Prof. Mieszko Więckiewicz: W mojej specjalności wiele zagadnień wymaga wiarygodnego wyjaśnienia

Wywiad z prof. dr. hab. n. med. Mieszkiem Więckiewiczem

Jako jeden z najmłodszych przedstawicieli nauk medycznych w Polsce uzyskał Pan w 2020 roku tytuł profesora, który jest zwykle ukoronowaniem wielu lat kariery zawodowej. Przypuszczam jednak, że w przypadku młodego, dynamicznego naukowca, jakim Pan jest, nie oznacza to końca poszukiwań i rozwoju.

Mogę zapewnić, że uzyskanie przeze mnie tytułu naukowego profesora nauk medycznych i nauk o zdrowiu w młodym wieku nie oznacza końca mojej pracy naukowej oraz rozwoju. Myślę, że moja praca w przyszłości może delikatnie zmienić charakter lub niektóre aspekty, ale na pewno dalej będzie związana z szeroko pojętą nauką i pracą kliniczną. Uważam, że powinienem się też rozwijać w innych dziedzinach nauki niż medycyna, ponieważ należy poszerzać horyzonty – oczywiście w ramach indywidualnych możliwości fizycznych, psychicznych, poznawczych i finansowych.

W mojej specjalności jest jeszcze tak dużo zagadnień, kontrowersji i niewiadomych, które wymagają wiarygodnego wyjaśnienia oraz metod terapeutycznych, które wymagają uczciwej i rzetelnej oceny, że tematów wystarczy na wiele lat badań, zgodnie z koncepcją medycyny opartej na dowodach (ang. Evidence-Based Medicine; EBM), w oparciu o którą od zawsze staram się pracować.

Jest Pan nie tylko naukowcem i dydaktykiem (kierownikiem Katedry i Zakładu Stomatologii Doświadczalnej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu), ale również lekarzem praktykiem. Jakie zagadnienia znajdują się w centrum Pana zainteresowań klinicznych?

Od początku mojej pracy zawodowej zainteresowania kliniczne dotyczyły głównie zaburzeń skroniowo-żuchwowych (ang. temporomandibular disorders; TMD). Wiedzę i umiejętności w tym zakresie zdobywałem w USA, Niemczech, Izraelu, Austrii i w Polsce. Od 2016 roku do moich zainteresowań dołączyła medycyna snu, a zwłaszcza zaburzenia snu manifestujące się w zakresie czaszki twarzowej, np. bruksizm w czasie snu, obturacyjny bezdech senny i chrapanie.

Ponadto prowadzę badania dotyczące właściwości fizycznych i chemicznych materiałów mających zastosowanie w stomatologii, które – mimo że są głównie badaniami laboratoryjnymi – to jednak pomagają mi w codziennej pracy z pacjentami.

W sumie opublikowałem ponad 100 artykułów naukowych dotyczących TMD, medycyny snu i materiałoznawstwa stomatologicznego. Po latach pracy z pacjentami z zaburzeniami i chorobami z zakresu TMD i stomatologicznej medycyny snu wiem, że te jednostki chorobowe ze sobą współwystępują, często się wzajemnie przeplatają i występują między nimi zależności przyczynowo-skutkowe. Są to szalenie skomplikowane zagadnienia wymagające rozległej wiedzy ogólnomedycznej i stałego podnoszenia kompetencji przez lekarza praktyka.

Znajomość materiałów stomatologicznych pomaga mi w poprawnym wykonawstwie szyn zwarciowych, aparatów wewnątrzustnych do leczenia bezdechu sennego (ang. mandibular advancement device; MAD) oraz przeprowadzaniu kompleksowej rehabilitacji protetycznej zwarcia. Protetycznymi rekonstrukcjami uzębienia typu full mouth rehabilitation zajmuję się od około 10 lat, ponieważ posiadam specjalizację z protetyki stomatologicznej, zresztą tak jak mój ojciec i dziadek.

Jako czwarty polski lekarz stomatolog został Pan przyjęty do International College of Dentists. Proszę przybliżyć cele i osiągnięcia tej organizacji.

International College of Dentists (ICD) jest renomowaną i cenioną międzynarodową organizacją, która honoruje czołowych lekarzy dentystów o międzynarodowym dorobku zawodowym od 1920 roku, zrzeszając ponad 12 000 aktywnych członków. Dentyści, którym przyznano prestiżowy tytuł FICD (Fellow, International College of Dentists), znajdują się obecnie w blisko 140 krajach na całym świecie. Członkostwo w ICD jest przyznawane tylko na zaproszenie. Nominowany dentysta musi przejść rygorystyczny proces oceny, przeprowadzany przez szereg komisji uwierzytelniających w celu uznania wybitnych osiągnięć zawodowych o zasięgu międzynarodowym i potwierdzenia zaangażowania w ciągły postęp stomatologii dla dobra ludzkości oraz upewnienia się, że zasługuje on na posiadanie tytułu FICD.

Wszyscy członkowie ICD, niezależnie od ich języka ojczystego lub kraju zamieszkania, wyznają jedno uniwersalne motto: „Recognizing Opportunity and the Opportunity to Serve”. Słowa te podkreślają wartości, które definiują ICD oraz realizację tej dewizy w różnych projektach na całym świecie. ICD opowiada się za lokalnymi oraz globalnymi inicjatywami humanitarnymi i edukacyjnymi. Jedną z takich inicjatyw jest ICD Global Visionary Fund (GVF), czyli fundusz charytatywny utworzony w celu zbierania i dystrybucji pieniędzy na wsparcie międzynarodowych działań w zakresie edukacji dentystycznej i opieki zdrowotnej jamy ustnej.

Proszę przyjąć gratulacje w związku uzyskaniem przez „Dental and Medical Problems” współczynnika Impact Factor. Co oznacza to dla czasopisma, którego redaktorem naczelnym jest Pan od trzech lat, a także autorów, którzy publikują w Państwa periodyku?

Bardzo dziękuję za gratulacje! W pierwszej kolejności pragnę podziękować Panu Rektorowi prof. dr. hab. Piotrowi Ponikowskiemu oraz Pani Rektor prof. dr hab. Marzenie Dominiak za zaproponowanie mi prawie trzy lata temu funkcji redaktora naczelnego czasopisma „Dental and Medical Problems” oraz wsparcie i zaufanie, którym mnie obdarzyli. Chciałbym również bardzo podziękować zastępczyni redaktora naczelnego, Pani dr hab. Helenie Martynowicz za ogromną pracę włożoną w rozwój czasopisma.

Żeby przejść dalej, myślę, że powinienem wytłumaczyć, czym jest wskaźnik Impact Factor (IF). Wskaźnik cytowań lub wskaźnik oddziaływania, czyli IF jest najważniejszym i najbardziej prestiżowym wskaźnikiem bibliometrycznym oraz miernikiem siły oddziaływania i prestiżu czasopism naukowych na świecie. Aktualnie nadawany jest przez niezależną międzynarodową organizację „The Clarivate Analytics” na podstawie bardzo wnikliwej i wieloetapowej oceny rzetelności czasopisma, rady naukowej, edytorów oraz odpowiedniej indeksacji w międzynarodowych bazach bibliograficznych. Oblicza się go, dzieląc liczbę cytowań artykułów z danego czasopisma w bazie „Journal Citation Reports” (JCR) za dany rok przez całkowitą liczbę artykułów opublikowanych w tym czasopiśmie w dwóch poprzednich latach.

Oprócz IF istnieje wiele innych wskaźników bibliometrycznych czasopism naukowych, ale żaden z nich w skali globalnej nie jest tak istotny ani tak prestiżowy. Kiedy obejmowaliśmy czasopismo „Dental and Medical Problems” w ostatnim kwartale 2020 roku, nie posiadało ono wysokich wskaźników bibliometrycznych (w grudniu 2020 roku Scopus CiteScore wynosił 0,5, SJR wynosił 0,181, SNIP wynosił 0,258, czasopismo nie posiadało IF), nie posiadało indeksacji, która pozwoliłaby na uzyskanie wskaźnika Impact Factor, nie posiadało wymogów dotyczących raportowania badań zgodnie z międzynarodowymi standardami oraz nie posiadało umiędzynarodowionej rady naukowej (w tamtym czasie 64% osób w radzie naukowej pochodziło z Polski). Na początku naszej pracy mocnymi stronami czasopisma była indeksacja w bazach PubMed i Scopus oraz wydawanie artykułów online w języku angielskim, za co chciałbym podziękować poprzedniemu redaktorowi naczelnemu, Panu prof. dr. hab. Tomaszowi Konopce, który pełnił tę funkcję w latach 2002–2020.

Ja i Pani dr hab. Helena Martynowicz musieliśmy zacząć od gruntownych zmian pozwalających na umiędzynarodowienie czasopisma, dostosowanie go do aktualnych międzynarodowych standardów wydawniczych dla profesjonalnych czasopism naukowych oraz poprawy indeksacji. Ten proces trwał ponad dwa lata i był oparty o ciężką i systematyczną pracę oraz konsekwentnie realizowaną strategię. Aktualnie czasopismo posiada wysokie wskaźniki bibliometryczne (Scopus CiteScore wynosi 2,9, SJR wynosi 0,430, SNIP wynosi 0,857, IF wynosi 2,6), jest zaindeksowane w najważniejszych bazach bibliograficznych na świecie, badania są raportowane zgodnie z aktualnymi standardami międzynarodowymi, a w radzie naukowej tylko 21% osób pochodzi z Polski. Czasopismo posiada również wysokie rankingi w międzynarodowych bazach „Journal Citation Reports” oraz „Scopus” (w rankingu według „Journal Citation Reports” czasopismo zajmuje pozycję 72/322 (Q1) w kategorii „Medicine, General & Internal” oraz pozycję 70/156 (Q2) w kategorii „Dentistry, Oral Surgery & Medicine”, a w rankingu według „Scopus” pozycję 54/115 (Q2) w kategorii „General Dentistry”).

„Dental and Medical Problems” jest pierwszym w Polsce i Europie Wschodniej czasopismem naukowym o profilu stomatologiczno-medycznym, które otrzymało (w dniu 28 czerwca 2023 roku) wskaźnik Impact Factor i tym sposobem dołączyło do elity czasopism naukowych o zasięgu międzynarodowym. Bez wątpienia jest to jedno z najważniejszych wydarzeń we współczesnej historii polskiej stomatologii, które jednocześnie umacnia wizerunek polskiej stomatologii na świecie.

W kontekście autorów publikujących w „Dental and Medical Problems” uzyskanie IF przez czasopismo pozwoli im na aplikowania o stanowiska, stopnie i tytuły naukowe we wszystkich uczelniach i instytucjach naukowych na całym świecie oraz ugruntuje ich międzynarodową pozycję w świecie nauki. Pragnę podziękować Radzie Naukowej czasopisma, Edytorom, Recenzentom, Redakcji, Autorom i Czytelnikom za ogromny wkład w ten wielki sukces!

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał Tomasz Hankiewicz, Dentonet.pl