Furkacja zęba

Furkacja zęba to przestrzeń międzykorzeniowa, znajdująca się u podstawy rozwidlenia korzeni. W prawidłowych warunkach fizjologicznych jest niewidoczna. U niektórych pacjentów w obrębie furkacji dochodzi do rozwoju zmian zapalnych, które mogą być leczone niechirurgicznie lub chirurgicznie.

Furkacja zęba to przestrzeń międzykorzeniowa w obrębie zębów wielokorzeniowych, znajdująca się u podstawy rozwidlenia korzeni. W prawidłowych warunkach fizjologicznych furkacja zęba nie jest widoczna w badaniu klinicznym. Jeśli jednak u pacjenta rozwija się stan zapalny przyzębia, furkacja może zostać odsłonięta, co stwarza dogodne warunki do pogłębiania się patologii. Jest za to odpowiedzialny przede wszystkim gromadzący się w tych obszarach biofilm bakteryjny – jeśli pacjent nie zachowuje należytej staranności w codziennej higienie, biofilm zyskuje sprzyjające warunki do gromadzenia się i wywoływania stanów zapalnych. Jeżeli nie są one leczone i przechodzą w postać przewlekłą, u pacjenta może dojść do utraty przyczepu łącznotkankowego i pogłębienia choroby.

Furkacja zęba – klasyfikacja zmian

W specjalistycznej literaturze spotyka się różne klasyfikacje zmian zapalnych w obrębie furkacji zęba. W jednej z nich zaproponowano podział na cztery stopnie:

• I stopień – obejmuje ubytek przyczepu łącznotkankowego sięgający do rozwidlenia korzeni, ale bez ubytku kości w przestrzeni międzykorzeniowej,

• II stopień – obejmuje ubytek przyczepu łącznotkankowego przekraczający rozwidlenie korzeni, a w przestrzeni międzykorzeniowej pojawia się ubytek kości, który jednak nie przechodzi na przeciwległą stronę furkacji,

• III stopień – dochodzi wówczas do utraty przyczepu łącznotkankowego i uformowania głębokiej kieszonki przyzębnej, a także całkowitego zaniku kości w przestrzeni międzykorzeniowej sięgającego przeciwległej strony furkacji,

• IV stopień – to utrata przyczepu łącznotkankowego i towarzysząca temu recesja dziąsła, na skutek której korzeniowa furkacja zęba zostaje całkowicie odsłonięta i jest widoczna podczas badania klinicznego.

Inna zaproponowana klasyfikacja zmian zapalnych w obrębie furkacji obejmuje podział na trzy stopnie zależnie od głębokości penetracji przy użyciu sondy periodontologicznej wprowadzanej do wnętrza ubytku międzykorzeniowego. Stopień I to głębokość penetracji do 1/3 szerokości furkacji, stopień II – penetracja powyżej 1/3 szerokości, ale bez przechodzenia na przeciwległą stronę furkacji, a stopień III – gdy sonda całkowicie przechodzi na przeciwległą stronę furkacji, potwierdzając całkowity ubytek kości.

Furkacja zęba – metody leczenia zmian zapalnych

Według różnych źródeł, zmiany zapalne w obrębie furkacji zęba występują od 8 do 32% osób, najczęściej w obrębie trzonowców, a częstość pojawiania się patologii wzrasta wraz z wiekiem. Do czynników ryzyka rozwoju zmian zalicza się także specyfika morfologiczna trzonowców (w tym obecność dodatkowych kanałów korzeniowych) oraz szkliwa w okolicach furkacji zęba, indywidualne predyspozycje genetyczne, obecność koron protetycznych na trzonowcach, palenie papierosów oraz nieprawidłowa domowa higiena jamy ustnej (zarówno zaniedbania w tym zakresie, jak i nadmierne oraz zbyt mocne szczotkowanie).

Zmiany w obrębie furkacji leczy się niechirurgicznie i chirurgicznie. Leczenie niechirurgiczne polega na wyeliminowaniu modyfikowalnych czynników zewnętrznych (np. poprawa codziennej higieny, zmiana techniki szczotkowania), wykonaniu skalingu oraz opracowaniu korzenia (usunięcie zainfekowanego cementu oraz wygładzenie powierzchni korzenia). Metody niechirurgiczne znajdują zastosowanie w leczeniu zmian w początkowym stadium rozwoju oraz średniozaawansowanych – jako wstęp do leczenia chirurgicznego. Obejmuje ono najczęściej zabiegi chirurgiczno-reparacyjne (takie jak zabiegi płatowe, zabiegi resekcyjne oraz tunelizacja) i zabiegi chirurgiczno-regeneracyjne (np. zabiegi płatowe w połączeniu ze sterowaną regeneracją tkanek albo białkami matrycy szkliwa). Jeśli wszystkie te metody zawiodą, ostatecznością jest ekstrakcja.