Bruksizm – zaciskanie lub/i zgrzytanie zębami

Najczęściej występującą grupą schorzeń w stomatologii poza próchnicą i chorobami przyzębia są parafunkcje i dysfunkcje układu ruchowego narządu żucia. Podświadome zaciskanie i zgrzytanie zębami nazywamy bruksizmem.

Według niektórych statystyk aż 7 z 10 osób cierpi na dolegliwości związane z bruksizmem. Objawów bruksizmu sam pacjent może przez dłuższy czas nie zauważać. Najczęściej dopiero, gdy pojawi się dokuczliwy, nieustępujący ból zaczyna on szukać pomocy u różnych specjalistów.

Chory nie przypuszczając, że przyczyną dolegliwości są zęby udaje się często do lekarzy innych specjalności, najczęściej laryngologa, neurologa i okulisty.

Ryc.1 Promieniowanie bólu

Przyczyny bruksizmu mogą być różne, zarówno miejscowe,

jak i ogólnoustrojowe. Dominującym czynnikiem wśród wszystkich jest stres, nieodłączny element życia w dzisiejszych czasach. Dlatego też w pierwszej kolejności należałoby się zastanowić jak z nim walczyć.

Z czynników miejscowych bruksizm niejednokrotnie wywołuje nawykowe, długotrwałe żucie gumy lub żucie jednostronne. Kampanie reklamowe promują w naszym społeczeństwie żucie gumy, jako cudownego środka zmniejszającego pH w ustach i zapobiegającego próchnicy.

Jednakże istnieje druga strona medalu, a mianowicie silne niefizjologiczne i nierównomierne obciążenie wynikające z długotrwałego żucia gumy,

które powoduje zaburzenie czynności mięśni żwaczowych.

Innymi przyczynami mogą być nieprawidłowe kontakty na zębach własnych lub na źle wyprofilowanych wypełnieniach (plombach), a także wadliwie ukształtowanych powierzchniach koron, mostów lub protez. Przyczyną mogą być również braki zębowe. Jeżeli braki te nie zaburzają estetyki uśmiechu najczęściej nie są one uzupełniane przez pacjenta, a to jest błąd.

ryc. 2 Żucie gumy prowadzi do bruksizmu

Do objawów bruksizmu zaliczamy:

1. Objawy ogólnoustrojowe, takie jak:

a). bóle głowy

b). bóle karku i pleców

c). bóle ucha, zaburzenia słuchu

d). zaburzenia w produkcji śliny przez gruczoły ślinowe

2. Objawy ze strony mięśni twarzy i obręczy barkowej

a). przerost mięśnia żwacza i skroniowego (tzw. twarz kwadratowa)

b). bolesność okolicy przyczepów m.żwacza i skroniowego

c). wzrost napięcia obręczy barkowej, szczególnie m.mostkowo-obojczykowo-sutkowego

d). bóle obręczy barkowej i ręki oraz parestezje (mrowienia i drętwienia)

3. Objawy ze strony jamy ustnej

a). tarczki wytarcia- efekt ścierania się zębów (widoczne w badaniu stomatologicznym)

b). maceracja i anemizacja śluzówki policzków i języka w linii zgryzu

c). zaniki przyzębia, obnażanie się korzeni zębów

d). częste krwawienia przy myciu zębów.

Ból spowodowany bruksizmem jest bólem tępym, rozlanym, głębokim, promieniującym. Bóle skroni mogą sugerować choroby zatok czołowych a bóle w okolicy przedusznej- choroby narządu słuchu. Niejednokrotnie występują bóle grupy zębów, ale nie wiadomo, który jest przyczyną dolegliwości.

Czasem pacjent twierdzi, że bolą go wszystkie plomby. Utrzymujący się ból skłania go do szukania pomocy u różnych specjalistów aż w końcu trafia do stomatologa.

Wyżej wymienione dolegliwości mogą pomóc pacjentowi w ukierunkowaniu swoich kroków do właściwego gabinetu. Lekarz stomatolog podejmujący leczenie w razie potrzeby skieruje chorego na badania specjalistyczne.

Jeżeli zaistnieje konieczność włączy leczenie fizjoterapeutyczne, farmakologiczne lub szynoterapię.

Ważne jest, aby rozpoznać i usunąć powód bruksizmu oraz wypracować u chorego samokontrolę.

Brak refundacji przez NFZ tej jednostki chorobowej spowodował, że wiele osób rezygnuje z tego leczenia.

Należy jednak pamiętać, że bruksizm i szereg innych parafunkcji prowadzi do dysfunkcji i schorzeń stawów skroniowo-żuchwowych a te wymagają żmudnego i długoczasowego leczenia.

Parafunkcja- to nieprawidłowa funkcja w obrębie narządu żucia.

ryc. 3 Objawy miejscowe

ryc. 4 (powyżej) i 5 (poniżej) bliznowate zgrubienia błony śluzowej

ryc. 6, 7 ubytki klinowe

ryc. 8 Starcie zębów

ryc. 9 zarys sylwetek zębów na języku