasad aseptyki i antyseptyki okołozabiegowej, natomiast w leczeniu zakażeń zębopochodnych – miejscowe leczenie przyczynowe. Stosowanie antybiotyków nie jest substytutem któregokolwiek z powyższych postępowań – podkreślono.

Również w 2019 r. naukowcy z amerykańskiego Uniwersytetu Stanowego Oregon dowiedli, że w 81% przypadków antybiotyki przepisywane przez lekarzy dentystów jako profilaktyka infekcji są zbędne. W 2020 r. Światowa Federacja Dentystyczna FDI opracowała tzw. białą księgę dotyczącą racjonalnej antybiotykoterapii w stomatologii. Dokument pod tytułem „The essential role of the dental team in reducing antibiotic resistance” dostępny jest do pobrania na stronie internetowej FDI.

Polska jest w pierwszej dziesiątce krajów europejskich, w których przyjmuje się najwięcej antybiotyków. Często są one zalecane niewłaściwie i zamiast pomagać, szkodzą. Szacuje się, że co roku z powodu odporności bakterii na antybiotyki w Europie umiera kilka tysięcy mieszkańców.

Źródła:

http://antybiotyki.edu.pl/edwa/index.php

https://www.fdiworlddental.org/

https://pts.net.pl/