Leczenie re-endo. Szczegół tkwi w kanale…

Powtórne leczenie endodontyczne, w żargonie stomatologów zwane re-endo, to najczęściej następstwo nieprawidłowego leczenia pierwotnego i rozwoju zmian patologicznych w obrębie korzeni zęba. Leczenie to jest trudniejsze i wymaga od lekarza doświadczenia i stosowania nowoczesnego sprzętu. Dlaczego tak jest? Kiedy należy leczyć ząb po raz drugi? Na pytania odpowiada lek. stom. Elżbieta Geroch- Kulka z Centrum Stomatologicznego ALBUSDENT w Krakowie.

Kiedy leczenie kanałowe jest niezbędne?
Specjalista ALBUSDENT: Leczenie kanałowe to skutek dużego ubytku w zębie, a właściwie w jego części koronowej. Uszkodzenie wnętrza zęba, miazgi zębowej, to zasadniczy powód podjęcia przeciwdziałania dalszemu rozwojowi schorzenia. Procedura polega na usunięciu chorej albo martwej miazgi z komory zęba i kanałów korzeniowych, a następnie wypełnieniu specjalnym materiałem. W ten sposób eliminujemy źródło choroby, zabezpieczamy ząb i jego korzenie przed dalszym jej postępem i de facto ratujemy ząb. Proszę pamiętać, że przewlekłe, nieleczone zmiany zapalne w obrębie korzeni zęba mogą powodować duże uszkodzenia kości i skutkować utratą zębów.

Czym w takim razie jest leczenie re-endo?
Specjalista ALBUSDENT: Re-endo to zabieg ponownego leczenia kanałowego. Powtórne leczenie jest głównie spowodowane nieprawidłowościami w pierwotnym leczeniu. Polega na usunięciu materiału, którym wypełnione są kanały i zlokalizowaniu nieprawidłowości, czyli niedostatecznie oczyszczonego lub wypełnionego kanału albo pozostawionego, złamanego narzędzia w jego świetle.

Czy leczenie kanałowe jest trudnym zabiegiem?
Specjalista ALBUSDENT: Nie jest trudną procedurą, lecz niesie ze sobą pewne zawiłości. Nierzadko napotykamy na problemy anatomiczne, takie jak wąskie, zarośnięte kanały, zakrzywione korzenie, boczne, nietypowe odnogi. Ponadto jeszcze kilkanaście lat temu w leczeniu endodontycznym nie były tak powszechnie wykorzystywane mikroskopy, jak to ma miejsce współcześnie. Stąd leczenie kanałowe w przeszłości było obciążone większym prawdopodobieństwem popełnienia błędu. Oczywiście błędy te mogą się przydarzyć nawet dziś, jednak dostępna technologia w połączeniu z doświadczeniem lekarza minimalizują to zagrożenie.

Mikroskop to synonim współczesnej endodoncji?
Specjalista ALBUSDENT: Nowoczesne leczenie jest właściwie niemożliwe bez kontroli mikroskopu. Zdarza się, że proste szerokie kanały nie zawsze wymagają użycia mikroskopu. Natomiast w przypadku zębów o kilku kanałach – piątka, szóstka, itd., stosowanie mikroskopu to złoty standard. Lekarze specjalizujący się w danym obszarze stomatologii – endodoncji, zdają sobie sprawę z tego, że przeoczenie kanału czy też niedostateczne oczyszczenie jego światła mogą powodować poważne powikłania. Mikroskop znacznie zwiększa szanse na prawidłowe przeleczenie zęba oraz uniknięcie komplikacji. Ja w swojej praktyce korzystam z mikroskopu. Mam wtedy pewność, że leczenie zostało wykonane prawidłowo.

Wielu z nas wie, że przed pierwszym leczeniem kanałowym odczuwamy silny ból i to jest powód niezwłocznej wizyty u dentysty. Czy tak samo jest w przypadku już przeleczonego zęba?
Specjalista ALBUSDENT: O ile pierwotne leczenie kanałowe najczęściej następuje wówczas, gdy pacjent zjawia się w gabinecie z silnym bólem, o tyle wychwycenie zmian patologicznych kierujących na powtórne leczenie kanałowe często jest efektem wnikliwej analizy zdjęć RTG, nie zaś samych objawów bólowych. Oczywiście zdarza się, że ząb po leczeniu kanałowym boli, jednak częściej procesy patologiczne uwidaczniają się na zdjęciu RTG lub pantomogramie. Są to tak zwane zmiany okołowierzchołkowe – pojawia się zakażenie i związany z nim stan zapalny tkanki kostnej wokół wierzchołka zęba. Zmiana ta może przekształcić się w torbiel, która również zwykle nie daje dolegliwości bólowych. Diagnostyka obrazowa i wprawne oko stomatologa stanowią podstawę do podjęcia powtórnego leczenia kanałowego.

Skąd ból w przeleczonym zębie?
Specjalista ALBUSDENT: Źródłem bólu są pozostawione bakterie w kanale. Powtórnego leczenia kanałowego wymagają zęby, których kanały korzeniowe nie zostały prawidłowo wypełnione. Takich zębów, często leczonych wiele lat temu, wciąż spotykam wiele. Jak już wspominałam, dawniej w stomatologii nie stosowano mikroskopów, czy też zdjęć RTG po wypełnieniu kanałów. Dzisiaj zdjęcie RTG jest obligatoryjne,
a jego niewykonanie jest wręcz błędem. Co równie istotne, lekarz musi poinformować pacjenta, że efekt leczenia endodontycznego można ocenić dopiero po 3 lub 6 miesiącach. Ponadto pacjent powinien wykonywać zdjęcie panoramiczne raz na rok, gdyż zęby leczone kanałowo należy kontrolować.

Jakie są zatem wskazania do powtórnego leczenia kanałowego?
Specjalista ALBUSDENT: Obok stosunkowo rzadkich dolegliwości bólowych, są to przede wszystkim widoczne na zdjęciach RTG nieprawidłowości w przebiegu wypełnienia kanałów korzeniowych lub kanały z nieopracowaną okolicą okołowierzchołkową. Lekarz dla oceny pierwotnego leczenia endodontycznego może dodatkowo się posłużyć mikro tomografią komputerową, która dokładnie ukazuje zakres problemu do ponownego przeleczenia. Wiarygodna diagnostyka obrazowa stanowi obecnie postawę nowoczesnego leczenia stomatologicznego.

Kiedy zatem można stwierdzić, że leczenie zakończyło się sukcesem?
Specjalista ALBUSDENT: Reasumując, im dłuższy czas upływa od zakończenia pierwotnego leczenia kanałowego, tym mniejsza szansa, że ząb da o sobie ponownie znać. Nieprawidłowo przeleczony kanałowo ząb, to tykająca bomba. I choć nie jest to norma, to dość często ząb leczony kanałowo przypomina o sobie po wielu latach, bądź w postaci dolegliwości bólowych, bądź przez wolno, bezobjawowo rozwijającą się torbiel. Wytworzenie się torbieli wymaga już interwencji z zakresu chirurgii stomatologicznej. W takiej sytuacji po leczeniu powtórnym pacjent jest kierowany do chirurga na zabieg wyłuszczenia torbieli. Dlatego jeszcze raz podkreślam wagę systematycznego monitorowania zębów po leczeniu kanałowym.

„Martwy ząb” – tak często pacjenci określają zęba po leczeniu kanałowym. Ile w tym prawdy?
Specjalista ALBUSDENT: Jest to potoczna nazwa. Ząb po leczeniu kanałowym jest pozbawiony martwej miazgi, a jego przewód kanałowy jest wypełniony sterylnym materiałem.

Stomatologia XXI wieku, łącząca wiedzę lekarzy i technologię, sprawia, że dziś leczenie kanałowe zarówno pierwotne, jak i wtórne, w niczym nie przypomina tego sprzed kilkunastu lat: liczne wizyty u stomatologa, godziny spędzone na fotelu, ból… To już historia. Nie zmieniła się tylko jedna rzecz, obowiązek świadomego podejścia do zdrowia zębów nałożony na każdego z nas.

O zabiegach endodontycznych rozmawiały Gabriela Kózka i lek. stom. Elżbieta Geroch–Kulka z Centrum Stomatologicznego ALBUSDENT w Krakowie.