Cyfrowa ortodoncja – z korzyścią dla pacjenta i lekarza

Rozmowa z dr n. med. Katarzyną Łozą-Sołtyk, Master of Science w ortodoncji lingwalnej, współwłaścicielką kliniki Soldent w Warszawie.

Pani Doktor, spotykamy się przy okazji odbywającego się w klinice Soldent wydarzenia pod nazwą „Stomatologia cyfrowa – stomatologia jutra”. Jaki jest cel tego spotkania?

Dzisiejsza stomatologia rozwija się w błyskawicznym tempie. Co chwilę pojawiają się nowe możliwości, które jeszcze do niedawna były niemożliwe do wyobrażenia. Spotkaliśmy się, aby pokazać, co oferuje nowoczesna ortodoncja cyfrowa – namiastka sztucznej inteligencji, jednak kontrolowana przez wyspecjalizowanego lekarza.

Jakie nowe, niedostępne wcześniej możliwości pojawiły się w ortodoncji dzięki technologiom cyfrowym?

Zacznijmy od dużo lepszej komunikacji z pacjentem. Jest istotna różnica między tym, jak opowiadamy pacjentowi o ustawieniu poszczególnych zębów i efekcie końcowym terapii, a sytuacją, gdy pacjent sam może to zobaczyć jeszcze przed rozpoczęciem leczenia. Kiedyś pacjent musiał odwoływać się do własnej wyobraźni, a teraz – w czasie rzeczywistym, w ciągu kilkunastu sekund – możemy zaprezentować końcowy efekt terapii. Stomatologia cyfrowa daje też możliwość przeprowadzenia kilku symulacji leczenia. Przykładowo, pacjent odmawia usunięcia zębów, a my za pomocą skanera prezentujemy jaki będzie efekt końcowy leczenia bez wykonania ekstrakcji. Jest to więc narzędzie, które pozwala nam w prosty sposób komunikować się z pacjentem, diagnozować go, przedstawiać rzeczywiste korzyści jakie pacjent wyniesie z leczenia, a także to, jak będzie wyglądał po zakończeniu terapii.

W przypadku gdy pacjent informuje, że jego zęby zmieniły nieco położenie, mogę zalogować się na skaner lub platformę i pokazać pacjentowi wcześniejszy wygląd jego zębów. Mogę również wykonać skan obecnego stanu i zrobić superimposition – nałożyć obrazy i ocenić, w jakim stopniu zęby zmieniły swoją pozycję, co znakomicie ułatwia dostępna skala kolorystyczna.

Możemy również weryfikować to, czy u pacjenta nie dochodzi do obniżenia poziomu dziąsła. Przykładowo, pacjent ma nieusunięty węzeł urazowy lub pierwszy punkt kontaktu, gdzie dochodzi do utraty poziomu dziąsła. Chcąc kontrolować, na ile dziąsło się obniża, możemy np. co roku wykonywać skan, który rejestruje zmiany w wysokości dziąsła z dokładnością do 0,1 mm. Jest to więc bardzo cenne narzędzie diagnostyczne i porównawcze.

Kolejne udogodnienie jakie zapewnia nam nowoczesna stomatologia to dokumentacja cyfrowa. Kiedyś nasze szafy ortodontyczne były pełne gipsowych modeli, które musieliśmy przechowywać przez okres 25 lat. Dzisiaj dane przechowujemy w chmurze, ponieważ większość firm dystrybuujących skanery zapewnia dostęp do swoich serwerów. Wykupujemy przestrzeń, w której dane pacjentów są bezpiecznie przechowywane. Jest to dla nas bardzo cenne narzędzie, ponieważ daje nam możliwość wglądu do cyfrowych modeli w dowolnym momencie, bez konieczności fizycznego ich magazynowania.

Specjalizuje się Pani w ortodoncji lingwalnej. Proszę wskazać zalety tej metody.

Aparaty lingwalne dzielą się na standardowe oraz indywidualnie projektowane. Te ostatnie mają ogromną przewagę nad wszystkimi rozwiązaniami standardowymi, ponieważ są wykonywane indywidualnie, a to zapewnia znacznie wyższą jakość efektu końcowego. Zamki takiego aparatu są znacznie mniejsze, precyzyjniej dopasowane do kształtu zęba, a co za tym idzie, jakość leczenia przeprowadzonego z ich użyciem jest dużo wyższa.

Lista zalet stosowania aparatów lingwalnych jest bardzo długa. Zacznijmy od tego, że dziesięciokrotnie ograniczone jest ryzyko powstawania próchnicy u pacjentów użytkujących aparaty wewnętrzne, w porównaniu z osobami leczonymi aparatami zewnętrznymi – potwierdziły to badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Hanowerze. Plusem jest większa możliwość samooczyszczania – dzięki wielkości zamków oraz ich umieszczeniu od strony języka, gdzie ślina ma znacznie łatwiejszy dostęp. Aparat indywidualny może być też hipoalergiczny: projektujemy go wtedy ze stopu złota z domieszką różnych metali, dzięki czemu aparat ma odpowiednią formę, kształt i utrzymuje wszystkie wymagane parametry, a przy tym jest odpowiedni dla pacjentów uczulonych na niektóre metale.

Jednak największą zaletą aparatu lingwalnego jest to, że jako jedyny jest zupełnie niewidoczny. Natomiast minusem może być fakt, że na początku leczenia u części pacjentów może powodować zaburzenia artykulacji niektórych głosek.

Czy w ortodoncji jest przestrzeń do kolejnych zmian, które będzie można wprowadzić dzięki stomatologii cyfrowej?

Cennym narzędziem byłby artykulator cyfrowy (trwają już prace nad jego stworzeniem), ponieważ praca w centralnej relacji to klucz do sukcesu zarówno terapeutycznego, jak i estetycznego. Jest to o tyle istotne, że ortodonta nie może pracować w przypadkowym zwarciu. Jeżeli lekarz ortodonta pracuje w zwarciu centralnym, tzn. takim, które jest najbardziej biologiczne i najbezpieczniejsze dla pacjenta, wówczas osiągnie wspaniałe efekty. Natomiast skanując pacjenta, skanujemy jego sytuację wewnątrzustną, czyli tzw. zwarcie nawykowe. Życzylibyśmy sobie pracować w artykulatorze wirtualnym – duże urządzenia, które stoją dziś na biurkach naszych techników, w przyszłości przeniosą się do wirtualnej przestrzeni skanera i właśnie z jego poziomu będziemy projektować leczenie w centralnej relacji. Dzisiaj mamy jedynie namiastkę takiego artykulatora, jednak nie jest on do końca doskonały, ponieważ składa modele w pionie, a staw jest zawiasowy. Myślę, że już niebawem zostanie to udoskonalone i będziemy mogli cieszyć się nowym, cyfrowym rozwiązaniem.

Uważam również, że jest przestrzeń (jak i potrzeba ze strony ortodontów), aby pójść o krok dalej i opracować bibliotekę z kształtami zębów dostępną w skanerze wewnątrzustnym. Dałoby nam to możliwość dalszego rozwoju w ortodoncji i generalnie stomatologii cyfrowej. Pracując z taką biblioteką podczas tworzenia wizualizacji moglibyśmy wybierać odpowiednie kształty zębów, przesuwać je, nakładać jak klocki na poszczególne zęby pacjenta. Takie rozwiązanie ułatwiłoby nam współpracę na przykład z protetykiem.

Jakie – z punktu widzenia lekarza – są podstawowe zalety ortodoncji z użyciem nakładek, w porównaniu z tradycyjną ortodoncją?

System leczenia nakładkami najwięcej pracy wymaga na samym początku, gdy musimy zaprojektować leczenie. Plusem jest to, że możemy zająć się tym w dowolnym miejscu, np. w domu, a niekoniecznie w klinice. Mechanizm leczenia nakładkami przekłada się na rzadsze wizyty pacjenta w gabinecie. O ile w tradycyjnej ortodoncji spotykamy się z pacjentem co 4 do 8 tygodni, to w leczeniu alignerami zaopatrujemy pacjenta w komplet nakładek. W klinice pacjent może pojawić się dopiero pod koniec leczenia, a my przez cały ten czas mamy możliwość zdalnie kontrolować postępy terapii, na przykład możemy umówić się z pacjentem na wizytę online lub telefoniczną. Jeżeli pacjenta coś niepokoi, prosimy go o podanie numeru płytki, którą obecnie użytkuje, otwieramy wizualizację i sprawdzamy, czy jest to 1:1. Oczywiście konsultacja online nie jest doskonała, ale daje pacjentowi pewien komfort. Natomiast jeżeli pacjent obawia się, że coś poszło nie tak, zapraszamy go do kliniki, wykonujemy skan, porównujemy 1:1 i weryfikujemy z mapką kolorystyczną, który z zębów odbiega od stanu, w którym być powinien.

W przypadku nakładek mamy również możliwość przesunięcia pojedynczych zębów. Jeśli w łuku zębowym jest implant lub zęby, których nie chcemy przesuwać, ponieważ są we właściwym miejscu, to możemy je wyłączyć z procesu przesunięcia. Nie byłoby to możliwe w przypadku tradycyjnej ortodoncji, ponieważ po przyklejeniu aparatu działa III zasada dynamiki Newtona (zasada akcji i reakcji) – wzajemne oddziaływanie na wszystkie zęby. Natomiast w ortodoncji nakładkowej wyłączony z leczenia ząb może być użyty jako zakotwiczenie innych zębów. Dzięki temu możliwe są też niektóre przesunięcia, np. dystalizacja, łatwiejsza do wykonania w przypadku nakładek.

A jakie zalety leczenia ortodontycznego z użyciem nakładek doceni pacjent?

Myślę, że zaletą z punktu widzenia pacjenta jest to, co dotyczy również lekarza – rzadsze wizyty, brak konieczności częstych zmian w harmonogramie dnia po to, aby pojawić w gabinecie. Pacjent przychodzi, odbiera nakładki i może wrócić do kliniki dopiero pod koniec leczenia. Oczywiście na każdym etapie terapii pacjent może skontaktować się z lekarzem online – wówczas ortodonta udziela wyjaśnień, odpowiada na wątpliwości czy niepokój pacjenta.

Zaletą, którą doceni pacjent jest również to, że leczenie nakładkowe jest w bardzo dużym stopniu niewidoczne – choć nie w pełni, ponieważ zupełnie niewidoczny jest jedynie aparat klejony od strony wewnętrznej. Plusem może być to, że leczeniu z użyciem alignerów towarzyszy bardzo niewielka wada wymowy.

Każdy pacjent bez wątpienia doceni możliwość zobaczenia efektu końcowego, zanim jeszcze zostanie rozpoczęte leczenie. Wspaniałym rozwiązaniem jest też fakt, iż większość producentów daje pacjentowi możliwość dorobienia dodatkowych nakładek. Przykładowo, jeśli po pierwszym zestawie nie jesteśmy w pełni zadowoleni z uzyskanego rezultatu, któryś z ruchów nie wyszedł tak, jak go zaplanowaliśmy, to większość firm w ramach ustalonej wcześniej kwoty może przekazać pacjentowi kolejne dwa lub trzy zestawy. Jeżeli pacjent zgubi nakładki lub zostaną mu one skradzione, wówczas lekarz zamawia kolejne alignery bez żadnych dodatkowych opłat. Daje to pacjentowi bardzo duży komfort ekonomiczny, ponieważ wie on, że poniesione przez niego koszty już nie wzrosną.

Dziękuję za rozmowę.