Ubytek Stafnego (SBC)

Ubytek Stafnego (SBC) – znany także jako defekt Stafnego albo ubytek kostny Stafne’a – to wykrywany najczęściej przypadkowo podczas tomografii CBCT żuchwy wyraźnie ukształtowany defekt kostny o jajowatym lub okrągłym kształcie, zlokalizowany po stronie językowej żuchwy.

Ubytek Stafnego został po raz pierwszy opisany przez Edwarda Stafnego w 1942 r. – poinformował on wówczas o zaobserwowanych na zdjęciach radiologicznych bezobjawowych, jednokomorowych przejaśnieniach, znajdujących się w tylnej części żuchwy – między kątem żuchwy a trzecim trzonowcem, poniżej kanału nerwu zębodołowego dolnego. Początkowo badacz sugerował, że ubytek ten może być efektem wrodzonych nieprawidłowych procesów kostnienia zachodzących w obszarach, które pierwotnie tworzy tkanka chrzęstna. Teoria ta nie znalazła jednak szerszego potwierdzenia naukowego – ubytek Stafnego ma wciąż niejednoznaczną patogenezę, choć najczęściej uznaje się, że jest to następstwo zaniku powierzchni językowej żuchwy na skutek ucisku sąsiedniej ślinianki.

Ubytek Stafnego (SBC) jest zazwyczaj wykrywany u mężczyzn w wieku od 40 do 70 lat, przeważnie przypadkowo podczas badań CBCT wykonywanych w obrębie żuchwy. Jest to defekt niedający objawów klinicznych – obecnie uznaje się go za stan anatomiczny, a nie patologiczny, więc nie wymaga leczenia zachowawczego ani chirurgicznego. Zalecana bywa natomiast obserwacja radiologiczna – w celach kontrolnych, dla upewnienia się, że zmiana nie ma tendencji wzrostowych. Biopsję przeprowadza się rzadko, jedynie w przypadkach nietypowych, z niepewną diagnozą (ubytek Stafnego różnicuje się m.in. ze szkliwiakiem, malformacją naczyniową, ziarniniakiem olbrzymiokomórkowym oraz kwasochłonnym, a także łagodnym guzem ślinianek).