Jak postawa pacjenta oraz lekarza wpływają na proces leczenia?
Jak postawa pacjenta oraz lekarza wpływają na proces leczenia?
Z medycznego punktu widzenia, lękowi pacjenci stanowią realne wyzwanie dla lekarzy z kilku powodów – mających de facto swe źródło w utrwalonej postawie lękowej.
Jednym z nich jest fakt, że kiedy taki człowiek przychodzi do dentysty, to jego potrzeby lecznicze są z reguły duże i niezwykle często wymagają natychmiastowych, radykalnych działań niwelujących zaawansowany stan ostry lub dolegliwości bólowe. Potencjalnie należy też spodziewać się utrudnionej kontroli bólu i większej ilości powikłań, co z kolei dodatkowo zaostrza i wzmacnia strach pacjenta. Sytuacji nie ułatwia również częsta postawa pacjenta charakteryzująca się uprzedzeniem wobec dentysty i personelu pomocniczego (Moore i wsp., 1993), negatywnymi doświadczeniami dotyczącymi leczenia (De Jongh, Muris, Schoenmakers i Ter Horst , 1995, Weinstein, Smith & Bartlett, 1973), mniejszą satysfakcją z leczenia (Kleinknecht i Bernstein, 1978, Liddell i Locker, 1992, Milgrom, Weinstein, Kleinknecht i Getz, 1985) i zwiększoną wrażliwością na odczuwanie bólu (Lindsay, Wege & Yates, 1984, Locker i wsp., 1996, Maggirias & Locker, 2002).
Przyczyn tego stanu można doszukiwać się w odmiennych schematach myślowych pacjentów lękowych. Tacy ludzie kreują skrajnie różne i najczęściej nierealistyczne oczekiwania wobec dentysty, w porównaniu do tych, którzy ze spokojem poddają się interwencjom medycznym. (Liddell i Locker, 1992, Milgrom i wsp., 1985). Skoro więc oczekiwania pacjentów lękowych są niemożliwe lub skrajnie trudne do zaspokojenia, to stają się w swoim założeniu skazane na niepowodzenie. Liddell, Ackerman & Locker (1990) zauważają i tym samym wyjaśniają, że obniżona satysfakcja pacjentów z jakości usług stomatologicznych nie jest związana z oceną poziomu kompetencji specjalistycznych, ale z faktem, że dentysta nie wykazywał akceptacji i zrozumieniem dla ich lęku. W innej pracy badawczej zasugerowano, że napięte relacje między dentystą a pacjentem, zdominowane przez silny lęk mogą skutkować na przykład błędną diagnozą podczas przeprowadzania testów żywotności miazgi (Eli I., 1993).
To dobitnie pokazuje jak determinująca dla jakości i skuteczności postępowania terapeutycznego jest prawidłowa relacja lekarza z pacjentem.
Zaburzona komunikacja prowadzi do zniekształcenia przekazywanych wzajemnie informacji. Ma to istotne implikacje kliniczne w sytuacji, gdy pacjent powinien współpracować z klinicystą podczas zabiegu. Pobudzony pacjent lękowy może wyprowadzić lekarza z dobrze rozumianej rutyny i zakłócić protokoły postępowania. To staje się z kolei przyczyną zwiększonego ryzyka popełnienia błędu na poszczególnych etapach zabiegu.
Wzrastające napięcie sprawia, że dentysta staje się mniej skupiony, a nierzadko zniecierpliwiony i w konsekwencji poirytowany utratą kontroli nad prawidłowym przebiegiem wizyty (czas wizyty się wydłuża, jednocześnie skraca się realny czas interwencji). Z drugiej strony w sferze emocjonalnej pacjenta narasta wrażenie, że został zlekceważony, niedostatecznie zrozumiany, czyli znowu jego lęk pozostał niezauważony. W konsekwencji przyjmuje strategię osoby, która po raz kolejny doznała rozczarowania, a zignorowany lęk uległ… wzmocnieniu. Taki pacjent z pewnością nie będzie kontynuował leczenia w tym gabinecie. W konsekwencji obie strony pozostają nieusatysfakcjonowane. Dowodem, na to są wyniki badań świadczące o pojawianiu się u dentystów przyjmujących pacjentów z podwyższonym poziomem lęku, niepokojących objawów fizjologicznych wynikających z nadmiernego stresu. Omawiane badania wskazują na przyspieszoną akcję serca nawet podczas wykonywania rutynowych zabiegów. Natomiast nie odnotowano takiego wzrostu podczas wykonywania trudnych technicznie procedur u pacjentów bez lęku.
To oznacza, że spektrum umiejętności w zakresie jakich powinien być kształcony lekarz dentysta musi obejmować psychologiczne instrumenty zarządzania trudnymi emocjami we wrażliwej relacji pacjent-dentysta. W trosce o komfort pacjenta i uwzględniając priorytetowe zasady ergonomii pracy, warto dążyć do złagodzenia lęku, korzystając z dostępnych zasobów profesjonalnej wiedzy psychologicznej, terapeutycznej oraz metod relaksacji. Właściwie potraktowany pacjent lękowy podczas kolejnych wizyt ulega prawdziwej „transformacji”, stając się stopniowo coraz bardziej ufny i zmotywowany do systematycznych wizyt.
Lęk to uczucie nieprzyjemne, destrukcyjne a nawet wyniszczające, więc ewolucyjnie jesteśmy przygotowani do unikania sytuacji, które wzbudzają w nas tego rodzaju emocje. Stąd problem unikania czy odwoływanych wizyt jest ewidentnie skorelowany z poziomem lęku pacjenta. Z dostępnych badań socjologicznych wynika, że 1 na 6 potencjalnych pacjentów przeżywa irracjonalny i przytłaczający lęk przed dentystą, który określany jest mianem dentofobii. Zaburzenie to możemy zdiagnozować na podstawie kryteriów opisanych w diagnostycznym i statystycznym podręczniku zaburzeń psychicznych (DSM-V) oraz Międzynarodowej klasyfikacji chorób (ICD). Niektóre powszechne obawy powodujące strach przed leczeniem stomatologicznym obejmują lęk przed bólem, ukłuciem, urazem, uduszeniem się, zadławieniem, przed narażeniem na szkodliwe promieniowanie czy brak kontroli podczas leczenia dentystycznego. Więcej informacji znajdziesz na: www.tunieboli.pl
psycholog, lek. dent. Agnieszka Tarnowska
POWIĄZANE ARTYKUŁY
Naczelna Rada Lekarska stara się o zniesienie określania poziomu refundacji na receptach. 21 grudnia prezes Naczelnej Rady Lekarskiej Łukasz Jankowski spotkał się z przedstawicielami FZPOZ Porozumienie Zielonogórskie - prezesem Jackiem Krajewskim i w...
Bez glukozy mózg funkcjonować nie może. Słodycze jednak nie są jej najlepszym źródłem, zwłaszcza że można po nie sięgać kompulsywnie. Kiedy mózg przyzwyczai się do cukru, trudno mu jest z niego zrezygnować. Tymczasem nadmiar węglowodanów mocno mu szk...
Rozmowa z dr n. med. Katarzyną Łozą-Sołtyk, Master of Science w ortodoncji lingwalnej, współwłaścicielką kliniki Soldent w Warszawie. Pani Doktor, spotykamy się przy okazji odbywającego się w klinice Soldent wydarzenia pod nazwą „Stomatologia cyfrow...
Dla lekarza wyzwaniem może być pogodzenie takich czynników jak oczekiwania pacjenta, wiedza stomatologiczna (którą dysponuje dentysta, a której nie ma pacjent) oraz przewaga stomatologa w jego relacji z pacjentem. Artykuł opublikowany w czerwcowym wy...
Przed Sądem Rejonowym w Olsztynie rozpoczął się proces dentystki oskarżonej o wyłudzenie z Narodowego Funduszu Zdrowia ponad 512 tys. zł. Kobieta usłyszała łącznie 130 zarzutów, a w sprawie przygotowano 74 tomy akt. 67-letnia dentystka z Olsztyna p...
Rzecznik Praw Pacjenta przypomina, że w sytuacji, kiedy dziecko potrzebuje pomocy medycznej, a nie przebywa pod opieką rodziców (lub przedstawicieli ustawowych), opiekę nad nim może sprawować opiekun faktyczny. Może to być członek rodziny albo inna o...
Zbudowanie zaufania na linii pacjent-lekarz i dobra współpraca są niezbędne w fazie podtrzymującej leczenia choroby przyzębia. – Dzięki temu możemy sprawdzić, na ile pacjent wykonuje nasze zalecenia oraz skorygować jego zachowania, np. w zakresie hig...
Australijscy naukowcy przeprowadzili szereg badań, które potwierdziły niekorzystny wpływ zażywania narkotyków na zdrowie zębów i jamy ustnej. Używki tego typu znacznie zwiększają ryzyko próchnicy, chorób przyzębia oraz błon śluzowych jamy ustnej. Ja...
Ruszył proces 20 osób, które przez kilka lat okradały fabrykę pasty do zębów zlokalizowaną w Świdnicy. Z fabryki skradziono produkty o wartości 2 mln zł. Sprawcom grozi 10 lat więzienia. Jak ustalono podczas śledztwa, kradzieże past do zębów i płynó...
W jaki sposób witamina D chroni przed najpowszechniejszymi chorobami i jednocześnie sprzyja zdrowemu starzeniu się? Kluczem do wyjaśnienia mechanizmu może być powiązanie indywidualnej reakcji organizmu na witaminę D z immunokompetencją, czyli wysoką ...
Jak wynika z artykułu opublikowanego w przed kilkoma tygodniami w dodatku do czasopisma „Journal of Oral and Maxillofacial Surgery”, chirurdzy stomatologiczni i szczękowo-twarzowi z USA w ciągu ostatniej dekady wsparli swoich kandydatów kwotą prawie ...