Pacjent Zosia-Samosia

Hitem internetu stał się filmik, na którym amerykańska nastolatka próbuje wyprostować sobie zęby za pomocą pociętych na kawałki gumek do włosów. Szokujące jest to, że bohaterka filmiku nie ma wątpliwości, że "aparat ortodontyczny" jej własnego pomysłu zadziała równie dobrze, co aparat założony przez dentystę. Co prawda ostrzega, że przez kilka dni zęby mogą boleć, jednak – jak twierdzi – warto trochę pocierpieć, aby tanim kosztem mieć piękny, idealny uśmiech.

Wbrew pozorom sytuacje, w których pacjent wchodzi w kompetencje dentysty i próbuje leczyć zęby na własną rękę, wcale nie należą do rzadkości. Do najczęściej przeprowadzanych przez pacjentów "zabiegów dentystycznych" należą domowe ekstrakcje, naprawy protez zębowych, a nawet wypełnianie ubytków za pomocą tymczasowej plomby. Skutkiem takiej lekkomyślności i brawury najczęściej bywają poważne powikłania, z którymi potem muszą sobie radzić lekarze dentyści.

Ekstrakcja za pomocą kombinerek lub młotka
Samodzielne wyrywanie zębów może skończyć się masywnym krwawieniem, zmiażdżeniem i rozerwaniem dziąsła, złamaniem korony zęba, a nawet złamaniem wyrostka zębodołowego bądź szczęki lub żuchwy. Ponieważ domorośli dentyści nie dysponują odpowiednią techniką chirurgiczną i najczęściej starają się usunąć ząb jednym szybkim szarpnięciem, często wyrywają korzeń wraz z kością i fragmentem dziąsła. W jamie ustnej pozostaje wówczas rozległa rana szarpana, która – jeśli nie zostanie odpowiednio zaopatrzona – bardzo łatwo może ulec zakażeniu. Częstym powikłaniem po samodzielnie przeprowadzonej ekstrakcji jest także pozostawienie w ranie fragmentów pokruszonej korony lub korzenia zęba. Ciało obce utrudnia gojenie się zębodołu oraz powoduje silne dolegliwości bólowe, może również wywołać ropny stan zapalny.

Samodzielna naprawa protezy
Samodzielne próby naprawy złamanej protez w najlepszym przypadku kończą się jej nieodwracalnym uszkodzeniem – zwłaszcza jeżeli protetyk-amator próbuje skleić protezę, używając w tym celu klejów na bazie cyjanoakrylanów. Jednak noszenie protezy naprawionej za pomocą "Kropelki" może również doprowadzić do zatrucia lub miejscowej alergii, a w najgorszym przypadku – do poważnych uszkodzeń tkanek jamy ustnej.

Tymczasowa plomba naprawi ząb bez borowania?
Wiele osób traktuje tymczasowe plomby jako jako tani i łatwo dostępny ekwiwalent stałych wypełnień. Jednak stosowanie tego preparatu na własną rękę może przynieść więcej szkody niż pożytku. Nową plombę można wstawić dopiero po usunięciu zmienionej chorobowo tkanki. Jeśli więc pod wypełnieniem, które wypadło, doszło do rozwoju próchnicy wtórnej, absolutnie konieczne jest dokładne oczyszczenie ubytku. Natomiast jeśli ten warunek nie zostanie spełniony, pod tymczasową plombą będą się namnażać bakterie. W efekcie może dojść do zainfekowania miazgi i rozwoju stanu zapalnego, a wówczas ząb będzie się nadawał wyłącznie do ekstrakcji, ewentualnie do leczenia kanałowego.

Aparat ortodontyczny z gumek do włosów
Przechwalanie się własnoręcznie skonstruowanym aparatem do prostowania krzywych zębów jest szczytem ignorancji i nieodpowiedzialności. Żaden ortodonta nie przesuwa zębów metodą "na oko"! Aby stwierdzić, w którym kierunku należy przesunąć zęby i w jakim zakresie, musi przeprowadzić wiele badań diagnostycznych i na ich podstawie bardzo dokładnie ocenić warunki zgryzowe. Leczenie ortodontyczne poprzedza więc zawsze pobranie wycisków i wykonanie modeli gipsowych obu szczęk, wykonanie fotografii cyfrowych twarzy i zębów, analiza zdjęć pantomograficznych i cefalometrycznych. Tylko w ten sposób – dokładnie planując leczenie – można osiągnąć zadawalający wynik estetyczny oraz funkcjonalny.

Natomiast samodzielne prostowanie zębów może spowodować nieodwracalne szkody – np. zęby górne i dolne przestaną się ze sobą prawidłowo kontaktować, w efekcie może dojść do przeciążenia mięśni i stawów skroniowo-żuchwowych, do nieprawidłowego ustawienia żuchwy, a nawet do dysfunkcji całego narządu żucia.

A na tym etapie naprawa wszystkich szkód spowodowanych przez amatora-ortodontę może się okazać, niestety, niemożliwa.

B.Sz.