Szczękościsk: przyczyny, objawy, leczenie

Sytuację, w której nie możemy otworzyć ust lub wykonujemy tę czynność połowicznie, trudno uznać za komfortową. Ze względu na ograniczenie ruchów żuchwy tak proste czynności, jak gryzienie, ziewanie, a w skrajnych przypadkach nawet mówienie, zaczynają sprawiać duże problemy, nie mówiąc o tym, że niekiedy są przyczyną bardzo silnego bólu. Jest oczywiste, że w takiej sytuacji pacjenci szukają natychmiastowej pomocy, najczęściej kierując pierwsze kroki do lekarza dentysty.

W jaki sposób dochodzi do szczękościsku?
Szczękościskiem nazywamy częściową lub całkowitą niemożność otwarcia jamy ustnej na skutek odruchowego skurczu mięśni stawu skroniowo-żuchwowego (zaliczamy do nich mięsień skroniowy, mięsień żwacza i mięśnie skrzydłowe). I właśnie ten odruchowy, nagły skurcz sprawia, że ruchy żuchwy stają się ograniczone.

Bezpośrednim bodźcem, który prowokuje skurcz mięśni, jest ból. Mogą go wywoływać zmiany chorobowe w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego, ale także w innych częściach organizmu. Prowadzą one do wysyłania wielu impulsów nerwowych do mięśni twarzoczaszki, to zaś powoduje, że znajdują się one w permanentnym skurczu.

Przyczyn szczękościsku jest wiele, najczęściej jednak są to dolegliwości ze strony układu nerwowego lub nieprawidłowe procesy zachodzące w jamie ustnej.

Do przyczyn ogólnych szczękościsku zaliczamy:
– choroby ośrodkowego układu nerwowego (udar mózgu, wylew, stan zapalny, ropień, guz mózgu),
– padaczkę,
– zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
– tężec, tężyczkę,
– przedawkowanie narkotyków (przede wszystkim amfetaminy i jej pochodnych),
– histerię,
– bakteryjne zapalenie ślinianek,
– stany zapalne gardła (zwłaszcza gdy towarzyszy im rumień okołomigdałkowy),
– urazy i wypadki.

Jednak w wielu przypadków problemy z ruchomością żuchwy są związane ze stanem zapalnym w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego lub w obrębie jamy ustnej. Są to: urazy, nowotwory, utrudnione wyrzynanie się zębów, powikłanie po usunięciu zębów trzonowych (przede wszystkim ósemek), dysfunkcja skroniowo-żuchwowa, wrodzone zesztywnienie stawu skroniowo-żuchwowego, bruksizm. Ponadto do szczękościsku może dojść przy ropowicy dna jamy ustnej, zębopochodnym zapaleniu okostnej i zakażeniu skrzydłowo-żuchwowej przestrzeni po podaniu przez lekarza znieczulenia.

Leczenie szczękościsku
Najczęściej wraz z wystąpieniem szczękościsku pojawiają się inne charakterystyczne objawy, sugerujące podstawową przyczynę schorzenia. Najczęściej chorzy uskarżają się na ból ucha i podwyższoną temperaturę, ból gardła, problemy z przełykaniem i chrypkę. W takim przypadku lekarz podejrzewa stan zapalny, któremu towarzyszy ropień okołomigdałkowy. Szczękościsk występuje wtedy wskutek nagromadzonej w okolicach migdałków i gardła ropy, która ogranicza ruchomość w stawie.

Inna grupa chorych ze szczękościskiem zwykle dodatkowo cierpi na bóle głowy i karku. Pacjenci ci skarżą się również na trzeszczenia i trzaski żuchwy oraz jej przeskakiwanie na boki podczas jedzenia czy mówienia. Takie objawy sugerują bruksizm, problemy z okluzją i dysfunkcję stawów skroniowo-żuchwowych.

Leczenie szczękościsku wymaga wpierw określenia podstawowej choroby, która jest odpowiedzialna za ograniczenie ruchomości żuchwy. W zależności od podejrzewanej przyczyny pacjent ze szczękościskiem jest więc kierowany na badanie stomatologiczne, badanie laryngologiczne, badanie neurologiczne, badanie EEG, diagnostykę obrazową (RTG, KT, NMR) oraz badania laboratoryjne.

B.Sz.