Służba zdrowia 2003 – nie było tak źle?

Z zakrojonych na szeroką skalę badań socjologicznych „Diagnoza społeczna 2003” przeprowadzonych w marcu ub. roku pod kierunkiem prof. Janusza Czapińskiego na reprezentatywnej próbie społeczeństwa (10 tys. losowo wybranych osób powyżej 16. roku życia oraz 6 tys. gospodarstw domowych) wynika inny niż prezentują to media obraz polskich problemów społecznych AD 2003.

We fragmentach „Diagnozy” dotyczących opieki zdrowotnej, opracowanych pod kierownictwem Katarzyny Tymowskiej, kierownika Podyplomowego Studium Ekonomiki Zdrowia Uniwersytetu Warszawskiego również nie brakuje zaskakujących informacji, także zadziwiająco dobrych – 10% badanych uważa, że warunki leczenia poprawiły się w ostatnich latach, a 42%, że pozostają na tym samym poziomie.

Badania demitologizują skalę łapówkarstwa w służbie zdrowia, o której tak ochoczo donoszą media. 3,3% badanych gospodarstw domowych przyznaje, że wręczyło w procesie leczenia tzw. dowody wdzięczności, czyli łapówki, a 4,2% deklaruje wręczenie szczerych dowodów wdzięczności.

„Diagnoza 2003” w opisie dynamiki zjawisk nawiązuje do poprzedniego, podobnego badania przeprowadzonego w 2000 roku. W jaki sposób społeczeństwo korzysta z ochrony zdrowia i jak ją ocenia?

W ostatnich 3 latach zwiększyło się korzystanie ze wszystkich rodzajów opieki zdrowotnej. Szybciej rośnie korzystanie ze świadczeń finansowanych ze środków publicznych niż z własnej kieszeni. W pierwszym kwartale 2003 r. 87% badanych gospodarstw miało kontakt z lekarzami w placówkach publicznych, a 27% w prywatnych.

Utrzymują się różnice w intensywności korzystania z opieki ambulatoryjnej – nadal najczęściej korzystają z niej mieszkańcy miast, osoby z wyższym wykształceniem i z najwyższymi dochodami.

Wyrównała się częstość korzystania z leczenia stacjonarnego mieszkańców miast i wsi (poprzednio częściej hospitalizowani byli mieszkańcy wsi) – autorzy badań upatrują przyczynę tego zjawiska w systemie finansowania szpitali, przerzucaniu kosztów leczenia ambulatoryjnego na szpitale, spełnianiu przez szpitale funkcji socjalnych. Zwiększył się, zwłaszcza w małych miejscowościach, poziom korzystania ze świadczeń stomatologicznych finansowanych ze źródeł publicznych (ale nadal połowa pacjentów płaci z własnej kieszeni).

W co jedenastym gospodarstwie domowym dokonano zmiany lekarza POZ, najczęściej z powodu odejścia z pracy lekarza, łatwiejszego dostępu do nowego lekarza lub lepszego z nim kontaktu. O wyborze lekarza specjalisty najczęściej decydowały: bliskość miejsca zamieszkania, dobra opinia lekarza, zapewnienie ciągłości leczenia, sugestia lekarza wystawiającego skierowanie. O wyborze szpitala – rada lekarza wystawiającego skierowanie, bliskość miejsca zamieszkania, decyzje pracowników pogotowia ratunkowego, posiadane informacje o szpitalu.

W co czwartym gospodarstwie spotkano się z odmową skierowania przez lekarza na badania diagnostyczne, w 11% przypadków lekarz uznał żądane badania za zbędne.

W 5% badanych gospodarstw domowych korzystano z opieki finansowanej przez abonament wykupiony przez pracodawcę (częściej w dużych miastach, w grupie osób z wyższym wykształceniem i wyższymi dochodami).

Zmniejszyła się liczba osób rezygnujących z opieki medycznej z powodu trudności administracyjnych i dodatkowych opłat.

Zmniejszyła się grupa osób rezygnujących z wykupienia lekarstw z powodu braku środków, ale nadal dotyczy to 30% gospodarstw. Połowa z nich wykupiła tańszy lek, pozostali rezygnowali z zakupu. Wzrosła do 79% grupa osób uważających, że mają wystarczające informacje o korzystaniu z opieki zdrowotnej (w 2000 r. 58%).

W 42% badanych gospodarstw twierdzono, że dostęp do opieki jest trudniejszy niż dawniej (w 2000 r. – 51%).

Co czwarta osoba zatrudniona nie zaprzestała pracy zarobkowej mimo udzielonego jej zwolnienia lekarskiego.

10% korzystających z leczenia uważa, że warunki leczenia poprawiły się, 42% – że pozostają bez zmian, 31% – że się pogorszyły.

Znacznie wzrosły wydatki gospodarstw domowych na leki i artykuły farmaceutyczne.

Skłonność do zakupienia polisy dobrowolnych ubezpieczeń zdrowotnych jest bardzo niska

Obraz służby zdrowia i dostępu do świadczeń medycznych nie był, jak wynika to z opinii respondentów, aż tak katastroficzny jak to przedstawiały media, a zwłaszcza rządzący politycy, którzy właśnie w tym czasie „ratowali” swoich wyborców przed nieszczęściem wpychając ich w zbawcze ramiona NFZ.

źródło: Medicus 1-2/2004 (Miesięcznik Lubelskiej Izby Lekarskiej)