Zdrowie przyszłej mamy a rozwój zgryzu dziecka

Jeszcze w XIX wieku dominował pogląd, że wiele wad zgryzu ma podłoże dziedziczne. Do wad wrodzonych zaliczano te zaburzenia, których wówczas nie umiano wyleczyć oraz te, które występowały rodzinnie przez kilka pokoleń. Takim schorzeniem była np. progenia, rozszczep warg i podniebienia, mikrogenia czy podniebienie gotyckie.

Jednak przeprowadzone przez naukowców badania z wykorzystaniem metody bliźniąt ujawniły, że na powstawanie wad zgryzu, ich leczenie i stabilność efektów leczenia mają wpływ zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. To wzajemne oddziaływanie zaczyna się już w okresie zarodkowym i trwa do końca życia człowieka.

Obecnie przyjmuje się, że większość wad zgryzu i wad zębowych ma charakter wieloczynnikowy: do ich powstania prowadzą przyczyny swoiste, czynniki genetyczne oraz czynniki środowiskowe.

Czynniki genetyczne odpowiadające za nieprawidłową budowę narządu żucia
1. Gigantyzm, akromegalia i karłowatość przysadkowa – te trzy schorzenia spowodowane są zaburzeniami w wydzielaniu hormonu wzrost. Ponieważ hormon ten reguluje między innymi formowanie kości, posiada również wpływ na rozwój szczęki i żuchwy.
2. Niedoczynność tarczycy – chorobie tej towarzyszy wiele objawów, jednak kilka z ich ma szczególne znaczenie w powstawaniu wad zgryzu. Należą do ich: opóźnienie dojrzewania kostnego, niedorozwój środkowej części twarzy, duży język.
3. Krzywica – witamina D reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową organizmu i odpowiada za mineralizację kości. Jej niedobór powoduje zmniejszenie języka, wydłużenie dolnego odcinka twarzy, niedorozwój szkliwa, szczękę w kształcie litery V, wysokie i wąskie podniebienie.

Czynniki środowiskowe powodujące powstanie wad zgryzu w życiu płodowym dziecka

Wśród środowiskowych czynników działających na rozwijający się płód należy wymienić: choroby zakaźne, przyjmowanie niektórych leków, promieniowanie jonizujące oraz zaburzenia hormonalne, a także powikłania związane z ciążą i porodem.

Do chorób, które są odpowiedzialne za rozwój wielu wad narządu żucia dziecka, zaliczamy niektóre choroby przebyte przez matkę w pierwszych trzech miesiącach ciąży, czyli w okresie tworzenia się narządów płodu. Należą do nich:

– choroby wirusowe (różyczka, zapalenie ślinianek tzw. „świnka”, odra, ospa wietrzna, półpasiec, opryszczka zwykła),

– choroby pasożytnicze (toksoplazmoza, listerioza),

– choroby ogólne (cukrzyca, niewydolność krążenia).

Do powstania wad zgryzu dziecka mogą się przyczynić również następujące czynniki:

– przyjmowane przez przyszłą mamę leki (np. sulfonamidy, talidomid, chinina),

– niedobory witamin (A, B2, D),

– zaburzenia metaboliczne, hormonalne i elektroliczne,

– tzw. czynniki teratogenne, np. palenie tytoniu, picie alkoholu, zażywanie narkotyków.

Ostatnim czynnikiem, który może doprowadzić do poważnych wad zgryzu, jest przebieg samej ciąży i porodu. W tym przypadku przyczyną zaburzeń może być złe ułożenie płodu, urazy w czasie ciąży, a także powikłany lub przedwczesny poród. Wśród wcześniaków odnotowano znacznie większą częstotliwość występowania takich wad narządu żucia, jak wysoko wysklepione podniebienie, asymetria podniebienia czy zgryz krzyżowy.

B.Sz.