Higienistka może rozpoznać objawy raka jamy ustnej

Serwis Dentistry IQ przekonuje, że higienistki stomatologiczne mogą rozpoznawać wczesne oznaki stanów patologicznych – także takich, które zagrażają życiu pacjenta, w tym raka jamy ustnej. Z tego powodu warto wiedzieć, na co zwracać uwagę podczas badania i jak odróżnić zmiany typowe od tych, które powinny budzić niepokój.

Higienistki stomatologiczne to nie tylko pogromczynie kamienia nazębnego i mistrzynie higienizacji. Wykonywana przez nie praca to także pole do rozpoznawania wczesnych oznak chorób potencjalnie zagrażających życiu, w tym nowotworów jamy ustnej.

W przypadku nowotworów kluczowe znaczenie ma czas ich wykrycia i podjęcia odpowiedniej interwencji. Dlatego bystre oko higienistki, bardzo dobra znajomość anatomii oraz pogłębiona świadomość objawów stanów patologicznych tego regionu może uchronić pacjentów przed skutkami rozwijającej się choroby nowotworowej.

Według Oral Cancer Foundation w 2023 roku u blisko 54 000 Amerykanów zostanie zdiagnozowany rak jamy ustnej lub gardła. Będzie on przyczyną śmierci prawie 10 000 chorych, pozbawiając życia średnio 1 osobę na godzinę. Z 54 000 nowo zdiagnozowanych tylko nieco ponad połowa (57%) będzie żyła dłużej niż przez kolejne 5 lat. Co niepokojące, mimo postępu medycyny, liczby te nie ulegają znaczącej poprawie od dziesięcioleci.

Tym bardziej więc warto wiedzieć, na co należy zwrócić uwagę podczas badania pacjenta, jak odróżnić objawy typowe od nietypowych oraz jakie kroki należy podjąć w przypadku podejrzenia patologii.

Specyfika raka jamy ustnej

Wysoka śmiertelność z powodu raka jamy ustnej nie wynika z tego, że jest on szczególnie trudny do wykrycia lub zdiagnozowania, ale z tego, że bywa wykrywany w późnym stadium. Nowotwór jamy ustnej we wczesnym stadium zwykle pozostaje niewykryty przez pacjenta, ponieważ często przebiega bezobjawowo (w tym czasie może jednak być przyczyną rozwoju drugiego pierwotnego guza złośliwego).

Jak podaje portal Dentistry IQ, w jamie ustnej lub gardle nowotwór rozwija się np. na wargach, języku, policzkach, dnie jamy ustnej oraz podniebieniu twardym i miękkim. Wiedza higienistki stomatologicznej na temat ryzyka i objawów raka tego regionu jest kluczowa, szczególnie w przypadku długo niegojących się owrzodzeń jamy ustnej, trudności w połykaniu, grudek, guzków oraz białych lub czerwonych plam.

Szczegółowe badanie jamy ustnej

W jaki sposób higienistka może wykonać badanie jamy ustnej pod kątem występowania raka jamy ustnej? Opanowanie tej umiejętności może pomóc wykryć stany potencjalnie zagrażające życiu, a tym samym odpowiednio wcześnie wdrożyć leczenie.

Etapy przeprowadzenia dokładnego badania na raka jamy ustnej

• Zacznij od zapoznania się z historią medyczną i stomatologiczną pacjenta.

• Zwróć uwagę na wszelkie czynniki ryzyka raka jamy ustnej, w tym palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, zakażenie HPV oraz to, czy pacjent już wcześniej chorował na raka.

• Zadbaj o komfort pacjenta.

• Szczegółowo wyjaśnij pacjentowi cel badania.

• Uzyskaj jego zgodę na przeprowadzenie badania.

Obszary, które należy dokładnie sprawdzić podczas badania w kierunku raka jamy ustnej

• Wargi: Szukaj owrzodzeń, przebarwień lub nieprawidłowych narośli na wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni warg.

• Język: Sprawdź wszystkie powierzchnie języka, w tym jego czubek, pod kątem oznak zmiany jego tekstury, koloru, wyglądu, występowania owrzodzeń lub innych nieprawidłowości.

• Dno jamy ustnej: Palpacyjnie zbadaj dno jamy ustnej, szukając grudek lub guzów. Sprawdź, czy nie występują czerwone lub białe plamy oraz owrzodzenia.

• Błona śluzowa policzków: Sprawdź palpacyjnie błonę śluzową policzków. Poszukaj utrzymujących się nieprawidłowości, takich jak czerwone lub białe plamy, które utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie.

• Podniebienie: Zbadaj podniebienie twarde i miękkie pod kątem uszkodzeń lub innych zmian. Zwróć szczególną uwagę na połączenie podniebienia twardego i miękkiego.

• Ustna część gardła: Użyj szpatułki, aby delikatnie przytrzymać język pacjenta, obserwuj wszelkie nieprawidłowości w migdałkach i sprawdź tylną część gardła pod kątem nietypowych grudek lub guzów.

• Węzły chłonne: Delikatnie zbadaj palpacyjnie węzły chłonne w okolicy głowy i szyi. Skoncentruj się na węzłach podżuchwowych, podbródkowych, przedusznych i szyjnych. Oceń ten obszar i zanotuj wszelkie powiększenia, tkliwość lub zmianę masy.

Jak odróżnić zmiany typowe od potencjalnie groźnych dla zdrowia i życia pacjenta?

Typowe zmiany w jamie ustnej to zwykle zmiany łagodne. Mogą mieć one postać np. owrzodzeń aftowych czy włókniaków podrażnieniowych. Jeśli jednak pewne cechy odbiegają od normy, należy uważać je za nietypowe. Nietypowe objawy mogą obejmować nieregularne kształty, szybkie tempo wzrostu zmiany, jej asymetrię, stwardnienie, utrzymujące się czerwone lub białe plamy oraz krwawienie, którego przyczynę trudno określić. Co oczywiste, w takim przypadku należy zalecić pacjentowi pilną wizytę u specjalisty w celu dalszej oceny niepokojących zmian. Jednocześnie warto zanotować lokalizację, rozmiar i wygląd nieprawidłowości i weryfikować ich stan przy następnej wizycie.

Rola personelu gabinetów stomatologicznych (lekarzy, ale także higienistek) jest nie do przeceniania, ponieważ są oni w wielu przypadkach jedynymi specjalistami, do których chodzą pacjenci. Według niektórych badań nawet do 50% przypadków nowotworu jamy ustnej jest wstępnie diagnozowanych w gabinecie stomatologicznym.

O głównych zadaniach higienistki stomatologicznej w diagnostyce i leczeniu chorób przyzębia mówi dr hab. n. med. Wojciech Bednarz, specjalista periodontologii, członek Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego i Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego. – Długoterminowa rola higienistki stomatologicznej to również niejako rola higienistki środowiskowej – podkreśla specjalista. – To higienistka może rozpoznać, że pacjent zaprzestał nitkowania oraz motywować go do regularnych wizyt kontrolnych – dodaje.

T.H.

Źródło: https://www.dentistryiq.com/dentistry/oral-cancer/article/14299226/the-dental-hygienists-guide-to-oral-pathology-in-patients-with-oral-cancer