Prawidłowa higiena jamy ustnej – jak motywować do niej pacjenta?

Rolą lekarza dentysty – oprócz leczenia zmian próchnicowych oraz działań mających na celu utrzymywanie prawidłowej estetyki i funkcjonalności całego narządu żucia – jest także profilaktyka próchnicy, na którą składa się m.in. nauczenie pacjenta prawidłowej higieny jamy ustnej. Nie jest to łatwe zadanie i stanowi dość częsty problem, bo zazwyczaj wymaga od pacjenta zmiany dotychczasowych zachowań i codziennych nawyków. Dlatego tak ważne jest umiejętne motywowanie pacjenta do prawidłowej higieny jamy ustnej.

Ze względu na swoje rozpowszechnienie oraz możliwe bardzo poważne konsekwencje dla całego organizmu, próchnica zaliczana jest już do grona chorób społecznych i cywilizacyjnych. Ma ona wielopłaszczyznowe podłoże, ale rozmaite badania naukowe i obserwacje potwierdziły, że jedną z jej przyczyn jest niewłaściwa higiena jamy ustnej. Nieregularnie, niedokładnie i nieprawidłowo wykonywane takie czynności, jak szczotkowanie zębów, oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych oraz języka sprawiają, że na powierzchni zębów powstaje i bytuje płytka nazębna, a konsekwencją tego jest rozwinięcie się zmiany próchniczej.

Nie tylko instruktaż higieny jamy ustnej, czyli rola dentysty w profilaktyce próchnicy

Skoro z jednej strony niedostateczna higiena jamy ustnej jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka rozwoju próchnicy, to oczywiste wydaje się, że poprzez prawidłową, regularną higienę jamy ustnej ryzyko to można zmniejszać i założenie to również zostało potwierdzone badaniami. Rolą lekarza dentysty – oprócz leczenia zmian próchnicowych oraz działań mających na celu utrzymywanie prawidłowej estetyki i funkcjonalności całego narządu żucia – jest także profilaktyka próchnicy. Obejmuje ona różne działania, takie jak:

● instruktaż higieny jamy ustnej u pacjenta, z uwzględnieniem jego wieku, stanu zdrowia, zdolności manualnych,

● nauka najlepiej dopasowanej do aktualnych potrzeb pacjenta techniki szczotkowania (inna polecana jest dzieciom, inna – seniorom, jeszcze inna np. osobom z nadwrażliwością lub stanami zapalnymi przyzębia),

● pomoc w doborze odpowiedniej pasty i szczoteczki do zębów, a także akcesoriów pomocniczych (nici dentystyczne, szczoteczki międzyzębowe, irygator stomatologiczny itp.),

● edukacja pacjenta w zakresie roli higieny jamy ustnej w zapobieganiu próchnicy, skutków próchnicy dla zdrowia całego organizmu, nieprawidłowej diety jako czynnika ryzyka rozwoju próchnicy,

● wykonywanie zabiegów profilaktycznych, np. skalingu, piaskowania, lakierowania zębów, lakowania (może je również wykonywać wykwalifikowana higienistka stomatologiczna) oraz zabiegów stomatologii zachowawczej.

Higiena jamy ustnej – jak motywować pacjenta?

Nawet najlepiej zaplanowane przez lekarza dentystę działania profilaktycznie nie przyniosą jednak oczekiwanych rezultatów jeśli w proces ten nie będzie zaangażowany pacjent. Jego głównym zadaniem jest codzienna, prawidłowa higiena jamy ustnej – choć oczywiście nie może zapominać również o zdrowym odżywianiu oraz regularnym zgłaszaniu się na wizyty kontrolne.

Wydawać by się mogło, że domowa higiena jamy ustnej jest najprostszym działaniem w kierunku profilaktyki próchnicy. W praktyce jednak okazuje się, że jest inaczej – podczas kolejnych wizyt lekarz szybko zauważy, że pacjent nie myje regularnie zębów, nie wdrożył zalecanej techniki szczotkowania albo jest kompletnie na bakier z nitkowaniem. W takich sytuacjach pacjenta trzeba odpowiednio zmotywować. Nie jest to łatwe zadanie i stanowi dość częsty problem, bo zazwyczaj wymaga od pacjenta zmiany dotychczasowych zachowań i nawyków w codziennej higienie jamy ustnej. Przekonanie pacjenta do zmian wymaga niekiedy od lekarza sporo cierpliwości, taktu oraz świadomości, że każdy z pacjentów ma inny charakter i osobowość – ale przynosi oczekiwane efekty.

Trzy kroki do lepszej higieny jamy ustnej pacjenta

Zatem jak konkretnie motywować pacjentów do przestrzegania zasad higieny jamy ustnej? Może w tym pomóc kilka prostych metod.

1. Pokazuj

Bardzo przydatnym urządzeniem w motywowaniu pacjentów do prawidłowej higieny jamy ustnej może być aparat fotograficzny, nawet w telefonie. Warto zrobić pacjentowi zdjęcie jamy ustnej przed rozpoczęciem leczenia albo przeprowadzeniem zabiegów higienicznych, a następnie po ich zakończeniu. Tego typu „spojrzenie z boku” bywa bardzo sugestywne – pacjent widzi, jak wyglądały jego zęby przedtem, jak wyglądają aktualnie i zyskuje dzięki temu świadomość, jakie efekty mogą mieć zaniedbania w zakresie higieny jamy ustnej.

W opanowaniu prawidłowej techniki szczotkowania pomagają modele uzębienia oraz zestawy demonstracyjne, np. szczoteczek elektrycznych z okrągłą główką. Dzięki tym narzędziom lekarz może zaprezentować pacjentowi prawidłową technikę przyłożenia szczoteczki, a pacjent może pod okiem profesjonalisty przećwiczyć te ruchy na własnej szczoteczce lub egzemplarzu testowym szczoteczki elektrycznej w tzw. programie Oral-B Test Drive.

2. Indywidualizuj

Instruktaż higieny jamy ustnej, polecane produkty oraz działania edukacyjne powinny być dopasowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Raz dobrana pasta i szczoteczka nie sprawdzą się przez całe życie. Podobnie jest z edukacją – do prawidłowej higieny jamy ustnej u nastolatków mogą przyczynić się informacje dotyczącego zgubnego wpływu próchnicy na estetykę uśmiechu, u kobiet w okresie rozrodczym – jak próchnica może wpłynąć na przebieg planowanej ciąży albo zdrowie noworodka, u seniorów – wiadomości dotyczące wpływu próchnicy na możliwe zaostrzanie chorób przewlekłych. Pozornie drobne korekty np. w zakresie doboru pasty albo umiejętna edukacja pacjenta pozwalają na realizację profilaktyki w pełnym znaczeniu tego słowa.

3. Ułatwiaj

Bardzo przydatne w motywowaniu pacjenta do zachowania prawidłowej higieny jamy ustnej jest prezentowanie mu nowoczesnych akcesoriów ułatwiających np. codzienne szczotkowanie zębów. Do akcesoriów tych zalicza się stworzona przez firmę Oral-B nowa seria szczoteczek magnetycznych iO. Ich innowacyjność polega m.in. na tym, że działają one dzięki zastosowaniu liniowego napędu magnetycznego – wytwarzana energia jest kierowana do główki i włókien szczoteczki, aż po same ich końce, co wytwarza zjawisko mikrowibracji. W połączeniu z okrągłą główką wykonującą ruchy oscylacyjno-rotacyjne pozwala to na lepsze oczyszczanie linii dziąseł, dokładniejsze usuwanie płytki nazębnej oraz precyzyjniejsze docieranie nawet do trudno dostępnych powierzchni.

Dla pacjenta potrzebującego motywacji do lepszej codziennej higieny jamy ustnej interesujące mogą się okazać liczne funkcje dodatkowe, w które wyposażono szczoteczki magnetyczne serii iO.

– Aplikacja mobilna – pobrana na smartfon lub tablet pozwala obserwować codzienne postępy w szczotkowaniu zębów, eliminować ewentualne błędy dzięki spersonalizowanym wskazówkom i dzięki temu uzyskiwać za każdym razem idealną czystość.

– Wykrywanie położenia i rozpoznawanie stylu szczotkowania – szczoteczka Oral-B iO 9 dzięki zastosowaniu sztucznej inteligencji umożliwia wykrywanie położenia 3D i wytyczenie nawet 16 stref na wszystkich powierzchniach zębów. Dodatkowo, technologia rozpoznawania stylu szczotkowania zawiera dane uzyskane dzięki analizie ponad 1000 nawyków dotyczących szczotkowania – pacjent uzyskuje spersonalizowane podpowiedzi dotyczące jego indywidualnego sposobu higieny jamy ustnej.

– Inteligentny czujnik siły nacisku – są pacjenci, którzy obawiają się wdrożenia w życie nowych zasad higieny np. w obawie o uszkodzenie szkliwa. W szczoteczkach Oral-B iO inteligentny czujnik siły nacisku ostrzega pacjenta, gdy szczotkuje zęby zbyt mocno.

– Timer – jedną z podstawowych zasad higieny jamy ustnej jest szczotkowanie zębów przez 2-3 minuty. Znajdujący się w szczoteczkach magnetycznych Oral-B iO timer śledzi czas każdej sesji szczotkowania, dzięki czemu pacjent wie, kiedy zrealizował cel – informują o tym pojawiające się na wyświetlaczu ikony „buziek”.

Podsumowując – motywowanie pacjenta do zachowania prawidłowej higieny jamy ustnej jest niezwykle ważne dla całego procesu profilaktycznego. Można w tym celu sięgać po różne metody i techniki, odwoływać się dla ważnych dla danej osoby wartości, a także polecać takie akcesoria do codziennej higieny, które przyczynią się do poprawy systematyczności i regularności. O to w końcu w profilaktyce chodzi.