Szlakiem bakterii: od niewielkiej zmiany do zapalenia okostnej
Szlakiem bakterii: od niewielkiej zmiany do zapalenia okostnej
Główną przyczyną próchnicy – prowadzącej z kolei do zapalenia miazgi wypełniającej komorę i kanały zęba – są bakterie bytujące w obrębie jamie ustnej. Do najbardziej "próchnicotwórczych" patogenów zalicza się gatunki Streptococcus mutans, Streptococcus gordonii i Fusobacterium nucleatum, w mniejszym stopniu – Lactobacillus spp. i Actinomyces spp. W sprzyjających warunkach bakterie te przyczepiają się do szkliwa i rozpoczynają swoje niszczycielskie działanie – podczas procesu metabolizowania cukrów zaczynają wytwarzać kwasy organiczne, które stopniowo uszkadzają szkliwo. Zjawisko to nazywamy demineralizacją.
Etap pierwszy – atak na twarde tkanki zęba
Pokrywające koronę zęba szkliwo jest niemal w całości zbudowane z nieodnawialnych składników nieorganicznych, a dokładnie – z kryształów hydroksyapatytu. Pomiędzy kryształami znajdują się pory – mikroskopijne przestrzenie wypełnione składnikami organicznymi oraz wodą (stanowiącą 2-4% szkliwa). Pod wpływem kwasów kryształy ulegają rozpuszczeniu, natomiast pory stają się znacznie większe. W ten oto sposób powstają otwarte wrota prowadzące w głąb zęba, którymi podążają różne szczepy bakterii.
Po przełamaniu pierwszej linii obrony (szkliwa) drobnoustroje docierają do zębiny – twardej tkanki budującej wewnętrzną strukturę zęba. Niestety, zębina jest o wiele mniej wytrzymała niż szkliwo, co wynika z jej odmiennej budowy (aż 30% tej tkanki tworzą składniki nieorganiczne, a tylko 70 – kryształy hydroksyapatytów). Ponadto przez całą grubość zębiny – od jamy zęba do granicy ze szkliwem – przebiegają kanaliki zębinowe. To właśnie nimi bakterie przedostają się do miazgi i wywołują jej stan zapalny.
Etap drugi – kolonizacja wnętrza zęba
Jak wiemy, miazga to delikatna, galaretowata tkanka szczelnie wypełniająca komorę zęba i kanały korzeniowe. Objętościowo jest jej niewiele, jest jednak wyjątkowo bogato unerwiona i unaczyniona. Miazga pełni w zębie przede wszystkim funkcję odżywczo-czuciową – poprzez sieć naczyń krwionośnych dostarcza tlen i różne substancje do zębiny oraz reaguje bólem na szkodliwy wpływ czynników bakteryjnych, termicznych, mechanicznych i chemicznych.
Dla bakterii miazga stanowi idealną pożywkę. W zainfekowanej drobnoustrojami tkance najpierw powstają ogniska martwicy spowodowane zamknięciem świateł naczyń krwionośnych. W dalszej kolejności – pod wpływem działania bakterii beztlenowych – dochodzi do gnilnego rozpadu miazgi, czyli do powstania zgorzeli. Składające się na miazgę białka, węglowodany oraz ciała tłuszczowe podlegają różnym procesom chemicznym, w wyniku których tworzy się brunatnozielona, cuchnąca masa zgorzelinowa, szczelnie wypełniająca komorę i kanały korzeniowe.
Etap trzeci – wędrówka poza korzeń
W kolejnym etapie bakterie z martwej miazgi przedostają się przez otwór w wierzchołku korzenia, powodując stan zapalny kości oraz tkanek miękkich. Efektem ich działania może być zakażenie tkanek okołozębowych, zniszczenie kości wokół korzenia zęba, zapalenie okostnej, powstanie ropni, przetok, ziarniaków i torbieli. W niektórych przypadkach bakterie zgorzeli przedostają się do krwioobiegu i infekują tak odległe narządy, jak nerki, serce, mózg i stawy.
B.Sz.
POWIĄZANE ARTYKUŁY
Chirurdzy stomatologiczni i szczękowo-twarzowi powinni przez 4 miesiące po inwazyjnym zabiegu monitorować stan pacjentów nie tylko z wysokim, ale i umiarkowanym ryzykiem infekcyjnego zapalenia wsierdzia. Taki wniosek płynie z pracy opublikowanej w cz...
Na Metropolitarnym Uniwersytecie Nauk Stosowanych w Helsinkach prowadzone jest obecnie największe w Europie badanie nad paradontozą. Badanie wskazuje, że eliminacja bakterii zawartych w płytce nazębnej powinna być tak samo niezbędną częścią higieny j...
Metalowy fragment aparatu ortodontycznego był przyczyną zapalenia wyrostka robaczkowego (ang. appendicitis) u dziecka – z takim przypadkiem spotkali się autorzy artykułu, który został opublikowany w czasopiśmie naukowym „Journal of Pediatric Surgery ...
W holenderskim piśmie medycznym "Medisch Contact" ukazał się artykuł dotyczący niebezpieczeństwa, jakie niesie ze sobą powszechne używanie smartfonów przez personel medyczny. Jak czytamy w piśmie "Medisch Contact" smartfony są lekceważonym siedliski...
Prowadzone w ostatnich dziesięcioleciach badania kliniczne dowiodły, że patogeny odpowiedzialne za rozwój zapalenia przyzębia mogą również wywoływać reumatoidalne zapalenie stawów (RZS). Jednak to, jak proces ten przebiega na poziomie molekularnym, w...
Zaczerwienienie dziąseł, krwawienie – zarówno samoistne, jak i podczas szczotkowania lub nitkowania, obecność pogłębionych kieszonek przyzębnych – m.in. na te objawy powinna zwracać uwagę higienistka stomatologiczna w kontekście diagnostyki zapalenia...
Bakterie odpowiadające za chorobę przyzębia mogą również przyczyniać się do rozwoju choroby Alzheimera (AD). Do takiego wniosku doszli pochodzący z Tajwanu autorzy artykułu, który opublikowano w czasopiśmie „Journal of Dental Sciences”. Do tej pory ...
– Istnieje wiele badań wskazujących na to, że choroba przyzębia ma duży wpływ na zdrowie ogólne. Wiąże się ją z chorobami układu sercowo-naczyniowego, reumatoidalnym zapaleniem stawów, preeklampsją czy cukrzycą – mówi prof. dr hab. n. med. Marta Cześ...
Czy terapia fotodynamiczna jest skuteczną alternatywą wobec systemowej antybiotykoterapii u pacjentów z agresywnym zapaleniem przyzębia? – Obecnie nie ma na to dowodów naukowych. Terapia fotodynamiczna może być stosowana jako dodatek, ale na pewno ni...
W badaniu opublikowanym w czasopiśmie „Microbial Ecology” naukowcy z Uniwersytetu w Osace dowiedli, że współzależność, jaka zachodzi pomiędzy dwoma powszechnie występującymi w jamie ustnej gatunkami bakterii, prowadzi do produkcji związku chemicznego...
Bakterie bytujące w jamie ustnej, w tym na języku, mogą mieć związek ze zmianami funkcji mózgu postępującymi wraz z wiekiem – taki wniosek płynie z badania przeprowadzonego przez naukowców z Uniwersytetu w Exeter. Brytyjscy badacze wykazali też, że n...
