Dlaczego borowanie zębów boli?

Leczenie próchnicy zęba – zwane potocznie plombowaniem – polega na usunięciu zmienionych chorobowo twardych tkanek zęba i zastąpieniu ich materiałami do wypełnień stomatologicznych. To, jaką dentysta wybierze metodę leczenia, zależy jednak od wielkości i głębokości ubytku oraz od stopnia zaawansowania próchnicy.

Ze względu na stadium rozwoju zmian próchnicowych wyróżniamy:

– próchnicę początkową – ma postać białej plamy, odcinającej się od błyszczącej zdrowej powierzchni szkliwa. Nie wymaga jeszcze interwencji w postaci wiertła, a jedynie odpowiedniej profilaktyki fluorowej. Na tym etapie chorobę można powstrzymać, nakładając na zęby specjalny preparat, który wzmocnia i uszczelnia szkliwo zębów. Zawarte w preparacie jony fluorowe umożliwiają jego remineralizację i zwiększają odporność na spadki pH spowodowane przez bakterie.

– próchnicę powierzchniową – nieleczona próchnica początkowa (zwana również plamą próchnicową) z czasem robi się szorstka i ciemnieje. Coraz bardziej odwapniona i cienka warstwa szkliwa załamuje się i tak powstaje w zębie płytki ubytek próchnicowy, czyli nieodwracalne już zniszczenie tkanki. W przypadkach próchnicy powierzchniowej, ograniczonej jedynie do szkliwa, oczyszczanie ubytku próchnicy z reguły przebiega bezboleśnie.

– próchnicę średnią – jest ubytkiem obejmującym zarówno szkliwo, jak i zębinę, jednak znajdującym się daleko od miazgi. Zmiana próchnicowa przybiera czarny lub brązowy kolor. Może być usunięta za pomocą abrazji powietrznej.

– próchnicę głęboką – na tym etapie ubytek dociera (lub prawie dociera) do nerwu zęba. Próchnica głęboka jest ubytkiem bolesnym przy badaniu i – nieleczona – może doprowadzić do stanów zapalnych jamy ustnej (dziąseł i szczęki ) oraz spowodować zapalenie miazgi.

Przy próchnicy głębokiej, kiedy stomatolog musi usunąć dużo miękkiej zębiny próchnicowej, konieczne jest zastosowanie szybkobrotowego wiertła, precyzyjnie wycinającego zaatakowaną przez chorobę zębinę niezależnie od wielkości i lokalizacji zmiany. Jednak podczas opracowywania twardych tkanek poruszające się z dużą prędkością wiertło wytwarza wysoką temperaturę, która rozgrzewa miazgę zęba i podrażnia jej struktury nerwowe. Dodatkowo na okoliczne tkanki zębodołu przenoszone są drgania, co również może powodować odczucia bólowe.

Współczesne wiertarki dentystyczne, osiągające setki tysięcy obrotów na minutę, są wyposażone w system chłodzenia za pomocą strumienia wody, wodnej mgiełki lub strumienia zimnego powietrza. To rozwiązanie ma na celu zminimalizowanie bólu, który pojawia się podczas borowania.

Natomiast metodą, która pozwala na bezbolesne pozbycie się próchnicy, jest abrazja powietrzna, umożliwiająca usunięcie zmian próchnicowych za pomocą sprężonego powietrza wzbogaconego ładunkiem ścierniwa w postaci tlenku glinku o różnej granulacji. Technika ta została wynaleziona w latach 40. dwudziestego wieku, jednak po początkowym okresie popularności została zarzucona i wyparta z gabinetów stomatologicznych przez wiertarki turbinowe.

Metoda abrazji powietrznej nie tylko umożliwia leczenie zębów z próchnicą, ma także zastosowanie w opracowaniu powierzchni zębów przed lakowaniem, usuwaniu przebarwień i osadów nazębnych oraz piaskowaniu koron przed ich zacementowaniem. Leczenie zębów za pomocą techniki abrazji jest praktycznie bezbolesne, ponieważ podczas oczyszczania ubytku nie dochodzi do przegrzania opracowywanych tkanek. Ponadto abrazja powietrzna nie powoduje tzw. rany zębinowej (czyli nie niszczy tkanki otaczającej zmianę próchnicową). W zdecydowanej większości przypadków pacjenci nie zgłaszają żadnych dolegliwości bólowych, a jedynie odczuwają zimno i nieprzyjemne mrowienie.

Jednak ta przyjazna dla pacjentów metoda ma jedną poważną wadę – jest skuteczna jedynie w przypadku ubytków przyszyjkowych oraz w przypadku powierzchownej i średniej próchnicy zębów.

B.Sz.