Ból zęba podczas długiego weekendu lub urlopu

Co zrobić, jeżeli w czasie wyjazdu niespodziewanie dopadnie nas silny ból zęba, a nie mamy żadnej szansy na to, aby skorzystać z pomocy lekarza dentysty?

Podczas wyjazdu częstą przyczyną nagłych dolegliwości bólowych bywają zmienne warunki pogodowe (skoki ciśnienia), które dają się we znaki szczególnie w terenie górskim lub nad morzem. Kolejnym źródłem kłopotów z zębami mogą być urazy związane z uprawianiem sportów, a także niezbyt zdrowa weekendowo-urlopowa dieta – dużo napojów prosto z lodówki, alkohol, twarde przekąski itp. Jednak niezależnie od tego, jaki czynnik zainicjował nagły atak bólu, jedno jest pewne – chory ząb potrafi zepsuć nawet najpiękniejszy odpoczynek.

Jak poradzić sobie z bólem zęba bez pomocy dentysty?
Przede wszystkim warto choćby w przybliżeniu ustalić, z jakim procesem chorobowym wiąże się czasowa bolesność zęba. Czy ból został spowodowany nadwrażliwością zębiny, wypadnięciem bądź poluzowaniem plomby, czy może przeprowadzonym kilka dni wcześniej leczeniem kanałowym? Pamiętajmy, że ból może również sygnalizować próchnicę, zapalenie miazgi – lub w najgorszym przypadku – stan zapalny obejmujący tkanki okołowierzchołkowe.

Takie ustalenie jest o tyle istotne, iż niekiedy z jednej strony pozwala wyeliminować czynnik inicjujący napad bólu, z drugiej – pozwala dobrać najbardziej skuteczną metodę umożliwiającą jego złagodzenie lub zniesienie. I tak:

– jeżeli odczuwamy ostry, przeszywający ból świadczący o nadwrażliwości zębów, bezwzględnie rezygnujemy z zimnych i gorących napojów, unikamy słodkich, kwaśnych i słonych pokarmów, delikatnie szczotkujemy zęby miękką szczoteczką i jak najszybciej kupujemy pastę dla nadwrażliwych zębów.

– jeżeli przyczyną bólu jest wypadnięcie plomby, możemy złagodzić ból, np. wkładając do ubytku wacik nasączony olejkiem goździkowym (substancją czynną w olejku jest eugenol, od lat z powodzeniem wykorzystywany w stomatologii). Możemy również zastosować tymczasowy plomber, jednak tylko wtedy, gdy dziura w zębie jest naprawdę niewielka. Jeżeli bowiem nasz ząb zaatakowała głęboka próchnica, a my ją przykryjemy tymczasowym wypełnieniem, niechcąco stworzymy idealne warunki dla rozwoju ostrego zapalenia miazgi. Dodatkowo po każdym posiłku możemy przepłukać jamę ustną szałwią (lub roztworem soli) i delikatnie umyć zęby. W razie silnych dolegliwości bólowych możemy także zażyć lek przeciwbólowy. Jeżeli ubytek nie jest zbyt głęboki, środek przeciwbólowy na jakiś czas powinien nam pomóc.

– stłumiony, przedłużony ból pod wpływem działania ciepła, przeplatający się z ostrym, krótkim bólem występującym po zetknięciu się zęba z zimnem – może świadczyć o przekrwieniu miazgi lub o początkowym ostrym zapaleniu miazgi. W obu przypadkach po przyjęciu pozycji leżącej może również pojawić się pulsujący, samoistny ból o dużym stopniu nasilenia.

Niestety, w obu sytuacjach – przekrwienia i stanu zapalnego miazgi – domowe metody uśmierzania bólu niewiele nam pomogą. Jeżeli doszło do przekrwienia miazgi, możemy spróbować zasnąć w pozycji półsiedzącej. Powinniśmy również unikać ciepłych i zimnych pokarmów, oszczędzać chory ząb w trakcie gryzienia i zażywać środki przeciwbólowe, które posiadają jednocześnie działanie przeciwzapalne (np. ibuprofen). W naprawdę rozpaczliwej sytuacji możemy sięgnąć po antybiotyk (o ile posiadamy takowy w naszej apteczce) i przyjmować go zgodnie z zaleceniami producenta.

Warto jednak podkreślić, iż takie rozwiązanie jest absolutnie niedopuszczalne, jeśli nie będziemy w stanie przeprowadzić pełnej kuracji. Jeżeli zażyjemy np. dwie – trzy tabletki i tak nie zdołamy opanować stanu zapalnego miazgi, a jednocześnie doprowadzimy do lekooporności danej bakterii na zastosowany doraźnie antybiotyk.

– niekiedy jednak ataki samoistnego, pulsującego bólu (nasilającego się przy poziomym ułożeniu ciała, pod wpływem ciepła i wysiłku fizycznego), stają się coraz dłuższe, a przerwy w dolegliwościach bólowych – coraz krótsze. Ząb staje się wrażliwy na nagryzanie i opukiwanie (niekiedy boli nawet przy lekkim dotknięciu językiem lub przeciwstawnymi zębami). Może również pojawić się obrzęk policzka, ogólne złe samopoczucie, brak łaknienia, gnilny zapach z ust, zaczerwienienie i tkliwość błony śluzowej w okolicy wierzchołka korzenia zęba, a także uczucie wysadzania zęba z zębodołu. Objawy te są charakterystyczne dla ostrego zapalenia tkanek okołowierzchołkowych, któremu może towarzyszyć formowanie się ropnia lub przetoki.

Niestety, złagodzenie bólu towarzyszącego zmianom okołowierzchołkowym bywa bardzo trudne, ponieważ większość środków przeciwbólowym, nawet tych przeciwzapalnych, nie radzi sobie z gwałtownie rozwijającą się infekcją. Bywa więc, iż łykanie kolejnych tabletek przeciwbólowych przytłumia dolegliwości jedynie na krótko i wkrótce powracają one ze zdwojoną siłą.

W jaki sposób możemy więc sobie pomóc w takiej sytuacji? Przede wszystkim oszczędzajmy chory ząb w czasie jedzenia, przykładajmy do spuchniętego policzka zimne okłady, a zamiast łykać kolejny paracetamol, sięgnijmy raczej po apirynę. W przypadku powstania ropnia lub przetoki często i dokładnie płuczmy usta letnią szałwią lub roztworem z solą (warto w tym miejscu dodać, iż z reguły przebicie ropnia przez błonę śluzową dziąsła przynosi złagodzenie objawów bólowych).

Pamiętajmy jednak, iż w przypadku nieznośnego bólu zęba tak naprawdę istnieje tylko jedno pragmatyczne rozwiązanie – znalezienie w najbliższej okolicy całodobowej pomocy stomatologicznej. Niestety, skorzystanie z usług stomatologa w miejscowościach chętnie odwiedzanych przez turystów i to w dni wolne od pracy – jest obecnie w wielu rejonach Polski prawdziwym wyzwaniem.

B.Sz.