Różnice w śnie kobiet i mężczyzn oraz ich zdrowotne konsekwencje

W przeglądzie przeprowadzonym przez naukowców ze Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii podkreślono kluczową rolę, jaką odgrywa płeć w prawidłowym rozumieniu specyfiki snu. Autorzy badania sugerują, że w leczeniu zaburzeń snu, rytmu dobowego oraz zaburzeń metabolicznych powiązanych z jakością snu należy brać pod uwagę płeć biologiczną danej osoby.

W przeglądzie wykazano, że kobiety oceniają jakość swojego snu gorzej niż mężczyźni, a przy tym zgłaszają większe wahania jakości snu, odpowiadające m.in. zmianom zachodzącym w trakcie cyklu miesiączkowego.

Sen kobiet – zburzenia lękowe, częstsza bezsenność, RLS

Współautorka badania prof. Sarah Chellappa z Uniwersytetu w Southampton powiedziała: – Gorsza jakość snu wiąże się z zaburzeniami lękowymi i depresyjnymi, które występują dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn. U kobiet również częściej niż u mężczyzn diagnozuje się bezsenność, chociaż jej przyczyny nie są do końca jasne. Rozpoznanie i zrozumienie różnic między płciami w zakresie snu i rytmów dobowych jest niezbędne do dostosowania metody leczenia zaburzeń snu i powiązanych schorzeń psychicznych.

Autorzy badania potwierdzili też, że u kobiet ryzyko wystąpienia zespołu niespokojnych nóg (RLS) jest o 25–50% wyższe niż u mężczyzn i aż czterokrotnie większe jest prawdopodobieństwo zaburzeń odżywiania związanych ze snem, polegających na częstym jedzeniu w nocy. Natomiast u panów trzy razy częściej diagnozuje się obturacyjny bezdech senny (OBS). OBS objawia się inaczej u kobiet i mężczyzn, co może wyjaśniać tę różnicę. U kobiet obturacyjny bezdech senny wiąże się z podwyższonym ryzykiem niewydolności serca, ale nie dotyczy to mężczyzn.

Badania laboratoryjne snu dowiodły, że panie śpią więcej niż mężczyźni, spędzając około 8 minut dłużej w fazie snu innej niż REM (szybkie ruchy gałek ocznych), podczas której aktywność mózgu ulega spowolnieniu. Chociaż czas, jaki spędzamy w NREM, skraca się wraz z wiekiem, spadek ten jest bardziej znaczący u mężczyzn w starszym wieku. Kobiety również wcześniej niż mężczyźni wchodzą w fazę REM, charakteryzującą się wysokim poziomem aktywności mózgu i występowaniem snów.

Różnice w zegarze biologicznym kobiet i mężczyzn

Zespół składający się wyłącznie z kobiet-badaczy z Uniwersytetu w Southampton (Wielka Brytania) oraz uniwersytetów Stanforda i Harvarda (USA) odkrył, że różnice między płciami występują także w rytmach dobowych. Wykazano, że melatonina, naurohormon ułatwiający synchronizację rytmów dobowych i snu, jest wydzielana wcześniej u kobiet niż u mężczyzn. Temperatura ciała, najwyższa przed snem, a najniższa na kilka godzin przed przebudzeniem, kształtuje się według podobnego schematu, osiągając szczyt wcześniej u kobiet niż u mężczyzn. W związku z tymi ustaleniami inne badania sugerują, że naturalne cykle dobowe kobiet są krótsze niż u mężczyzn o około 6 minut.

Dr Renske Lok z Uniwersytetu Stanforda powiedziała: – Choć różnica ta może być niewielka, jest znacząca. Rozbieżność między centralnym zegarem biologicznym a cyklem snu i czuwania jest około pięć razy większa u kobiet niż u mężczyzn. Wyobraź sobie, że czyjś zegarek stale chodzi o 6 minut szybciej lub wolniej. W ciągu dni, tygodni i miesięcy różnica ta może prowadzić do zauważalnej rozbieżności między zegarem wewnętrznym a sygnałami zewnętrznymi, takimi jak światło i ciemność.

– Zaburzenia rytmu dobowego powiązano z różnymi problemami zdrowotnymi, w tym zaburzeniami snu, wahaniami nastroju oraz zaburzeniami funkcji poznawczych. Nawet niewielkie różnice w okresach dobowych mogą mieć znaczące konsekwencje dla ogólnego stanu zdrowia i dobrego samopoczucia – dodała badaczka.

Mężczyźni zwykle wolą kłaść się spać i wstają później niż kobiety. Może to prowadzić do społecznego jet lagu (zaburzenie związane z nagłą zmianą stref czasowych), gdy rytm dobowy nie jest zgodny z wymaganiami społecznymi, takimi jak praca. Na co dzień mają też mniej regularny czas odpoczynku niż kobiety.

Jakość snu wpływa na metabolizm

Zespół badawczy ocenił także, czy coraz poważniejszy problem nadwagi i otyłości może być powiązany z niewystarczającą ilością snu – zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i Europie 30% osób w wieku od 30 do 64 lat śpi mniej niż 6 godzin na dobę. W przeglądzie potwierdzono duże różnice między reakcją mózgów kobiet i mężczyzn na obrazy jedzenia po zbyt krótkim śnie. Sieci mózgowe powiązane z procesami poznawczymi (podejmowanie decyzji) i afektywnymi (emocjonalne) były dwukrotnie bardziej aktywne u kobiet niż u mężczyzn.

Inne badanie wykazało, że u kobiet w odpowiedzi na obrazy słodkich deserów aktywacja układu limbicznego (zaangażowanego w przetwarzanie emocji, zapamiętywanie i regulację zachowania) była 1,5 raza większa niż u mężczyzn. Pomimo tej różnicy w aktywności mózgu mężczyźni mają tendencję do przejadania się w odpowiedzi na niedobory snu. Jeszcze inne badanie wykazało, że bardziej fragmentaryczny sen, dłuższy czas zasypiania oraz dłuższy czas spędzany w łóżku na próbach zaśnięcia wiązały się z większym uczuciem głodu tylko u mężczyzn.

W pracy podano również, że zarówno kobiety, jak i mężczyźni pracujący na nocną zmianę są bardziej narażeni na cukrzycę typu 2, ale ryzyko to jest wyższe u panów. Ponadto 66% kobiet pracujących na nocną zmianę doświadczyło jedzenia pod wpływem emocji, a inne badanie sugeruje, że ryzyko nadwagi lub otyłości jest u nich około 1,5 razy większe w porównaniu z kobietami pracującymi na dzienne zmiany. W badaniu uzyskano również potwierdzenie, że kobiety i mężczyźni inaczej reagują na leczenie zaburzeń snu i rytmu dobowego. Na przykład wśród osób leczonych na obturacyjny bezdech senny utrata masy ciała była większa u kobiet. Natomiast panie leczone zolpidemem (lek na bezsenność) powinny przyjmować mniejsze dawki niż mężczyźni, aby uniknąć utrzymującej się senności następnego ranka.

Prof. Sarah Chellappa dodała: – Większość terapii związanych ze snem i rytmem okołodobowym to nowo powstająca dziedzina z niewielką liczbą badań nad różnicami między płciami. Gdy lepiej zrozumiemy, jak śpią kobiety i mężczyźni, poznamy różnice w ich rytmach dobowych i wpływ snu na metabolizm, będziemy mogli zapewnić bardziej ukierunkowane i spersonalizowane leczenie, z większym prawdopodobieństwem uzyskania pozytywnych efektów.

Artykuł pt. Sex differences in sleep, circadian rhythms, and metabolism: Implications for precision medicine” zostanie opublikowany w czerwcowym wydaniu czasopisma naukowego „Sleep Medicine Reviews”.

– U pacjentów, którzy przyjeżdżają na oddziały kardiologiczne z ostrymi zespołami wieńcowymi, czyli zawałami, stan zdrowia jamy ustnej bywa dramatyczny. Po udzieleniu pierwszej pomocy kardiologicznej wielu z nich jest kierowanych na sanację jamy ustnej – mówi dr hab. n. med. Maciej Czerniuk, specjalista w zakresie chirurgii stomatologicznej i periodontologii, adiunkt Zakładu Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia WUM. Jakie są związki między chorobami kardiologicznymi a zdrowiem jamy ustnej? Czy u pacjentów po rozpoznaniu choroby sercowo-naczyniowej świadomość dotycząca roli prawidłowej higieny jamy ustnej się zmienia? Zachęcamy do obejrzenia materiału filmowego!

T.H.

Źródła: https://www.drbicuspid.com/

https://journals.sagepub.com/