Dziecko u dentysty: które techniki behawioralne stosować?

Leczenie pacjentów pediatrycznych odczuwających strach przed dentystą, a przy tym nie rozumiejących konieczności poddania się terapii, to poważne wyzwanie, przed którym staje wielu, jeśli nie większość stomatologów. Wskazane jest więc, by lekarze znali techniki, które mogą prowadzić do uspokojenia i wyciszenia negatywnych emocji młodego pacjenta. Autorzy pracy opublikowanej w czasopiśmie „Journal of Dentistry” próbują odpowiedzieć na pytanie, która z technik behawioralnych jest najskuteczniejsza.

Strach przed dentystą i leczeniem, które ma zostać przeprowadzić, często przekłada się na zachowanie pacjenta – szczególnie, jeśli jest nim dziecko. Może to stanowić duże wyzwanie dla lekarza i dodatkowy stres dla opiekunów pacjenta.

Naukowcy z zespołu kierowanego przez dr Sotirię Gizani z Wydziału Stomatologii Dziecięcej Uniwersytetu w Atenach przeanalizowali dostępne badania dotyczące skuteczności podstawowych technik zarządzania zachowaniem (ang. behavioral management techniques; BMT) u dzieci doświadczających lęku u stomatologa. Analizie poddano łącznie 62 artykuły.

Techniki BMT wykazują skuteczność

Uzyskane wyniki sugerują, że wszystkie podstawowe BMT mogą być skuteczne. – Lekarze powinni zatem dysponować szerokim wachlarzem technik, aby zaspokoić potrzeby pacjentów na poziomie indywidualnym, a także być elastyczni w ich wdrażaniu – napisali autorzy badania.

Jak podali greccy badacze, BMT dzielą się na dwie kategorie: podstawowe i zaawansowane. Podstawowe BMT obejmują tell-show-do (pol. „mów-pokaż-zrób” – technika, która prowadzi do odwracania uwagi od określonego bodźca), rozproszenie uwagi, wzmocnienie uwagi, kontrolę głosu, obecność rodziców/opiekunów. Z kolei zaawansowane BMT to aktywne i pasywne techniki samokontroli, sedacja oraz znieczulenie ogólne. Zgodnie z informacjami podanymi w artykule, lekarze częściej stosują techniki podstawowe.

– Wyniki większości badań potwierdzały, że wszystkie techniki są skuteczne w obniżaniu częstości akcji serca i nasyceniu krwi tlenem u dzieci podczas leczenia stomatologicznego, a jednocześnie pozwalają kontrolować uczucie niepokoju i strachu przed, w trakcie oraz po wykonaniu różnych procedur stomatologicznych – napisali autorzy.

Przykładowo, pomocne w zmniejszeniu niepokoju towarzyszącego dziecku podczas leczenia było rozpraszanie jego uwagi przy pomocy bodźców audiowizualnych i dźwiękowych. – Można to przypisać zdolności tych technik do angażowania uwagi dzieci. W ten sposób ich myśli są z dala od zabiegu i minimalizują nieprzyjemne bodźce pochodzące ze środowiska gabinetu stomatologicznego – wyjaśnili autorzy.

Technika zależna od wieku pacjenta

Wyniki uzyskane przez naukowców z Aten pokrywają się z rezultatami wcześniej przeprowadzonych badań, które potwierdzały pozytywny wpływ technik rozpraszania uwagi na zmianę zachowania podczas leczenia stomatologicznego. Jednak preferencje pacjentów dotyczące formy odwracania uwagi różniły się w zależności od wieku.

Starsze dzieci zazwyczaj preferują wirtualne okulary lub odwracanie uwagi za pomocą gier na telefonie komórkowym. Dzieci w wieku 8 lat i młodsze preferowały jednak bardziej pasywne formy rozproszenia uwagi, takie jak tablet lub ekran przymocowany do fotela dentystycznego.

– Niechęć młodszych dzieci do wirtualnych okularów przypisywano ich rozwojowi poznawczemu, ponieważ zwiększały one istniejący lęk poprzez całkowite odseparowanie ich od otoczenia – zauważyli autorzy artykułu pt. „Podstawowe techniki postępowania behawioralnego w stomatologii dziecięcej: przegląd systematyczny i metaanaliza” (Basic behavioral management techniques in paediatric dentistry: A systematic review and meta-analysis).

– Znamy wiele różnych metod adaptujących dziecko do środowiska stomatologicznego. Są to m.in. metody behawioralne. Najważniejsze jest jednak to, by właściwie odnosić się do dziecka. Ono nie może być traktowane jak przedmiot. Zawsze musimy nawiązywać kontakt z dzieckiem, patrzeć mu w oczy, rozmawiać z nim i nie pozwalać rodzicom, by odpowiadali za dziecko na pytania – mówi prof. dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk, konsultant krajowy ds. stomatologii dziecięcej, prezes Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej.  Jakie znaczenie dla pracy dentystów z dziećmi ma znajomość psychologii dziecięcej i poszczególnych faz rozwojowych dzieci? Na co, w kontekście budowania prawidłowych wzorców, zwracać uwagę rodzicom? Zapraszamy do obejrzenia materiału filmowego!

T.H.

źródła: https://www.drbicuspid.com/

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S030057122200358X?via%3Dihub