Dysfunkcja narządu żucia – na czym polega i czym grozi

O chorobie okluzyjnej, nieprawidłowym zwarciu zębów, dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych i problemach wynikających z tych zaburzeń rozmawiamy dziś z dr Hanną Sobotą, jednym z nielicznych w Polsce stomatologów zajmujących się leczeniem choroby okluzyjnej i bruksizmu. Tradycyjnie punktem wyjścia dla naszej rozmowy są autentyczne pytania i wątpliwości użytkowników naszego forum. Świadczą one o tym, iż większość pacjentów ma o dysfunkcji narządu żucia dość mgliste pojęcie i nie rozumie podstawowych pojęć, które w opinii stomatologów są  wręcz oczywiste.

– Moja pani stomatolog kazała mi zrobić korektę zwarcia. Czy ktoś  mi może wytłumaczyć, na czym ona polega?
– Korekta zwarcia nazywana jest także ekwilibracją – wyjaśnia dr Hanna Sobota. – Jest to taka zmiana kształtu zębów, wypełnień i koron, która umożliwia prawidłowy ruch żuchwy przy zagryzaniu. W trakcie ekwilibracji eliminuje się niepożądane wypukłości zębów i miejsca nagryzane ze zbyt wielką siłą. Dentysta dokonuje tych korekt za pomocą drobnoziarnistych wierteł. Na zakończenie zęby są polerowane. Wszystkie te czynności są całkowicie niebolesne i bezpieczne dla zębów.

– Jakie badania trzeba zrobić, żeby stwierdzić nieprawidłowe zwarcie zębów i związaną z tym dysfunkcję stawu skroniowo-żuchwowego?
– Dysfunkcję stwierdza się na podstawie objawów takich jak: nieprawidłowe ścieranie zębów, bóle głowy, nadmierne napięcie mięśni, dolegliwości bólowe zębów, odsłonięte korzenie zębów oraz trzaski w stawach skroniowych. Istnieje kilka metod badania zwarcia – wyjaśnia dr Hanna Sobota. – Dentysta zawsze bada zęby i dziąsła, mięśnie, stawy skroniowe i sposób poruszania się żuchwy przy otwieraniu i zamykaniu ust. Badane są wzajemne kontakty górnych i dolnych zębów w trakcie wykonywania różnych ruchów w stawach skroniowych. Modele gipsowe zębów pacjenta są umieszczane w tzw. artykulatorze. Pozwala to znaleźć różnicę między idealnym zwarciem zębów i tym w chwili badania. Oraz wzajemną relację zębów ze stawami skroniowo-żuchwowymi. Na podstawie tych wielu elementów można postawić diagnozę i wytyczyć plan leczenia.

– Kto tak naprawdę powinien się zajmować stawem stawem skroniowo-żuchwowym? Protetycy czy chirurdzy szczękowi? Jak są rozłożone te kompetencje???
– Diagnostyką stawów skroniowo-żuchwowych mogą zajmować się wszyscy dentyści. Jednak leczenie schorzeń tych stawów wymaga często specjalistycznego podejścia. Tutaj ważna jest współpraca lekarza leczącego zęby z ortodontą, chirurgiem szczękowym i protetykiem. W Polsce jest coraz więcej gabinetów zajmujących się problemami okluzyjnymi i dysfunkcją stawów skroniowych w sposób całościowy.

– Czeka mnie założenie aparatu ortodontycznego. Jednak moja pani stomatolog najpierw chce mnie wysłać do innego lekarza na "analizę stawu skroniowo-żuchwowego"? Na czym polega taka analiza i jak się ją robi? I jeszcze jedno – czy takie badanie jest w ogóle konieczne? A może to zwykłe wyciąganie pieniędzy z kieszeni?
– Istnieje kilka metod analizy stawów skroniowo-żuchwowych – odpowiada dr Hanna Sobota. – Zawsze bada się zęby, mięśnie, stawy i sposób poruszania się żuchwy przy otwieraniu i zamykaniu ust. Modele gipsowe zębów pacjenta są umieszczane w tzw. artykulatorze. To urządzenie pozwala prześledzić dokładne kontakty między zębami górnymi i dolnymi w trakcie wykonywania różnych ruchów w stawach skroniowych. Na podstawie tych wielu elementów można poprowadzić leczenie ortodontyczne tak, aby stawy skroniowo-żuchwowe nie były przeciążane po zakończeniu leczenia. A zęby pacjenta były ustawione nie tylko ładnie, ale i funkcjonalnie. Bardzo dobrze, że dentystka skierowała na takie badanie. Dzięki temu leczenie ortodontyczne będzie prowadzone optymalnie. Takie badanie powinno być wykonywane przed prawie każdym planowanym leczeniem ortodontycznym lub protetycznym.

– Witam, jak to jest z przesuwaniem się zębów po ekstrakcji? Jak to jest możliwe, że się przesuwają – przecież korzeniami tkwią w kości, każdy w swoim zębodole? I jeszcze jedno pytanie – jak szybko potrafią się przesunąć i czy mogą spowodować u mnie zmianę zgryzu i kłopoty ze stawem skroniowo-żuchwowym???
– Zęby sąsiednie zawsze przesuwają się w stronę brakującego – usuniętego zęba. Nazywamy to objawem Godona – wyjaśnia dr Hanna Sobota. – Dzieje się tak pod wpływem siły grawitacji i sił powstających w trakcie gryzienia. Wskutek braku podparcia w miejscu luki sąsiednie zęby zaczynają się przemieszczać właśnie w tę stronę. Szybkość zmian zależy od indywidualnych warunków. U jednych pacjentów już po kilku tygodniach widać zmiany położenia sąsiednich zębów, u innych dopiero po wielu miesiącach. Samoistne przesunięcia zębów mogą powodować wady zgryzu, zaburzenia okluzji i problemy za stawami skroniowo- żuchwowymi. Ale także odsłanianie się korzeni zębów i cofanie się dziąseł.

– Mam wadę zgryzu i jednocześnie cierpię na bruksizm, strasznie zgrzytam po nocach i napinam mięśnie. Czy mogę mieć założony aparat ortodontyczny i jednocześnie zakładać na noc szynę relaksacyjną?
– W trakcie leczenia ortodontycznego zęby będą się przesuwać. A więc szyna relaksacyjna nie będzie pasować już kilka dni po rozpoczęciu terapii. Można jednak zaplanować leczenie ortodontyczne z jednoczesnym leczeniem bruksizmu i nadmiernego napięcia mięśni – uspokaja dr Hanna Sobota. – W takim przypadku wskazane jest przeprowadzenie przed leczeniem ortodontycznym badania stawów skroniowo-żuchwowych i wzajemnych kontaktów zębowych w trakcie różnych ruchów żucia. Nazywamy to badaniem okluzji.

– Ile dni trwa ścieranie się plomby po założeniu, żeby już nie przeszkadzała w gryzieniu ? Czy trzeba siedząc na fotelu u dentysty mówić do skutku, że plomba już nie przeszkadza, czy trzeba poczekać, aż sama się zetrze? Zawsze się obawiałam, że jeżeli za bardzo się ją zeszlifuje, to plomba będzie za niska, nie będzie można dobrze pogryźć i szybciej się zużyje. Czy taka nierówna plomba może mi "zaszkodzić"?
– Współczesna plomba, czyli wypełnienie ściera się bardzo powoli – nawet kilka lat – wyjaśnia dr Hanna Sobota. – Znacznie szybciej dochodzi do przesunięcia zęba pod wpływem sił w trakcie gryzienia. Ten proces trwa maksymalnie kilka tygodni. Niestety jest niekontrolowany i może okazać się, że ząb przesunie się w niepożądanym kierunku. Może to nawet spowodować dolegliwości bólowe związane ze stawami skroniowo-żuchwowymi. Lepiej więc do skutku prosić dentystę o dopasowanie nowego wypełnienia w zgryzie.

– Czy jest możliwe, że przez nieprawidłowy zgryz moja szczęka znalazła sobie "wygodniejszą" pozycję, niekoniecznie wychodzącą mi na zdrowie? Jeśli tak, to czy da się to wyleczyć, unormować, wyprostować? Dodam jeszcze, że od pewnego czuję ból i trzaski prawego stawu skroniowo-żuchwowego.
– Tak, wada zgryzu może powodować nieprawidłowe położenie żuchwy – stwierdza dr Hanna Sobota. – Dolegliwości takie jak ból i trzaski w stawie wskazują na nieprawidłowe zwarcie zębów i związaną z tym dysfunkcję stawu skroniowo-żuchwowego. Oczywiście można to wyleczyć. Należy zacząć od diagnostyki stawów i okluzji (czyli zwarcia zębów). Dentysta specjalizujący się w leczeniu takich schorzeń zawsze bada zęby i dziąsła, mięśnie, stawy skroniowe i sposób poruszania się żuchwy. Sprawdzane są wzajemne kontakty górnych i dolnych zębów. Dopiero po zebraniu tych wielu elementów można postawić diagnozę i wytyczyć plan leczenia.

Wypowiedzi pacjentów komentowała dr Hanna Sobota, konsultant portalu Dentonet, lekarz stomatolog z wieloletnim doświadczeniem,  właścicielka nowoczesnej kliniki dentystycznej Sobota House of Dentistry w Poznaniu

Z cyklu: Znalezione na forum