Czy implanty z tytanu mogą uczulać? Poradnik dla pacjentów

Badania nad optymalnym materiałem do produkcji implantów nabrały tempa na przełomie XIX i XX w. Zanim szwedzki naukowiec Ingvar Branemark odkrył niezwykłe właściwości tytanu, implanty były wykonywane między innymi z porcelany, srebra, ołowiu, stopu platynowo-irydowego oraz stopu chromo-kobaltowo-molibdenowego. Obecnie jednak w stomatologii wykorzystuje się przede wszystkim implanty z tytanu.

Stomatolodzy od dawna zdawali sobie sprawę, iż idealny implant musi spełniać dwa podstawowe warunki – charakteryzować się bardzo dużą wytrzymałością i nie powodować skutków szkodliwych dla ludzkiego organizmu. Oznaczało to, że implant nie może korodować w zetknięciu z żywą tkanką ani wywoływać reakcji zapalnych. Nie może być także dla organizmu toksyczny ani inicjować procesów rakotwórczych. Takie właściwości posiada tytan, co czyni go idealnym biomateriałem.

Implanty z tytanu – uczulają czy nie?

Przyjmuje się, iż czysty tytan nie posiada składników mogących wywołać alergię i jest całkowicie neutralny dla organizmu. Praktycznie zerowy potencjał uczulający tytanu to efekt jego wysokiego powinowactwa do tlenu (jon tytanu po uwolnieniu do tkanek błyskawicznie zostaje utleniony). Tytan nie jest więc w stanie sprowokować odpowiedzi immunologicznej organizmu, a tym samym – nie działa uczulająco.

Niemniej jednak można w piśmiennictwie naukowym znaleźć doniesienia, które podważają tę opinię. Zdaniem badaczy zatrudnionych w Zakładzie Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Collegium Medicum UJ, „alergia na implant tytanowy w świetle danych klinicznych wydaje się być narastającym, choć na razie rzadkim problemem”. Istnieją dowody na to, iż implanty tytanowe mogą powodować uboczną reakcję organizmu ze względu na domieszkę użytych do ich produkcji metali.

Implanty z domieszką innych metali

Warto w tym miejscu wyjaśnić, iż wykorzystywany do produkcji implantów tytan może występować w kilku postaciach (czterech klasach czystego tytanu oraz w związkach z innymi metalami). Ponieważ jednak wyprodukowanie metalu o bardzo niskiej zawartości zanieczyszczeń jest technicznie trudne i bardzo kosztowne, dlatego wiele firm, zwłaszcza mniejszych, produkuje implanty ze stopów tytanu, zawierające domieszką innych pierwiastków (wanadu, niobu, aluminium, glinu lub cyrkonu).

Okazuje się, że ryzyko wystąpienia alergii zdecydowanie rośnie w przypadku wszczepów wykonanych ze stopów tytanu. Odczyny indukowane przez taki niższej jakości implant to m.in. jałowe przetoki, przerost dziąseł, pokrzywka, włóknienie okołoprotezowe i odczyny podrażnieniowe przy implancie. Reakcje te mogą spowodować destabilizację wszczepu, a niekiedy nawet zmusić lekarza do usunięcia implantu.

Reasumując – implanty z tytanu dają jedynie minimalne ryzyko odrzucenia wszczepu przez ludzki organizm. Natomiast implanty wykonane ze stopu tytanu mogą w pewnych przypadkach prowokować niepożądaną reakcję alergiczną.

Testy alergiczne

Aby wyeliminować takie niebezpieczeństwo, niektóre kliniki dentystyczne proponują swoim pacjentom wykonanie testów alergicznych na metale wykorzystywane do produkcji implantów (np. nikiel, pallad i wanad). Pacjent wykonuje wówczas testy płatkowe (ECT), które diagnozują alergię kontaktową. Można też zgłosić się do oradni alergologicznej i na własny koszt przeprowadza test LTT. W przypadku pacjentów ze skłonnością do alergii takie postępowanie pozwala na uniknięcie powikłań związanych z miejscową reakcją alergiczną na implant.

Uczulenie na materiały stomatologiczne czy nikiel, czyli na co skarżą się stomatolodzy w gabinetach alergologicznych? Zapraszamy na wywiad z alergologiem, prof. Krzysztofem Buczyłko z Łodzi.

Fot. Archiwum