Świat bez bólu

Wywiad z Kamilą Wojtulewską – Hańczaruk, inicjatorką i pomysłodawczynią Programu Tu Nie Boli, Dyrektorem Generalnym Septodont, Europa Centralno-Wschodnia, Polska, kraje Bałtyckie, Rosja oraz CIS.

Czy prawidłowo dbamy o zdrowie i higienę jamy ustnej?

Zgodnie z wynikami badań*, częstość występowania próchnicy zębów w Polsce, zwiększa się od 41,1% w grupie dzieci w wieku 3 lat aż do 93,2% w wieku 18 lat! Wartości zaś wskaźnika leczenia zachowawczego zębów mlecznych wskazują na zdecydowanie niewystarczające zaspokojenie potrzeb leczniczych. W odniesieniu do zębów mlecznych odsetek zaspokojonych potrzeb w zakresie leczenia zachowawczego waha się od 7% u dzieci w wieku 3 lat do 31% w wieku 10 lat. Podobnie alarmujące wskaźniki możemy znaleźć w badaniach dorosłych pacjentów. Starzenie się społeczeństwa i wzrost odsetka seniorów w polskiej populacji wiąże się z nasileniem problemów zdrowotnych. Sytuacja ta wymusza potrzebę intensyfikacji działań profilaktycznych i edukacyjnych dedykowanych osobom starszym oraz ich opiekunom.

A jak wypadamy na tle innych krajów?

Niestety słabo. Zgodnie z powszechnie przyjętą definicją Amerykańskiej Akademii Stomatologii Dziecięcej za próchnicę wczesnego dzieciństwa (ang. Early Childhood Caries – ECC) uznaje się próchnicę zębów mlecznych występującą u dzieci do 6 roku życia.

W Polsce w 2017 r. frekwencja ECC u dzieci 3-letnich wynosiła 41,1% i była dla przykładu 4.7-krotnie wyższa niż we Włoszech czy 3.5- krotnie wyższa niż w Anglii.

Jaka zatem jest skuteczna recepta na rozwiązanie tego problemu?

To oczywiście profilaktyka i regularne wizyty w gabinecie dentystycznym. Problem w tym kontekście obserwujemy w zasadzie na każdym etapie wieku pacjentów.

Dlaczego zatem nie chodzimy po prostu regularnie do dentysty?

Może to oczywiście wynikać z wielu czynników. W przypadku małych pacjentów mogą to być m.in. bagatelizowanie stanu zębów mlecznych dziecka przez rodziców lub/i braku współpracy małego pacjenta. W przypadku dorosłych, obok aspektów finansowych to po prostu strach. Często utrwalony na bazie własnych, traumatycznych doświadczeń z przeszłości, zasłyszanych historii lub po prostu – powielanych stereotypów.

Jakie są konsekwencje zdrowotne zaniedbywania profilaktyki jamy ustnej?

Konsekwencje są poważne, gdyż zdrowie jamy ustnej rzutuje na zdrowie całego organizmu. Już sam kamień nazębny jest nie tylko defektem i przyczyną nieświeżego zapachu z ust, ale także może skutkować następstwami w postaci paradontozy czy próchnicy.

Osoby, które z powodu lęku unikają wizyt u dentysty, ryzykują próchnicę, chorobę dziąseł, wczesną utratę zębów, oraz innymi problemami zdrowotnymi (np. problemami kardiologicznymi). Badania stomatologiczne potwierdzają, iż stan jamy ustnej kobiety może mieć wpływ na przebieg i moment zakończenia ciąży. Od wielu lat zwraca się uwagę na rolę wielu czynników infekcyjnych w etiologii reumatoidalnego zapalenia stawów. Najnowsze badania wyraźnie wykazują powiązania pomiędzy ryzykiem rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów, a zakażeniem rozpoznawanym u większości chorych z paradontozą.

Skąd pomysł na Program Tu Nie Boli?

Wspomniane statystyki mówią same za siebie: mamy do czynienia z istotnym problemem zdrowotnym, a jak wskazują statystyki najczęstszą przyczyną odwoływania wizyty u dentysty jest strach przed bólem. Najnowsze badania wskazują, że aż 36% osób doświadcza lęku przed dentystą, a 12% dentofobii.

Postanowiliśmy spojrzeć na ten temat dwupłaszczyznowo: z jednej strony edukując lekarzy dentystów w szeroko pojętym temacie kontroli bólu w gabinecie stomatologicznym, daleko wykraczającym poza materiałoznastwo czy techniki wykonywania znieczuleń. Są to dodatkowo aspekty psychologiczne, farmakologia czy techniki relaksacji. Uczymy rozmowy i postępowania z pacjentem lękowym oraz uwrażliwiamy na jego potrzeby. Tak przeszkolonych lekarzy certyfikujemy logo Tu Nie Boli, aby ułatwić znalezienie swojego zaufanego na całe życie specjalisty.

Z drugiej strony, czujemy misję przyłączenia się do propagowania i komunikacji tak istotnego problemu bezpośrednio pacjentom. Chcemy zwrócić uwagę jak ważne dla ich zdrowia jest systematyczne odwiedzanie gabinetu stomatologicznego i fakt, że przy odpowiednio przygotowanym personelu medycznym nie muszą już obawiać się bólu.

Dla lekarzy oznacza to grono lojalnych i zadowolonych pacjentów nie odwołujących swoich wizyt w ostatniej chwili i polecających rodzinie i bliskim taki właśnie gabinet.Dla pacjenta to koniec traumy związanej z wizytami u stomatologa i większe otwarcie na przeprowadzane wizyty oraz ich częstotliwość.

Jak samo hasło wskazuje, chcemy odczarować lęk przed lekarzem stomatologiem! Wskazać gabinety, w których przeszkoleni kompleksowo lekarze doskonale wiedzą, jak postępować z pacjentem, aby zarówno procedura leczenia, jak i znieczulenia była przeprowadzona bezstresowo.

Czy lekarze dentyści chętnie przystępują do tego programu?

Muszę przyznać, że bardzo często pierwszą reakcją w rozmowach z dentystami na temat szkolenia z kontroli bólu są stwierdzenia: „przecież codziennie robię znieczulenia i dobrze sobie z tym radzę”, czy „o czym chcecie mówić przez dwa dni szkolenia poświęconego kontroli bólu? – wystarczy ewentualnie godzina lub dwie”. Jesteśmy naprawdę dumni, kiedy nie tylko udaje nam się przekonać taką osobę, że jednak warto dedykować swój cenny czas danej tematyce, ale już po szkoleniu słyszymy, że naprawdę było warto i że nasz uczestnik jest zaskoczony jak wiele można na ten temat powiedzieć, jak duża liczba aspektów wpływa na ostateczne postrzeganie wizyty przez pacjenta i jego potencjalne doznania bólowe. To praktyczna wiedza, która już na drugi dzień może zostać wykorzystana przez lekarza we własnej praktyce.

Jak wygląda cykl szkoleniowy?

Szkolenie w ramach certyfikowanego przez Okręgową Izbę Lekarską programu Tu Nie Boli trwa dwa dni. Lekarze dosłownie „zanurzają się” w tematyce szeroko pojmowanego tematu kontroli bólu. Ponieważ są to małe grupy, max 15 osób jest czas na dyskusję, wymianę doświadczeń oraz ćwiczenia praktyczne. Co więcej, w chwili obecnej uruchamiamy właśnie część portalu www.tunieboli.pl, która, dostępna po zalogowaniu, w całości dostępna będzie profesjonalistom. Mamy nadzieję, że już niebawem zyska sobie miano kopalni wiedzy w kontekście tematu kontroli bólu w gabinecie stomatologicznym. Mamy już oczywiście kolejne plany w zanadrzu – współpracę w kontekście edukacji dentystów pod kątem wczesnej diagnostyki chorób onkologicznych. Ale to jeszcze za chwilę.

Czy każdy gabinet stomatologiczny może przystąpić do programu?

Zależy nam ma tym, aby docelowo każdy lekarz dentysta w Polsce mógł powiedzieć o swoim gabinecie czy klinice „tu nie boli”. Co istotne: nie pobieramy za udział w programie żadnej opłaty. Nie zmuszamy również przy tej okazji zainteresowanych lekarzy do zakupu jakichkolwiek materiałów ani sprzętu warunkując tym przystąpienie do programu. Jedynym kosztem jest udział w szkoleniu, które również jest przez nas dotowane. Koszt bowiem ich organizacji w małych grupach przy zapewnieniu najlepszych możliwie warunków i wykładowców jest znaczący. Na siebie bierzemy też wszelkie działania marketingowe mające na celu propagowanie programu wśród pacjentów, materiały informacyjne dla lekarzy i tym podobne.

Czy szkolicie Państwo również lekarzy nie posiadających własnej praktyki?

Oczywiście. Zarówno tych zgłaszających się indywidualnie, jak również pracowników wielostanowiskowych praktyk, które zgłaszają się do nas celem certyfikowania całej placówki.

 Chcecie powiedzieć, że świat bez bólu zęba jest możliwy?

Stanowczo tak! My zaś czujemy się odpowiedzialni nie tylko za dostarczenie wiedzy i oprzyrządowania profesjonalistom, ale także za szerzenie tej informacji wśród pacjentów poprzez polecanie przeszkolonych w tym zakresie placówek i lekarzy.

*Choroba próchnicowa i stan tkanek przyzębia populacji polskiej. Podsumowanie wyników badań z lat 2016-2019 pod redakcją naukową prof. dr hab.  Doroty Olczak Kowalczyk z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.