Dziwne nazwy specjalizacji dentystycznych

Endodoncja, implantologia, pedodoncja, periodontologia – współczesna stomatologia dzieli się na różne specjalizacje, z których wiele ma długie i trudne do wymówienia nazwy, w praktyce używane jedynie przez lekarzy. Rzadko który pacjent twierdzi, iż właśnie się zapisał do endodonty lub jest w trakcie leczenia periodontologicznego.

Bez wątpienia najmniej znanym terminem jest pedodoncja – bardzo niewielu pacjentów zna poprawne znaczenie tego słowa. Większość, sugerując się wyłącznie brzmieniem, mylnie utożsamia pedodoncję z podejrzaną dewiacją. Z tego powodu nawet stomatolodzy-pendodonci wolą się posługiwać bardziej neutralnym określeniem, co tylko utrwala nieznajomość nazwy.

Tymczasem pedodoncja to po prostu stomatologia dziecięca, a pedodonta nie jest żadnym podejrzanym osobnikiem, tylko lekarzem specjalizującym się w leczeniu najmłodszych. Pod względem budowy słowo „pedodoncja” jest złożeniem, czyli wyrazem składającym się z dwóch tematów słowotwórczych (przykładem takiego złożenia jest np. słowo „listonosz”). Nazwa specjalizacji zawiera grecki wyraz „pedo” – czyli chłopiec, dziecko, połączony ze słowem „odont” oznaczającym zęba. Warto w tym miejscu dodać, iż identyczną budowę słowotwórczą posiada „pediatria”, jednak w tym przypadku nazwa nie budzi żadnych złych skojarzeń.

Pedodoncja zajmuje się profilaktyką oraz leczeniem chorób jamy ustnej u dzieci i młodzieży. Jej odrębność od stomatologii zachowawczej polega na tym, iż dentysta diagnozuje i leczy zęby mleczne i zęby stałe, co wiąże się ze specyficznym postępowaniem i metodami leczenia. Pedodoncja zajmuje się m.in. takimi zagadnieniami, jak: zaburzenia ząbkowania, wady zgryzu, urazowe uszkodzenia zębów, leczenie zębów stałych niedojrzałych, choroby przyzębia w wieku rozwojowym. Jednym z najważnieszych zadań stomatologii dziecięcej jest jednak zwalczanie próchnicy. Profilaktyka przeciwpróchnicza prowadzona w gabinecie stomatologa dziecięcego obejmuje systematyczne kontrole uzębienia malucha oraz stosowanie różnych zabiegów higienizacyjnych (fluorkowanie, lakierowanie, skaling).

Natomiast nazwa „endodoncja” pochodzi od greckich słów „endo” – wnętrze oraz „odont”- ząb. Ten dział stomatologii zajmuje się diagnozą i leczeniem chorób miazgi oraz związanych z nimi powikłań. Leczenie endodontyczne polega na usunięciu zainfekowanej tkanki wypełniającej wnętrze zęba, oczyszczeniu i poszerzeniu kanałów korzeniowych, a następnie na ich dezynfekcji i szczelnym wypełnieniu. Potoczna nazwa endodoncji to leczenie kanałowe.

Z kolei obszarem zainteresowań periodontologii (od łac. „peri” wokół, i grec. „odont” – ząb) jest profilaktyka i leczenie chorób błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia. Bardzo często nazwa tej specjalizacji jest przez pacjentów zniekształcana – najczęściej występuje jako „paradontologia” (lub parodontologia). Źródłem tego błędu jest przekonanie, iż lekarz specjalizujący się w leczeniu paradontozy – która, jak pamiętamy, jest najczęstszą chorobą przyzębia – powinien nazywać się paradontologiem oraz zajmować się paradontologią.

Natomiast implantologia to dziedzina stomatologii polegająca na odbudowie protetycznej brakujących zębów przy pomocy śrub wkręconych w kość, czyli implantów. Nazwa specjalizacji wywodzi się od łac. „in plantare” – wsadzać, wsadzić coś w głąb czegoś (zwróćmy uwagę, iż ten sam źródłosłów posiada słowo „plantacja”). Łacińskie słówko w czasach średniowiecza przywędrowało do Europy i zostało zapożyczone przez język franacuski i angielski, a w XIX wieku trafiło do terminologii medycznej.

Właściwie jedyną specjalistyczną nazwą używaną równie często przez lekarzy i pacjentów jest słowo „ortodoncja” oznaczające dział stomatologii zajmujący się diagnostyką i leczeniem nieprawidłowości zgryzu. Podobnie jak w przypadku wcześniej wymienionych terminów medycznych, także i ten wyraz ma greckie korzenie. Powstał z dwóch słów: „orthos” – prosty i „odont” – ząb, tak więc pod względem słowotwórczym również jest złożeniem.

B.Sz.