Swędzenie dziąseł. Czy może być objawem groźnej choroby? Przyczyny swędzenia dziąseł

Swędzenie dziąseł to pozornie niegroźna dolegliwość, która jednak może sygnalizować poważniejsze problemy zdrowotne. Od ząbkowania u niemowląt, przez alergie, aż po choroby dziąseł – przyczyny tego objawu bywają różnorodne. Dowiedz się, co może oznaczać swędzenie dziąseł i kiedy wymaga ono konsultacji medycznej.

Głównym objawem, który skłania pacjentów do wizyty u stomatologa, jest najczęściej ból zęba. Wiele innych symptomów obserwowanych w obrębie zębów i dziąseł bywa niestety bagatelizowanych lub też próbuje się je łagodzić różnego rodzaju domowymi sposobami, których skuteczność jest niewystarczająca.

Tymczasem jama ustna to nie tylko zęby, ubytki próchnicowe, stany zapalne miazgi, ropnie zębów itp. Uwagę należy zwracać również na dziąsła, które – podobnie jak inne tkanki miękkie jamy ustnej – są narażone na różnego rodzaju podrażnienia i stany zapalne. Swędzenie dziąseł może wskazywać na procesy fizjologiczne, takie jak gojenie się ran, ale może być również objawem reakcji alergicznych lub początkowych stadiów chorób przyzębia. Nie zawsze oznacza ono problem stomatologiczny – czasami świąd dziąseł może bowiem towarzyszyć chorobom ogólnoustrojowym.

Swędzenie dziąseł u dzieci. Jeden z najczęstszych objawów ząbkowania

Ząbkowanie jest naturalnym procesem rozwoju każdego dziecka. W jego trakcie wyrzynające się zęby mleczne przebijają się przez tkanki dziąseł, które stają się zaczerwienione, obrzęknięte i bardzo wrażliwe. Dzieci odczuwają wówczas silny dyskomfort, który może się manifestować również jako swędzenie dziąseł – towarzyszy mu ślinotok i wkładanie rączek lub przedmiotów do ust w celu zmniejszenia uczucia świądu.

Rodzice mogą zastosować różne metody łagodzenia nieprzyjemnych objawów ząbkowania. Gryzaki chłodzące pomagają zmniejszyć obrzęk i łagodzą swędzenie. Sięgnąć można również po specjalne żele stomatologiczne na ząbkowanie. Produkty te często zawierają naturalne składniki, takie jak rumianek czy aloes, które działają łagodząco. Ulgę przyniesie dziecku również delikatny masaż dziąseł, wykonany palcem owiniętym w czystą, wilgotną gazę.

W razie wystąpienia gorączki, silnego bólu czy braku poprawy zaleca się konsultację z pediatrą lub stomatologiem.

Swędzące dziąsła – dolegliwość towarzysząca alergii

Alergie są częstym powodem swędzenia dziąseł, szczególnie u osób narażonych na kontakt z alergenami pokarmowymi oraz wziewnymi. Świąd dziąseł jest jednym z głównych symptomów zespołu alergii jamy ustnej (OAS – Oral Allergy Syndrome), który objawia się także pieczeniem w obrębie błon śluzowych, uczuciem mrowienia w ustach oraz obrzękiem warg, języka lub podniebienia.

Dolegliwości można zmniejszyć poprzez eliminację alergenów z diety i otoczenia. W niektórych przypadkach konieczne jest stosowanie leków przeciwhistaminowych lub immunoterapii. Warto również stosować hipoalergiczne produkty higieniczne, czyli pasty do zębów i płyny do płukania jamy ustnej, które nie zawierają silnych substancji zapachowych oraz barwników mogących wywoływać reakcje nadwrażliwości.

Czy zapalenie dziąseł może objawiać się swędzeniem?

Zapalenie dziąseł to jedna z najczęstszych przyczyn swędzenia dziąseł u dorosłych. Choroba ta jest wynikiem nadmiernego nagromadzenia płytki nazębnej, która prowadzi do reakcji zapalnej. Objawy obejmują zaczerwienienie i obrzęk dziąseł, nadwrażliwość na dotyk oraz krwawienie podczas szczotkowania zębów i/lub czyszczenia przestrzeni między zębami.

Nieleczone przewlekłe zapalenie dziąseł może przekształcić się w paradontozę – chorobę prowadzącą do nieodwracalnego uszkodzenia tkanek przyzębia i przedwczesnej utraty zębów. Aby zapobiec takim powikłaniom, niezbędne są:

• codzienna higiena jamy ustnej – czyli szczotkowanie zębów co najmniej dwa razy dziennie przy użyciu pasty do zębów zawierającej fluor oraz regularne nitkowanie przestrzeni między zębami,

• profesjonalna higienizacja – czyli regularne usuwanie osadów i kamienia nazębnego z powierzchni zębów oraz ich pokrywanie preparatami zawierającymi fluor w większym stężeniu,

• zdrowa, zbilansowana dieta – przede wszystkim ograniczenie spożycia cukrów prostych, którymi żywią się bakterie wywołujące próchnicę. 

Uczucie swędzenia dziąseł po zabiegach w obrębie jamy ustnej

Uczucie swędzenia dziąseł po zabiegach stomatologicznych – takich jak np. ekstrakcja zęba, leczenie kanałowe czy wszczepienie implantu zębowego – może wynikać z procesu gojenia. Dziąsła w trakcie regeneracji są szczególnie wrażliwe na bodźce. Przyczyną swędzenia jest wówczas m.in. wzrost nowych naczyń krwionośnych, regeneracja uszkodzonych tkanek oraz obecność szwów lub materiału opatrunkowego.

Aby zmniejszyć dolegliwości, należy stosować się do zaleceń stomatologa, w tym unikać jedzenia twardych i ostrych pokarmów, stosować delikatne antyseptyczne płukanki do jamy ustnej oraz przyjmować przepisane leki przeciwbólowe lub przeciwzapalne.

Długotrwałe lub nasilające się objawy mogą wskazywać na infekcję, dlatego w takich przypadkach konieczna jest wizyta kontrolna.

Uczucie swędzenia w jamie ustnej a choroby ogólnoustrojowe 

Swędzenie w jamie ustnej, w tym dziąseł, może być także objawem chorób ogólnoustrojowych, które nie są bezpośrednio związane z jamą ustną, ale wpływają na jej stan. O jakie schorzenia chodzi?

• Cukrzyca

Przewlekła hiperglikemia wpływa negatywnie na ukrwienie tkanek i odporność organizmu, co zwiększa ryzyko stanów zapalnych w jamie ustnej. Cukrzyca typu 2 zwiększa również ryzyko rozwoju chorób przyzębia, którym może towarzyszyć świąd.

• Niedobory witamin i mikroelementów

Niedobór witamin z grupy B (szczególnie B2, B6, B12) oraz żelaza często manifestuje się jako pieczenie, mrowienie lub swędzenie błon śluzowych. Objawy te są związane z zaburzeniem regeneracji nabłonka oraz zmniejszeniem odporności miejscowej.

• Zespół Sjögrena

Choroba autoimmunologiczna, w której dochodzi do suchości błon śluzowych, w tym jamy ustnej. Suchość sprzyja podrażnieniom i uczuciu swędzenia, a także zwiększa ryzyko infekcji.

• Kandydoza jamy ustnej

Wywoływana przez grzyby z rodzaju Candida powoduje pieczenie, białe naloty na języku i błonach śluzowych oraz uczucie świądu. Schorzenie to często występuje u osób z obniżoną odpornością, np. w przebiegu zakażenia wirusem HIV, terapii immunosupresyjnej czy antybiotykoterapii.

• Choroby alergiczne i autoimmunologiczne

Takie choroby, jak atopowe zapalenie skóry czy toczeń rumieniowaty mogą również obejmować objawy w obrębie jamy ustnej, w tym swędzenie błon śluzowych.

Zdiagnozowanie choroby ogólnoustrojowej wymaga współpracy stomatologa z innymi specjalistami, takimi jak diabetolog, reumatolog czy immunolog. W przypadku podejrzenia związku swędzenia dziąseł z chorobą ogólnoustrojową warto wykonać badania laboratoryjne – morfologię krwi, poziom glukozy, oznaczenie markerów zapalnych czy testy serologiczne. Leczenie przyczyny podstawowej zwykle łagodzi objawy w obrębie jamy ustnej.

Swędzenie dziąseł to objaw, który nie powinien być ignorowany, zwłaszcza gdy towarzyszą mu inne niepokojące symptomy, takie jak krwawienie, ból czy obrzęk. Od naturalnych procesów, takich jak ząbkowanie, przez reakcje alergiczne, aż po stany zapalne dziąseł – przyczyny tego objawu są liczne i zróżnicowane. Regularne wizyty u dentysty, prawidłowa higiena jamy ustnej oraz zdrowa dieta to klucz do zapobiegania problemom z dziąsłami. W razie wątpliwości zawsze warto skonsultować się z lekarzem, by wykluczyć poważniejsze schorzenia.