Wirus HPV: jak dentyści mogą pomóc pacjentom?

Powszechnie występujący wirus, jakim jest HPV – human papillomavirus infection, czyli wirus brodawczaka ludzkiego – może powodować raka (jest on odpowiedzialny m.in. za 9 na 10 przypadków raka szyjki macicy). Przy okazji obchodzonego w Wielkiej Brytanii Miesiąca Świadomości Raka Jamy Ustnej, serwis Dentistry.co.uk przypomniał o roli, jaką w profilaktyce raka głowy i szyi mogą odgrywać stomatolodzy.

Ponieważ lekarze dentyści należą do tych pracowników służby zdrowia, do których pacjenci trafiają relatywnie często, ważne jest, aby stomatolodzy byli świadomi, jakich objawów należy szukać i jak podnieść świadomość na temat tego rodzaju schorzeń u swoich pacjentów. Jest to szczególnie ważne właśnie w przypadku wirusa brodawczaka ludzkiego.

Nowotwory głowy i szyi, okolicy anogenitalnej oraz szyjki macicy

HPV to wirus przenoszony przede wszystkim drogą płciową poprzez bezpośredni kontakt ze skórą. Szacuje się, że zarażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego ulega 8 na 10 osób. W większości przypadków zakażenie przebiega bezobjawowo, prowadząc do samoograniczenia, jednak w części przypadków może być ono przyczyną nowotworów okolicy anogenitalnej oraz głowy i szyi u mężczyzn i kobiet, a także raka szyjki macicy u kobiet.

Z punktu widzenia lekarza dentysty obecność zmian w jamie ustnej wywołanych przez HPV może być pierwszą oznaką choroby. Zmiany te mogą mieć kolor od różowego do białego, ich średnica zwykle nie przekracza 1 cm i wykazują cechy egzofityczne (np. mogą mieć wygląd brodawki czy grudki nieco wypiętrzonej ponad poziom otaczających tkanek). Zmiany te najczęściej występują pojedynczo.

Liczne lokalizacje zmian związanych z HPV

W jamie ustnej miejsca najczęstszego występowania zmian o podwyższonym ryzyku to: tylna część języka, przednia część gardła oraz okolice migdałków. Inne miejsca, w których można zidentyfikować zmiany HPV o niższym ryzyku to m.in. błona śluzowa warg sromowych i przednia część języka. Nie oznacza to jednak, że zmian spowodowanych przez HPV nie można znaleźć w innych miejscach jamy ustnej. A ta różnorodność lokalizacji wskazuje na znaczenie rzetelnego badania przesiewowego dla identyfikacji zmian, zwłaszcza że mogą one występować również w tylnej części jamy ustnej, gdzie łatwiej je przeoczyć.

Wskazówki dla pacjentów, szczepienia, edukacja

Jako pracownicy służby zdrowia, którzy przeprowadzają regularne kontrole jamy ustnej pacjentów, dentyści są dobrze przygotowani do wykonywania badań przesiewowych i – w przypadku wykrycia budzących niepokój zmian – kierowania pacjentów do odpowiednich placówek medycznych.

Ponadto, biorąc pod uwagę znaczenie podnoszenia świadomości na temat wirusa HPV oraz ryzyka raka głowy i szyi oraz raka szyjki macicy, zaleca się, aby wszyscy dentyści zachęcali pacjentów do sprawdzenia, czy poddali się szczepieniu przeciwko HPV (w Wielkiej Brytanii dostępne są one dla chłopców i dziewcząt – uczniów szkół średnich). Przeprowadzone badania potwierdzają, że zaszczepienie się znacznie zmniejsza częstość występowania wirusa HPV.

Zadaniem lekarzy jest również udzielanie porad dotyczących bezpiecznych praktyk seksualnych i stosowania barierowych metod antykoncepcji w celu ograniczenia ryzyka rozprzestrzeniania się wirusa HPV wśród dorosłych i nastolatków. Informacje te mogą być przekazane w formie ulotek, plakatów, postów w mediach społecznościowych lub w rozmowie z pacjentem. Pacjenci mogą być też kierowani do wyspecjalizowanych jednostek, których celem jest podnoszenie świadomości na temat raka jamy ustnej.

Lekarz dentysta ma doskonałe warunki do dokładnego zbadania pacjenta pod kątem zmian nowotworowych. Nie należy ograniczać się jednak do kontroli jamy ustnej pacjenta, o czym w kontekście lekarzy dentystów mówi się najczęściej. – Większość nowotworów skóry znajduje się na głowie i szyi. Mało który dermatolog może tak dobrze przyjrzeć się twarzy spokojnego pacjenta, w doskonałym świetle. Takie warunki mają tylko stomatolodzy – mówi w rozmowie z Dentonetem dr n. med. Bartłomiej Kwiek, dermatolog. Ekspert wskazuje też pierwsze oznaki zmian nowotworowych na skórze, które muszą skłonić lekarza dentystę do skierowania pacjenta na dalszą diagnostykę.

T.H.

Źródło: https://dentistry.co.uk/2023/08/31/hpv-what-are-the-signs-and-how-can-you-help/