RTG zębów – jak przebiega i kiedy trzeba je wykonać? Co warto wiedzieć o RTG stomatologicznym

RTG zębów to jedno z najczęściej wykonywanych badań obrazowych w stomatologii, pozwalające lekarzom precyzyjnie diagnozować problemy z uzębieniem i planować odpowiednie leczenie. Kiedy wykonuje się RTG zębów, jak przebiega ten proces oraz jakie są rodzaje dostępnych badań radiologicznych? Podpowiadamy!

Badania RTG pełnią kluczową rolę we współczesnej stomatologii – są niezbędne w diagnostyce chorób zębów i struktur przyzębia, jak również w planowaniu leczenia i monitorowaniu postępów terapii. Obrazowanie RTG umożliwia stomatologom ocenę stanu zębów, wykrycie próchnicy, ocenę stanu korzeni i tkanki kostnej, a także identyfikację zmian zapalnych czy urazów. W zależności od potrzeby klinicznej, stosowane są różne rodzaje zdjęć RTG, takie jak zdjęcia punktowe, pantomograficzne i cefalometryczne.

Czym jest RTG? Najważniejsze wiadomości o badaniach radiologicznych

RTG – zwane także badaniem rentgenowskim, rentgenem albo po prostu prześwietleniem – to badanie obrazowe wykorzystujące właściwości promieniowania rentgenowskiego, nazwanego tak na cześć jego odkrywcy – niemieckiego fizyka Wilhelma Conrada Röntgena. Promieniowanie to jest w różnym stopniu wchłaniane przez tkanki – kości absorbują go więcej, więc na zdjęciach są widoczne w kolorze białym. Narządy wewnętrzne pochłaniają natomiast mniej promieni X, a na zdjęciach są zdecydowanie ciemniejsze.

W stomatologii RTG służy m.in. do oceny zdrowia korzeni zębów, kondycji tkanki kostnej oraz diagnozowania chorób przyzębia. W porównaniu do tradycyjnych badań fizykalnych, RTG umożliwia precyzyjną ocenę zmian chorobowych na wcześniejszym etapie, co pozwala lepiej dostosować plan leczenia i zapobiec rozwojowi poważniejszych problemów zdrowotnych. Nowoczesne technologie cyfrowe stosowane w RTG stomatologicznym minimalizują dawkę promieniowania, zapewniając większe bezpieczeństwo pacjentów.

RTG stomatologiczne – rodzaje. RTG punktowe, RTG pantomograficzne, RTG cefalometryczne

W stomatologii wyróżnia się kilka typów zdjęć RTG, z których każdy znajduje zastosowanie w określonych sytuacjach diagnostycznych.

•  RTG punktowe (wewnątrzustne) – to najczęściej wykonywany typ zdjęcia, koncentrujący się na jednym lub kilku zębach. RTG punktowe jest stosowane do precyzyjnej oceny próchnicy, pozwala ocenić stan kanałów korzeniowych, a także wykrywać zmiany okołowierzchołkowe. Jest to podstawowa metoda diagnostyczna m.in. w stomatologii zachowawczej oraz endodoncji (czyli przed leczeniem kanałowym).

•  RTG pantomograficzne (panoramiczne) – obejmuje całą jamę ustną, umożliwiając jednoczesne obrazowanie wszystkich zębów, kości szczęki i żuchwy oraz stawów skroniowo-żuchwowych. Badanie pantomograficzne jest używane m.in. do oceny ustawienia zębów, diagnozy złamań, lokalizacji zębów zatrzymanych, a także do planowania zabiegów chirurgicznych, takich jak usuwanie ósemek czy wszczepienie implantów.

•  RTG cefalometryczne – stosowane przede wszystkim w ortodoncji, służy do oceny wzajemnych relacji szczęki i żuchwy oraz położenia zębów w stosunku do twarzy. Zdjęcie cefalometryczne umożliwia analizę profilu czaszki i zgryzu, co jest kluczowe w planowaniu leczenia ortodontycznego.

Najnowocześniejszym i najbardziej precyzyjnym badaniem stomatologicznym wykorzystującym promieniowanie rentgenowskie w postaci wiązki stożkowej jest natomiast tomografia CBCT. Dzięki temu badaniu możliwe jest uzyskanie bardzo dokładnych obrazów struktur anatomicznych nie tylko konkretnego zęba, ale także żuchwy, szczęki, zatok i całej twarzoczaszki. 

Każdy rodzaj badania ma swoją specyfikę i jest wykorzystywany zależnie od potrzeb diagnostycznych oraz indywidualnych wskazań występujących u pacjenta.

Wskazania do wykonania RTG zębów

Wskazania do RTG zębów obejmują różne sytuacje kliniczne, wśród których znajduje się między innymi: 

•  diagnostyka próchnicy – RTG pomaga wykryć próchnicę międzyzębową oraz próchnicę pod wypełnieniami, które mogą być niewidoczne gołym okiem podczas standardowego badania stomatologicznego,

•  ocena stanu korzeni i tkanek okołowierzchołkowych – w przypadku bólu zęba lub podejrzenia zapalenia tkanek otaczających korzeń,

•  planowanie leczenia protetycznego oraz implantoprotetycznego – przed wykonaniem mostów, koron lub wszczepieniem implantów stomatologicznych konieczna jest ocena warunków anatomicznych oraz jakości tkanki kostnej,

•  planowanie leczenia ortodontycznego – RTG jest kluczowe w planowaniu leczenia ortodontycznego, ponieważ umożliwia dokładną ocenę ułożenia zębów oraz kości szczęki i żuchwy, 

•  urazy i złamania – po urazach twarzy, szczególnie w obrębie jamy ustnej, RTG pozwala na szybkie wykrycie złamań i innych uszkodzeń,

•  chirurgia stomatologiczna – przed zabiegami, takimi jak ekstrakcja zębów, zdjęcia RTG pomagają ocenić położenie zęba i zaplanować bezpieczny zabieg.

Rentgen stomatologiczny może być również zalecony w przypadkach przewlekłych stanów zapalnych, nawracających infekcji lub podejrzenia zmian nowotworowych w obrębie jamy ustnej.

Jak przygotować się do RTG zębów? 

Badanie RTG – zarówno pojedynczego zęba, jak i pantomogram oraz cefalometria – nie wymaga specjalnych przygotowań. Zalecany jest brak biżuterii i metalowych elementów – przed wykonaniem zdjęcia należy zdjąć biżuterię, okulary lub inne metalowe przedmioty, które mogłyby zakłócić obraz.

W trakcie badania pacjent otrzymuje specjalny fartuch ochronny, tzw. fartuch ołowiany, który zabezpiecza tkanki przed niepotrzebnym narażeniem na promieniowanie. Jest to standardowa procedura mająca na celu ochronę zdrowia. Warto pamiętać, że RTG zębów jest badaniem całkowicie bezbolesnym. 

Czy badanie RTG zębów jest bezpieczne? 

Niektórzy pacjenci obawiają się badania RTG zębów z powodu szkodliwości promieniowania X. Owszem, nie pozostaje ono bez wpływu na ludzki organizm, ale dawki promieniowania wykorzystywane podczas RTG zębów są na tyle niewielkie, że nie wyrządzają szkód u człowieka. Badanie można wykonywać nawet u dzieci, choć oczywiście częstotliwość RTG u młodych pacjentów należy ograniczyć do minimum. Poważniejszym przeciwwskazaniem jest natomiast ciąża. Badania RTG zębów u kobiet ciężarnych wykonuje się jedynie w sytuacjach, w których korzyść z ich przeprowadzenia jest większa niż ryzyko uszkodzenia płodu.

Badanie RTG zębów to nieocenione narzędzie diagnostyczne, dzięki któremu dentysta może precyzyjnie diagnozować różnego rodzaju problemy ze zdrowiem uzębienia oraz odpowiednio planować leczenie. Zastosowanie różnych rodzajów RTG, takich jak zdjęcia punktowe, zdjęcia panoramiczne czy cefalometryczne, umożliwia dostosowanie diagnostyki do indywidualnych potrzeb pacjenta. Warto pamiętać, że zdjęcie RTG jest bezpieczne, a nowoczesne technologie minimalizują dawkę promieniowania, dzięki czemu pacjenci mogą bez obaw poddać się badaniu.