Dieta a grzybica jamy ustnej. Co jeść, a czego unikać przy kandydozie?

Grzybica jamy ustnej, inaczej kandydoza, to infekcja wywołana przez drożdżaki rodzaju Candida. Jednym z kluczowych elementów jej profilaktyki oraz leczenia jest odpowiednia dieta, która wspiera organizm w walce z patogenami i wzmacnia układ odpornościowy. Jakie produkty są zalecane, a których należy unikać w przypadku tej dolegliwości? Na czym polega dieta przeciwgrzybicza? Podpowiadamy!

Czym jest grzybica jamy ustnej, znana również jako kandydoza jamy ustnej? Otóż jest to infekcja wywołana przez grzyby z rodzaju Candida, najczęściej Candida albicans. Drożdżaki te są normalnym składnikiem mikroflory jamy ustnej, ale w sprzyjających warunkach mogą nadmiernie się rozmnażać, prowadząc do infekcji. 

Grzybica jamy ustnej jest schorzeniem, które może dotknąć zarówno dzieci, jak i dorosłych, szczególnie tych z osłabionym układem odpornościowym. Przyczynami kandydozy jamy ustnej są różne czynniki, jednak jednym z kluczowych aspektów wpływających na rozwój tej choroby jest dieta.

Grzybica jamy ustnej – główne przyczyny

Zakażenie grzybicze jamy ustnej może być spowodowana różnymi czynnikami, takimi jak:

•  osłabienie układu odpornościowego – osoby z obniżoną odpornością, np. pacjenci po chemioterapii, osoby z HIV/AIDS oraz osoby starsze, są bardziej podatne na rozwój grzybicy,

•  długotrwałe stosowanie antybiotyków – antybiotyki mogą zaburzać skład naturalnej flory bakteryjnej jamy ustnej, co sprzyja nadmiernemu rozrostowi grzybów Candida,

•  stosowanie kortykosteroidów i leków immunosupresyjnych – leki te mogą osłabiać naturalną barierę obronną organizmu, co sprzyja rozwojowi infekcji, również grzybiczych,

•  choroby przewlekłe – cukrzyca, anemia, nowotwory, a także choroby autoimmunologiczne mogą predysponować do rozwoju infekcji grzybiczych,

•  złe nawyki higieniczne – nieregularne i niedokładne mycie zębów oraz protez dentystycznych może sprzyjać rozwojowi grzybów w obrębie jamy ustnej,

•  zaburzenia hormonalne – zmiany hormonalne zachodzące m.in. w okresie ciąży czy stosowanie antykoncepcji hormonalnej mogą sprzyjać nadmiernemu rozwojowi grzybów w organizmie. 

Wszystkie te czynniki mogą również powodować grzybicę przewodu pokarmowego, w tym grzybicę jelit.

Cukry w diecie a grzybica jamy ustnej – wzajemne związki

Jednym z najważniejszych czynników dietetycznych sprzyjających rozwojowi grzybicy jamy ustnej jest czynnik pokarmowy, czyli nadmierne spożycie cukrów. Dla drożdżaków z rodzaju Candida są one główną pożywką, więc niewłaściwa dieta, bogata w węglowodany proste, może sprzyjać ich rozrostowi. Cukry proste, takie jak glukoza i fruktoza, występują w wielu produktach spożywczych – od słodyczy po pieczywo. 

Dodatkowo, spożywanie dużych ilości cukrów prostych powoduje wzrost poziomu glukozy we krwi, co z kolei może wpływać na poziom glukozy w ślinie, a tym samym stwarzać idealne warunki do rozwoju grzybów. Ograniczenie cukrów w diecie jest zatem kluczowym elementem profilaktyki i leczenia grzybicy jamy ustnej.

Objawy kandydozy jamy ustnej

Objawy grzybicy jamy ustnej mogą się różnić w zależności od stopnia zaawansowania infekcji. O jakich warto pamiętać? 

•  Białe naloty na błonie śluzowej policzków, języka, podniebienia i gardła, które przypominają twaróg. Mogą być trudne do usunięcia, a ich zdrapanie może powodować krwawienie.

•  Ból i pieczenie w jamie ustnej, które mogą utrudniać jedzenie i picie.

•  Suchość jamy ustnej, uczucie palenia i pieczenia.

•  Pękanie kącików ust (tzw. zajady), szczególnie u osób z protezami.

•  Czerwone, błyszczące plamy na podniebieniu i języku, które mogą świadczyć o bardziej zaawansowanej postaci kandydozy.

•  Problemy z połykaniem i uczucie „kuli w gardle” w przypadkach cięższej infekcji.

Leczenie grzybicy jamy ustnej – czy dieta przy kandydozie ma znaczenie?

Leczenie grzybicy jamy ustnej polega na stosowaniu leków przeciwgrzybiczych, takich jak nystatyna, flukonazol czy itrakonazol. Farmakologiczne leczenie kandydozy często trzeba także uzupełniać o metody dodatkowe – bardzo istotnym elementem jest zmiana nawyków żywieniowych. Dieta przy grzybicy organizmu, oparta na eliminacji produktów sprzyjających rozwojowi grzybów, może znacząco wspomóc proces leczenia. Jak powinna więc wyglądać dieta przeciwgrzybicza? 

•  Ograniczenie spożycia cukrów prostych – czyli eliminacja cukru, słodyczy, słodkich napojów, soków owocowych, miodu i innych produktów o wysokim indeksie glikemicznym.

•  Wprowadzenie do diety produktów bogatych w błonnik – takich jak warzywa liściaste, rośliny strączkowe, nasiona chia, siemię lniane. Produkty zawierające błonnik wspierają zdrową mikroflorę jelitową i zapobiegają rozwojowi grzybów.

•  Spożywanie naturalnych probiotyków – takich jak jogurty naturalne, kefiry oraz kiszonki (np. kapusta kiszona), które wspomagają odbudowę prawidłowej mikroflory bakteryjnej.

•  Unikanie alkoholu i drożdży – alkohol, zwłaszcza piwo i wina, a także produkty drożdżowe mogą sprzyjać rozwojowi grzybów.

Dieta przeciwgrzybicza – jak komponować jadłospis? Co jeść, a czego unikać przy kandydozie jamy ustnej?

Dieta antygrzybicza powinna być bogata w składniki odżywcze, które wspierają organizm w walce z infekcjami, a jednocześnie warto wyeliminować lub przynajmniej ograniczać te produkty, które mogą sprzyjać rozwojowi drożdżaków. 

Co jeść?

Warzywa niskoskrobiowe: brokuły, szpinak, sałata, cukinia, papryka, ogórek, kalafior.

Białka o niskiej zawartości tłuszczu: chude mięso (kurczak, indyk), ryby (łosoś, dorsz), jaja.

Zdrowe tłuszcze: olej kokosowy (ma właściwości przeciwgrzybicze), oliwa z oliwek, awokado, orzechy i nasiona.

Fermentowane produkty mleczne: jogurt naturalny, kefir, maślanka – zawierają probiotyki wspierające zdrową mikroflorę jelitową.

Przyprawy o działaniu przeciwgrzybiczym: czosnek, imbir, kurkuma, oregano.

Czego nie jeść przy grzybicy?

Produkty bogate w cukry proste: słodycze, ciasta, słodzone napoje, dżemy, syropy.

Alkohol i napoje fermentowane: wino, piwo, cydr.

Produkty drożdżowe: produkty zbożowe na drożdżach, bułki, ciasta drożdżowe.

Owoce o wysokiej zawartości cukru: winogrona, banany, mango, ananas.

Produkty mleczne zawierające laktozę: mleko, sery żółte, serki homogenizowane (wyjątek stanowią produkty fermentowane).

Dieta przeciwgrzybiczna pozwala skuteczniej walczyć z grzybicą jamy ustnej, jest również kluczowym elementem w profilaktyce choroby. Jej podstawą jest eliminacja produktów sprzyjających rozwojowi drożdżaków Candida, zwłaszcza cukrów prostych i produktów drożdżowych, a także wprowadzenie do jadłospisu pokarmów wspierających zdrową mikroflorę jelitową i działających przeciwgrzybiczo. Właściwie skomponowana dieta, w połączeniu z leczeniem farmakologicznym i odpowiednią higieną jamy ustnej, może przyspieszyć proces powrotu do zdrowia w przypadku grzybicy i skutecznie przeciwdziałać nawrotom.