Nie ograniczajmy dostępu do wiedzy

Nikt nie kwestionuje prawdy zawartej w tym zdaniu. Wszyscy są również gotowi przyznać, że wiedzę trzeba nieustannie weryfikować, uaktualniać i wzbogacać.

Ale jak to robić?

Tu już zdania są podzielone. Część osób uważa, że dla uzupełniania wiedzy wystarczy samokształcenie, inni twierdzą, że doskonalenie zawodowe powinno odbywać się w formach zinstytucjonalizowanych, zgodnie z zatwierdzonym programem i w stałych odstępach czasowych.

Bez wątpienia czynnikiem najbardziej motywującym do ustawicznego doskonalenia zawodowego jest wola i pragnienie utrzymania wysokiej jakości wykonywanej pracy zawodowej.

Niestety wiadomo, że gorzej jest z możliwościami realizacji.

Różnorakie utrudnienia, w tym nieprzychylne prawo podatkowe, ograniczenia w dostępie do specjalizacji powodują, że uczestniczenie z własnej inicjatywy w ustawicznym doskonaleniu zawodowym nie jest ani proste, ani tanie.

Samorząd lekarski wielokrotnie podejmował dyskusję na ten temat i usiłował przekonać Ministerstwo Zdrowia do rozwiązania tej kwestii.

Rezydentura dla wszystkich?

Zdaniem samorządu, każdy lekarz i lekarz dentysta powinien mieć dostęp do specjalizacji odbywającej się w ramach rezydentury. Może się jednak zdarzyć, że nie będzie chętnych do specjalizowania się w dziedzinie społecznie pożądanej.

Państwo zobowiązane do prowadzenia sensownej polityki zdrowotnej powinno mieć w takim przypadku możliwość interweniowania, np. różnicując wynagrodzenia rezydentur.

Może więc obecny system, w którym przewiduje się specjalizowanie w ramach rezydentury, w ramach umowy cywilnoprawnej, a nawet na zasadzie wolontariatu, ma jednak sens?

Oczywiście pod warunkiem, że miejsc akredytacyjnych do odbywania specjalizacji będzie zdecydowanie więcej niż dotychczas, a kierownicy specjalizacji – godziwie wynagradzani – chętnie podejmować się będą szkolenia.

Kwalifikacje lekarzy dentystów

Powszechnie uważa się, że lekarz dentysta jest kimś w rodzaju specjalisty w zakresie stomatologii, który już po studiach gotowy jest do pracy w pełnym zakresie. Ale czy tak jest faktycznie?

Rozwój stomatologii i całej medycyny dziś już na to nie pozwala. Trzeba się specjalizować w wybranej dziedzinie. W Polsce mamy siedem specjalizacji stomatologicznych.

Wykresy procentowe specjalistów wśród lekarzy i lekarzy dentystów są jak lustrzane odbicia: tylko 21 proc. lekarzy stomatologów ma specjalizację, a wśród lekarzy tylko 21 proc. jej nie ma (są to zwykle młodzi lekarze, jeszcze w trakcie nauki).

Narzędzie, jakim jest Centralny Rejestr Lekarzy, daje możliwość bieżącej analizy demograficznej lekarzy, szczególnie specjalistów.

Na podstawie tych danych na bieżąco śledzimy liczbę lekarzy dentystów w Polsce, ich wiek, specjalizacje oraz rozmieszczenie geograficzne. Oceny dokonuje się na poziomie centralnym i regionalnie.

Daje to możliwość prognozowania kształcenia. Szczegółowe opracowanie z podziałem na województwa przekazywaliśmy Ministerstwu Zdrowia oraz konsultantom krajowym i wojewódzkim. Dane te są zamieszczane m.in. na stronie internetowej NIL.

Udostępniamy je także innym zainteresowanym instytucjom, głównie mając na uwadze ich właściwe wykorzystanie przy planowaniu miejsc specjalizacyjnych oraz limitu miejsc na studiach stomatologicznych.

Dostępność specjalizacji nigdy nie była satysfakcjonująca, a po okresie przemian i niemal pełnej prywatyzacji stomatologii liczba placówek, które posiadają uprawnienia do prowadzenia kształcenia specjalizacyjnego, znacznie się zmniejszyła.

Teoretycznie już trochę przywykliśmy do tego, że na wszystko są limity i kolejki – limity na świadczenia, limity na szkolenia. Ale komu by przeszkadzało, gdyby wszyscy mogli się szkolić i mieli jakąś specjalizację? Czy ktoś by na tym ucierpiał? Na pewno nie pacjent! Przecież lekarz specjalizuje się po to, aby swoją wiedzą służyć pacjentom, społeczeństwu.

Dobry kierunek ustaw

Samorząd lekarski wyraża opinię, że minister zdrowia powinien zapewnić więcej miejsc specjalizacyjnych dla lekarzy, którzy ukończyli studia. Niestety samorząd lekarski nie ma faktycznego wpływu na ich ostateczną liczbę.

Dlatego Komisja Stomatologiczna NRL, zabiegając o możliwość zatrudnienia lekarzy dentystów w praktykach, uczyniła krok w dobrym kierunku. Obowiązująca od niedawna ustawa o działalności leczniczej i znowelizowane przepisy ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty dają w tym zakresie nowe możliwości.

Praktyki lekarskie, w tym specjalistyczne, mogą obecnie zatrudniać innych lekarzy i lekarzy dentystów w sytuacji, gdy ci ostatni podnoszą swoje kwalifikacje, odbywają staż podyplomowy lub szkolenia: specjalizacyjne, w celu uzyskania umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub udzielania określonego świadczenia medycznego.

Aby takie szkolenia prowadzić, muszą posiadać akredytację.

Komisja Stomatologiczna NRL przygotowała szereg uwag do obowiązujących jeszcze wniosków akredytacyjnych. Mamy nadzieję, iż propozycje zmian zostaną uwzględnione w nowym wniosku, nad którym trwają obecnie prace w Ministerstwie Zdrowia i CMKP.

Do każdego programu specjalizacji ma być przygotowany załącznik, zawierający szczegółowe kryteria akredytacji placówek prowadzących specjalizacje (w tym dla indywidualnych praktyk lekarskich) – właściwe dla danej specjalności.

Tak więc każda specjalność powinna mieć własne kryteria akredytacji odnoszące się do jej specyfiki, a nie jak dotychczas jednakowe dla wszystkich dziedzin. Liczymy na to, że większość specjalizacji uzyskiwana będzie w ramach rezydentury.

Czekamy na uwzględnienie kolejnego, od dawna zgłaszanego postulatu samorządu w sprawie zagwarantowania wynagrodzenia opiekunom rezydentów.

Namawiamy koleżanki i kolegów, doświadczonych lekarzy dentystów prowadzących specjalistyczne praktyki, do podjęcia starań o uzyskanie uprawnień do prowadzenia staży i szkoleń.

To powinno ułatwić młodym ludziom wejście do zawodu, które obecnie – na skutek niedoboru miejsc specjalizacyjnych – jest znacznie utrudnione.

Zgodnie ze standardami podnoszenia jakości, opracowanymi w 2003 r. na Uniwersytecie w Kopenhadze przez World Federation for Medical Education, środki finansowe konieczne do prowadzenia ustawicznego doskonalenia zawodowego muszą być zawsze postrzegane jako część kosztów operacyjnych sektora zdrowia.

Anna Lella

źródło: Gazeta Lekarska 2012-01