Torbiel korzeniowa oczami chirurga – opis przypadku

Torbiel korzeniowa zwana również okołowierzchołkową to jednokomorowy ubytek tkanki kostnej rozwijający się w szczęce lub żuchwie, będący w kontakcie z zębem z martwą miazgą lub z zębem po leczeniu endodontycznym (2). Jest najczęściej diagnozowaną zmianą o charakterze torbieli w obszarze twarzoczaszki i stanowi 62% torbieli zębopochodnych oraz 52,5% wszystkich torbieli kostnych tego obszaru (2).  Statystycznie częściej występuje w szczęce – 60%, zwłaszcza w okolicy górnych zębów siecznych. Diagnozowana u pacjentów w każdym wieku, najczęściej spotykana u osób pomiędzy 20. – 50. rokiem życia (2).

Charakterystyczną cechą torbieli jest bezobjawowy przebieg kliniczny oraz torebka włóknista, wypełniona płynem z kryształkami cholesterolu. Zmiana wykrywana jest z reguły przypadkowo na zdjęciach radiologicznych, gdzie widoczna jest jako jednolite przejaśnienie o gładkim obrysie i wyraźnym ograniczeniu od otoczenia, określanym jako otoczka osteosklerotyczna, która łączy się z blaszką zbitą zębodołu. Wzrost torbieli jest rozprężający, a w dłuższym czasie dochodzi do przemieszczenia i rozsunięcia korzeni zębów sąsiednich  W przypadku zakażenia torbieli otoczka osteosklerotyczna może być niewidoczna w badaniu radiologicznym (1,6). W szczęce torbiel najczęściej przyjmuje kształt kulisty, w żuchwie zaś elipsoidalny.

Leczenie niewielkich torbieli korzeniowych w części przypadków może być ograniczone do leczenia kanałowego, a po prawidłowo przeprowadzonym leczeniu ulegają one stopniowej regresji (2). Kontrola kliniczna i radiologiczna wykonywana po 6. miesiącach ma na celu stwierdzenie procesu gojenia (6). Jeśli jednak w dłuższym czasie nie obserwuje się skuteczności leczenia zachowawczego, a zmiany w badaniu RTG nie ulegają zmniejszeniu lub stan miejscowy ulega zaostrzeniu metodą z wyboru staje się leczenie chirurgiczne. (2).

Opis przypadku

Pacjentka lat 28 zakwalifikowana do leczenia chirurgicznego z powodu zmiany o charakterze torbieli w okolicy zębów 21 – 23, widocznej w badaniu radiologicznym. Stan po leczeniu kanałowym zęba 22 i półrocznej obserwacji w kierunku gojenia zmiany.

Podczas diagnostyki radiologicznej wymaganej do leczenia ortodontycznego zdiagnozowano u pacjentki zmianę okołowierzchołkową o charakterze torbieli w okolicy zębów 21 – 23. Wykryta zmiana nie dawała w przeszłości żadnych objawów. Podstawową diagnostykę radiologiczną rozszerzono o tomografię stożkową CBCT na podstawie której oceniona została wielkość, zakres i dokładne położenie zmiany. W badaniu widoczne było ognisko osteolizy w okolicy wierzchołków zębów 21, 22. Korzeń zęba 23 został przesunięty dystalnie przez powiększającą się zmianę. Test na opukiwanie zębów 21, 22, 23 był ujemny, test na chlorek etylu w przypadku zęba 22 (-), zęba 21 (+), 23 (+).

Ząb 22 przeleczono kanałowo metodą termiczną (4, 5). Jednak kontrola radiologiczna po 6. miesiącach nie wykazała cech gojenia po zastosowanym leczeniu, a pacjentka zgłosiła się z bolesnym wygórowaniem w okolicy lewego dołu nadkłowego.

Zmianę odbarczono uzyskując wydzielinę ropno-krwistą. Ze względu na zasięg zmiany ząb 21 również zakwalifikowano do leczenia kanałowego. Leczenie przeprowadzono metodą płynnej fali z wypełnieniem okolicy wierzchołkowej preparatem ProRoot MTA.

Pacjentkę zakwalifikowano do zabiegu chirurgicznego wyłuszczenia zmiany z resekcją korzeni zębów 21, 22, ze wstecznym wypełnieniem kanału zęba 22 (4). Zabieg przeprowadzono po ustąpieniu ostrego stanu zapalnego, zmianę o charakterze torbieli usunięto w całości i przesłano do badania histopatologicznego. Jamę po torbieli przepłukano roztworem soli fizjologicznej z 0,5% Metronidazolem, a ranę zaopatrzono chirurgicznie.

Ze względu na umiejscowienie zmiany i masywny obrzęk, pacjentce zlecono antybiotyk oraz miejscowo do płukania jamy ustnej chlorheksydynę o działaniu antyseptycznym i preparat Glimbax o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym.

Gojenie przebiegało bez powikłań. Szwy usunięto po 7. dniach.

Kontrolne badanie CBCT po 18. miesiącach wykazało wygojenie jamy po torbieli.

W obrazie radiologicznym prawidłowo przebiegający proces gojenia ubytków śródkostnych charakteryzuje się zmniejszeniem wielkości ubytku począwszy od obwodu, z cienką linią przejaśnienia wokół ściętego wierzchołka korzenia (3).

Z przeprowadzonych badań własnych w grupie 51 pacjentów stosujących diklofenak w płynie po zabiegach chirurgicznych, 2/3 badanych pacjentów po zabiegach resekcji z wyłuszczeniem torbieli nie stosowało doustnych środków przeciwbólowych, stosując 3 razy w ciągu dnia Glimbax do płukania jamy ustnej przez okres 3 dni (7).

dr n. med. Małgorzata Bartoszcze-Tomaszewska, specjalista chirurg stomatolog

Centrum Stomatologii Lardent w Lublinie

Literatura:

1. Praca zbiorowa pod redakcja S.B. Bartkowskiego : Chirurgia szczękowo-twarzowa, Collegium Medicum UJ Kraków 1996
2. Kaczmarzyk T.: Torbiele obszaru szczękowo-twarzowego, Wydawnictwo Kwintesencja
3. Dominiak M., Łysiak K.: Naprawa i/lub regeneracja poresekcyjnych i pocystektomijnych ubytków śródkostnych wyrostka zębodołowego-ocena uwarunkowań na podstawie piśmiennictwa i doświadczeń własnych, Dent. Med. Probl. 2005, ,2,341-350
4. Heigelmann M., Wydrychowicz-Welman A., Szafiński A., Kuszczak T. : Wypełnienie wsteczne kanałów korzeniowych po resekcji wierzchołka korzenia- przegląd piśmiennictwa: Dental Forum/2/2015/XLIII ,93-98
5. Lipski M. i wsp. : Endodoncja wieku rozwojowego i dojrzałego. Wydawnictwo Czelej 2021
6. Różyło-Kalinowska I., Różyło T. K.: Współczesna radiologia stomatologiczna. Wydawnictwo Czelej, 2015,
7. Bartoszcze-Tomaszewska M. : Ocena skuteczności diklofenaku w płynie stosowanego po zabiegach stomatologicznych-doniesienia wstępne, Dentonet 04 2021