Ortodoncja

Co to jest zgryz?

Czy aparat kosmetyczny jest równie skuteczny jak stalowy? Czy zamki porcelanowe nie przebarwią się?

Czy korekta zgryzu jest możliwa tylko u dzieci i młodzieży?

Czy można wyprostować zęby bez noszenia aparatu? A może usunąć krzywe i wstawić sztuczne – proste?

Czy można zapobiegać wadom zgryzu?

Czy należy i jak często odwiedzać ortodontę?

Czy to prawda, iż nieprawidłowy zgryz jest przyczyną psucia się zebów, osuwania się dziąseł? Czy w takim przypadku założenie aparatu ortodontycznego (stałego) usunie przyczynę?

Czy to prawda, że leczenie ortodontyczne należy rozpocząć jak najwcześniej?

Czy zawsze przed założeniem aparatu stałego usuwamy jakieś zęby?

Ile kosztuje aparat ortodontyczny? Ile kosztuje leczenie ortodontyczne?

Jak wybrać ortodontę? Jak sprawdzić kwalifikacje lekarza? Jakie badania powinien zlecić dobry ortodonta?

Który aparat jest lepszy: ruchomy czy stały?

Ortodonta powiedział, że musi mi zeszlifować powierzchnie styczne zębów. Czy to bezpieczne dla szkliwa? Po co się to robi?

Co to jest zgryz?

Z definicji – zgryz to każdy układ zębów dolnych w stosunku do górnych podczas mówienia, odgryzania kęsa pokarmowego czy żucia. W pewnej fazie żucia pokarm jest połykany, wówczas zęby dolne zwierają się z górnymi. Im więcej zębów przeciwstawnych (górnych i dolnych) zwiera się ze sobą, tym warunki przygotowania pokarmu do trawienia w dalszych częściach przewodu pokarmowego są lepsze. Żeby zęby mogły służyć człowiekowi bardzo długo, muszą być spełnione pewne warunki. Łuki zębów stałych powinny być ciągłe, czyli zęby muszą dotykać się swymi powierzchniami bocznymi, nie powinno być przerw między zębami. Przy zwarciu zęby dolne powinny podpierać zęby górne, a podczas żucia muszą pracować całymi powierzchniami żującymi. Wówczas obciążenie dziąsła i wyrostków zębodołowych, na których osadzone są zęby w szczęce i żuchwie, jest właściwe. Zmniejsza to ryzyko powstania chorób przyzębia, czyli parodontozy. Właściwie ustawione zęby ułatwiają usuwanie resztek pokarmowych, przyczyniają się do lepszej higieny jamy ustnej i zmniejszają ryzyko wystąpienia próchnicy i jej powikłań. Prawidłowy zgryz zapewnia dobry kontakt zębów dolnych i górnych dzięki czemu napięcie mięśni twarzy jest właściwe. Chroni też stawy skroniowo-żuchwowe przed uszkodzeniami, które mogą się objawiać bardzo silnymi bólami. Właściwie ustawione zęby zapewniają prawidłową wymowę, zwłaszcza głosek tworzonych za pomocą warg, języka i zębów: r, t, n, c, dz. Tak więc dobry zgryz ułatwia również kontakty między ludźmi. Wpływa na harmonię rysów twarzy i na atrakcyjność danej osoby.

Czy aparat kosmetyczny jest równie skuteczny jak stalowy? Czy zamki porcelanowe nie przebarwią się?

Ceramiczne zamki, podobnie jak szafirowe nie przebarwiają się. Zmienić kolor mogą zamki wykonane z tworzywa. Te ostatnie mogą też ulec odkształceniu pod wpływem sił wyzwalanych przez elementy działające.

Zamki ceramiczne i szafirowe są kruche, więc przy nieostrożnym traktowaniu (przez ortodontę podczas wymiany łuków lub ligatur) można je uszkodzić. Jednak przy pewnej wprawie używa się ich tak samo i z takim samym efektem jak stalowe.

Czy ząb po leczeniu kanałowym będzie martwy?

Prostowanie zębów jest możliwe nawet u osób w podeszłym wieku, za pomocą aparatu stałego. Amerykanka Maria Castro nosiła taki aparat, mając 89 lat! Ważny jest nie wiek, ale stan dziąseł, zębów i kości szczęk. Im później aparat zakładamy, tym dłużej musimy go nosić (zwykle dwa lata).

Czy można wyprostować zęby bez noszenia aparatu? A może usunąć krzywe i wstawić sztuczne – proste?

Niestety nie jesteśmy cudotwórcami i nie umiemy poprawić położenia zębów pacjenta siłą woli. Madam Pomfrey ze skrzydła szpitalnego Hogwartu zrobiła Hermionie korektę zębów jednym zaklęciem, ale osobiście nie wiem jak dostać się pod jej opiekę.

W tej sytuacji jesteśmy skazani na używanie niemagicznych, czyli mugolskich sposobów leczenia wad zgryzu tj. aparatów ortodontycznych.

Usunięcie źle ustawionych zębów i zastąpienie ich sztucznymi?

Dla mnie pomysł taki trochę jak z książek Stephena Kinga.

Proszę sobie uświadomić, że sztuczny ząb to nic innego niż proteza. Proteza zęba, tak jak proteza nogi nie zastąpi własnego organu w sposób doskonały. Decyzja należy jednak do pacjenta.

U pacjentów dorosłych z niewielkimi wadami w położeniu poszczególnych zębów można poprawić ich wygląd przez zeszlifowanie powierzchni licowych i naklejenie licówek ceramicznych.

W przypadku nieprawidłowego położenia jednego zęba (najczęściej któregoś kła) i wystarczającej ilości miejsca w łuku zębowym można wykonać transplantację czyli wyjąć (chirurgicznie) ząb i umieścić go w sztucznie przygotowanym zębodole w miejscu, w którym powinien się znajdować. Powikłaniem tego zabiegu może być jednak nawet utrata tego zęba, więc robi się to zwykle gdy nie ma możliwości ortodontycznego przemieszczenia zęba. Na przykład zatrzymany kieł schowany jest głęboko w kości podniebienia.

Czy można zapobiegać wadom zgryzu?

Oczywiście! Ponad 70% wad zgryzu to wady nabyte.

Czy należy i jak często odwiedzać ortodontę?

Podobnie jak wizyty kontrolne u stomatologa przeprowadzane średnio od 3 do 6 miesięcy, również ortodonta powinien zbadać nasz zgryz. W okresie uzębienia mlecznego, a więc do szóstego roku życia, trzeba odwiedzić ortodontę raz na pół roku. W chwili gdy w jamie ustnej pojawiają się pierwsze zęby stałe – szóstki – raz na rok, aż do momentu pojawienia się wszystkich zębów stałych. Wiąże się to z częstością wyrzynania zębów. Te wizyty kontrolne pozwolą nam zaobserwować, czy wystąpiły jakieś zaburzenia i czy można je wyeliminować w prosty sposób, czy też potrzebny jest aparat. Do takich prostych interwencji należy np. opiłowanie zębów mlecznych, które podczas gryzienia powinny się ścierać w odpowiedni sposób, ale czasem się nie ścierają, mioterapia, czyli ćwiczenia mięśniowe, które przywracają prawidłową czynność mięśni twarzy oraz korygują proste nieprawidłowości zgryzowe.

Czy można wyprostować zęby bez noszenia aparatu? A może usunąć krzywe i wstawić sztuczne – proste?

Nieprawidłowy zgryz może być przyczyną próchnicy zębów. Stłoczenia, przechylenia zębów, tworzą miejsca retencyjne dla płytki bakteryjnej trudne do oczyszczenia dla szczoteczki do zębów, a płytka bakteryjna to z kolei główną przyczyną próchnicy zębów. Nieprawidłowy zgryz, ze względu na przeciążenia niektórych zębów, może prowadzić do odsłaniania się szyjek zębowych i powodować dolegliwości bólowe na różne bodźce np: zimno. Jednak nieprawidłowy zgryz to nie wszystko. Najważniejszą rzeczą jest prawidłowa higiena jamy ustnej. Założenie aparatu stałego spowoduje być może prawidłowe ustawienie zębów w łuku zębowym, co przyniesie wymierne korzyści dla prawidłowej funkcji żucia i całego układu stomatognatycznego. Jednak decyzje o rodzaju aparatu ortodontycznego powinien podjąć lekarz stomatolog.

Czy to prawda, że leczenie ortodontyczne należy rozpocząć jak najwcześniej?

Nie prawdą jest, że leczenie ortodontyczne należy rozpocząć już w okresie uzębienia mlecznego. Niekiedy należy zaczekać, aż zakończy się proces kształtowania łuków zębowych, czyli do czasu, gdy wyrzną się wszystkie zęby stałe. Dzieje się to w 15-16 roku życia i nie ma sensu podejmować leczenia wcześniej. Decyzję taką potrafi tylko podjąć dobrze wykwalifikowany ortodonta. Dzięki temu można ominąć niektóre wcześniejsze etapy leczenia. Jest zasada, że wady, które są następstwem zaburzonej czynności oddychania, żucia, połykania, tam gdzie są zaburzenia pracy mięśni, trzeba leczyć stosunkowo wcześnie. Wady w budowie kości mogą niekiedy zaczekać. Ale w okresie późniejszym będzie potrzebne działanie zespołowe chirurga i ortodonty. Najczęściej jest jednak tak, że wady czynnościowe wiążą się z nieprawidłową budową, a nieprawidłowa budowa z zaburzoną czynnością. Podjęcie leczenia wymaga nie tylko ogromnej wiedzy, ale także doskonałej intuicji.

Czy zawsze przed założeniem aparatu stałego usuwamy jakieś zęby?

Absolutnie nie! Statystycznie leczymy z usuwaniem zębów jedynie 25% przypadków. Każda decyzja o usunięciu zęba ze wskazań ortodontycznych musi być dobrze przemyślana. Dotyczy przecież zdrowego zęba.

Ile kosztuje aparat ortodontyczny? Ile kosztuje leczenie ortodontyczne?

Niestety nie można na tak zadane pytanie odpowiedzieć wprost. Cena leczenia zależy od: rodzaju wady, wieku pacjenta, rodzaju zastosowanych aparatów, czasu leczenia i wielu jeszcze czynników.

Nie można na podstawie nawet najdokładniejszego opisu w mailu określić kosztów leczenia.

Jak wybrać ortodontę? Jak sprawdzić kwalifikacje lekarza? Jakie badania powinien zlecić dobry ortodonta?

Sprawdzić kwalifikacje jest bardzo łatwo. Wystarczy poprosić lekarza o „Prawo Wykonywania Zawodu”. To taka niebieska książeczka wyglądająca jak paszport. W środku są wpisy o posiadanych specjalizacjach. Jednak fakt uzyskania tytułu specjalisty nie musi, niestety, oznaczać, że mamy do czynienia z bardzo dobrym fachowcem. W dodatku, w Polsce nie ma zwyczaju prosić lekarza o wylegitymowanie się. Podczas 18 lat mojej pracy zawodowej żaden pacjent nie chciał sprawdzić czy jestem lekarzem, ani jaką posiadam specjalizację.

Część lekarzy wywiesza na ścianie gabinetu certyfikaty i dyplomy ukończenia kursów doskonalących. Warto wtedy spojrzeć na figurujące na nich daty. W ten sposób dowiemy się czy lekarz dokształca się systematycznie, a więc czy jego wiedza jest aktualna.

Myślę, że dobrą rekomendacją są zadowoleni pacjenci. Uwaga na tych niezadowolonych – rzadko bywają obiektywni, a nigdy nie przyznają, że przynajmniej część winy za niepowodzenie w leczeniu leży po ich stronie. Na przykład nie stosowali się do zaleceń.

Warto popytać znajomych gdzie leczyli siebie lub swoje dzieci. Warto też zapytać swojego dentystę. Często stomatolodzy mają specjalistów, z którymi współpracują. Jeśli nasz dentysta jest godzien zaufania – można zaufać polecanym przez niego specjalistom.

A jakie badania? Czasem żadne, jeśli nie stwierdzi potrzeby leczenia od razu. Czasem tylko zdjęcie panoramiczne. Ale do zaplanowania leczenia każdy ortodonta, nie tylko dobry, potrzebuje zdjęć Rtg i modeli diagnostycznych (odlanych przez technika z wykonanych u pacjenta wycisków). Powinien też przeprowadzić dokładny wywiad, żeby dowiedzieć się co stanowi problem dla pacjenta. Powinien wytłumaczyć pacjentowi na czym polega problem z jego zgryzem i jak go można rozwiązać. Powinien przedstawić pacjentowi plan leczenia zanim przystąpi do wykonywania aparatów.

Który aparat jest lepszy: ruchomy czy stały?

Aparaty ortodontyczne mają różne zastosowania. Ruchome są świetne do leczenia wad czynnościowych, korekty wzajemnego położenia szczęk. Stałe – skutecznie leczą wady zębowe, precyzyjnie przesuwają poszczególne zęby.

Ortodonta powiedział, że musi mi zeszlifować powierzchnie styczne zębów. Czy to bezpieczne dla szkliwa? Po co się to robi?

„Stripping” bo tak nazywamy to szlifowanie jest stosowane w ortodoncji w kilku przypadkach.

1) W uzębieniu mlecznym, w trakcie wymiany zębów, kiedy już wypadł mleczny kieł, stały się wyrzyna i ma troszkę za mało miejsca, a w łuku jest jeszcze mleczna czwórka. Wtedy można nieco zeszlifować powierzchnię tej czwórki, żeby zrobić miejsce dla kła. Stała czwórka jest węższa od mlecznej, więc nie ma obawy, że potem ona się nie zmieści.

2) W uzębieniu stałym, kiedy brakuje niewiele miejsca można zeszlifować powierzchnie styczne wszystkich zębów uzyskując w ten sposób potrzebne miejsce. Wtedy, oczywiście, szlifuje się tylko w granicach szkliwa. Jest ono po tym zabiegu nieco cieńsze, ale nie zwiększa to podatności na próchnicę, jeśli pacjent dba o higienę.

3) W uzębieniu stałym, kiedy zęby jednego łuku (częściej dolnego) są, w stosunku do zębów drugiego za szerokie. Szlifujemy wtedy tylko zęby za szerokie. Gdybyśmy tego nie zrobili, nie można by dopasować zębów do siebie. Albo w jednym łuku pozostać musiałyby szpary, albo w drugim stłoczenia. W tym przypadku, też szlifowanie w granicach szkliwa.

Najczęściej zdarza się trzeci przypadek. Najczęściej szlifowane są tylko dolne siekacze (jedynki i dwójki).