Zaburzenia wydzielania śliny

Ślina jest pierwszą linią obrony zębów i błon śluzowych jamy ustnej. Chroni szkliwo, ma właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybiczne, wyrównuje pH jamy ustnej oraz przyspiesza gojenie się ran błony śluzowej. Ślina składa się w 99% z wody, a resztę jej składu stanowią związki nieorganiczne i organiczne (którym ślina zawdzięcza swoje właściwości) oraz martwe i żywe komórki.

Dorosły człowiek wydziela 1-1,5 litra śliny na dobę, natomiast niemowlęta 8-10 razy mniej śliny niż dorosły. Najintensywniejszy okres jej produkcji przypada na wiek pokwitania.

Prawidłowa praca ślinianek, a więc produkcja odpowiedniej ilości śliny o odpowiednim składzie jest bardzo ważna dla zdrowia jamy ustnej, ale nie tylko. Ślina pomaga również w przełykaniu pokarmów i na pierwszym etapie trawienia. Czasem jednak zdarzają się zaburzenia produkcji śliny.

Nadmierne wydzielanie śliny (ptyalismus) i ślinotok (sialorrhea)
Nadmierne wydzielanie śliny zazwyczaj nie powoduje poważniejszych dolegliwości. Jednak w jeśli jest ono połączone z zaburzeniami połykania, może powodować wyciekanie śliny na zewnątrz – wtedy mamy do czynienia ze ślinotokiem. Ten stan, jeśli jest długotrwały, może doprowadzić do maceracji skóry wokół ust.

Nadmierna produkcja śliny jest stanem normalnym w okresie wyrzynania się zębów. Może się pojawić również po spożyciu kwaśnych lub ostrych pokarmów, w okresie ciąży, przy stanach zapalenia jamy ustnej i języka, a także w skutek przyjmowania niektórych leków.

Natomiast ślinotok występuje często u osób z chorobami neurologicznymi, np. mózgowym porażeniem dziecięcym. Inną przyczyną może być silny ból gardła (spowodowany np. zapaleniem lub ropniem) lub mechaniczna przeszkoda w przełyku (np. guz nowotworowy), które uniemożliwiają połykanie śliny.

Jeśli ślinotok spowodowany jest bólem gardła, aby go wyleczyć należy usunąć pierwotną przyczynę. Natomiast w przypadku zaburzeń neurologicznych zaleca się rehabilitację logopedyczną lub, w przypadku stanów uporczywych, chirurgiczne przesunięcie ujścia kanalików przewodów ślinianek.

Suchość w ustach (sialopenia) i zmniejszone wydzielanie śliny (kserostomia)
Zmniejszone wydzielanie śliny związane jest z uczuciem suchości w ustach. Jeśli ten stan się przedłuża, nie wolno go lekceważyć, ponieważ może w rezultacie przyczynić się do rozwoju próchnicy i stanów zapalnych jamy ustnej.

Należy rozróżnić uczucie suchości spowodowane np. niewystarczającycm nawodnieniem organizmu od stanu przewlekłego, czyli kserostomii. Kserostomia spowodowana jest zaburzeniem pracy ślinianek, które produkują mniej śliny lub wcale jej nie wytwarzają, nawet w przypadku właściwego nawodnienia organizmu i odpowiedniej stymulacji.

Uczucie suchości w ustach może się pojawić w wyniku niewystarczającego nawodnienia organizmu, przy biegunce i wymiotach, po przedawkowaniu leków moczopędnych lub podczas przyjmowania leków. Natomiast kserostomia pojawia się m.in. u osób borykających się z refluksem żołądkowo-przełykowym, chorych na zespół Sjögrena, w trakcie radioterapii, przy zakażeniu wirusami HIV i HCV oraz wśród uzależnionych od metamfetaminy.

Jeśli objawy są krótkotrwałe i pojawiają się w wyniku przegrzania, gorączki czy wymiotów, należy uzupełnić płyny – doustnie lub dożylnie. W przypadku długotrwałej suchości często jedynym ratunkiem jest działanie objawowe, a więc zażywanie środków zwiększających wydzielanie śliny. Konieczne może się okazać również odstawienie leków, które powodują zmniejszenie wydzielania śliny. Kluczowa jest również stała opieka stomatologiczna, ponieważ u osób, które zmagają się z kserostomią, istnieje większe ryzyko występowania próchnicy.

Z pewnością zarówno zwiększonego, jak i zmniejszonego wydzielanie śliny (jeśli są to stany przewlekłe) nie wolno lekceważyć. Konieczna jest konsultacja z lekarzami, przeprowadzenie odpowiednich badań i podjęcie konkretnych kroków w celu usunięcia przyczyn powstawania dolegliwości. A jeśli całkowite ich pozbycie się jest niemożliwe, to warto podjąć działania, które złagodzą ten stan.

Źródła:
eDentico nr 36
mp.pl

KeL