Uniwersytet w Aarhus: czym jest efekt nocebo w stomatologii?

Zjawisko, jakim jest nocebo jest realne i może powodować pogorszenie stanu zdrowia jamy ustnej oraz wywołać inne niepożądane skutki. Tak wynika z artykułu, który został opublikowany na stronie internetowej czasopisma naukowego „Journal of Oral Rehabilitation”.

W stomatologii i innych dziedzinach medycyny efekt nocebo może prowadzić do obniżenia skuteczności prowadzonej terapii.

Czym jest nocebo?

Efekt nocebo określa się jako słabą skuteczność leczenia, pogłębienie objawów oraz zdarzeń niepożądanych spowodowanych negatywnymi oczekiwaniami pacjenta wobec leczenia. Literatura naukowa sugeruje, że tego rodzaju reakcje pacjentów występują coraz częściej.

Autorzy zauważyli, że poza badaniami wskazującymi, że czynniki, takie jak lęk pacjenta przed leczeniem stomatologicznym mogą wpływać na silniejsze odczuwanie bólu zębów i efekt leczenia, niewiele uwagi poświęca się zjawisku nocebo w stomatologii. – Chociaż badania nad efektem nocebo w stomatologii są ograniczone, dostępne obecne dowody wskazują na to, że sugestie słowne, relacja lekarz–pacjent, oczekiwania pacjentów oraz ich niepokój to czynniki, które mogą odgrywać pewną rolę w występowaniu efektu nocebo – napisali autorzy z zespołu kierowanego przez dwoje naukowców: dr. Takeshiego Watanabe i dr Mette Sieg z Wydziału Psychologii i Nauk Behawioralnych na Uniwersytecie w Aarhus (Dania).

Ponieważ poglądy na temat nocebo wciąż ewoluują, duńscy naukowcy przeprowadzili przegląd mając nadzieję na lepsze poznanie tego zjawiska w odniesieniu do stomatologii, a także zidentyfikowanie obszarów przyszłych badań. Żaden dotychczasowy przegląd nie analizował zbiorczo działań niepożądanych u uczestników otrzymujących placebo w randomizowanych badaniach klinicznych w dziedzinie stomatologii, ale poszczególne badania pośrednio sugerują, że oczekiwania pacjentów mogą wpływać na ich stan.

Skutki podawania placebo pacjentom stomatologicznym

Autorzy podali, że w badaniach dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności nadtlenku wodoru w wybielaniu zębów pacjenci, którym podano placebo, doświadczali nadwrażliwości i podrażnienia dziąseł. Ponadto osoby, u których występuje silny lęk przed leczeniem stomatologicznym, mają tendencję do odczuwania wyższego poziomu bólu po ekstrakcji zęba.

Z kolei w badaniach klinicznych nad działaniem leków przeciwbólowych po usunięciu trzecich zębów trzonowych pacjenci otrzymujący placebo mieli specyficzne dla leku skutki uboczne, w tym zawroty głowy, bóle głowy oraz nudności. Te działania niepożądane u pacjentów, którzy nie otrzymywali leków, potwierdzają występowanie efektu nocebo w stomatologicznych badaniach klinicznych.

Autorzy pracy podkreślają potrzebę dalszych badań nad nocebo w stomatologii. Ich zdaniem lekarze dentyści powinni mieć świadomość możliwego występowania tego efektu. Dodają, że lepsze rozumienie tego zjawiska może poprawić relację między pacjentem i lekarzem oraz mieć pozytywny wpływ na wyniki leczenia.

Jak napisali Watanabe, Sieg i wsp., systematyczny przegląd niepożądanych skutków u pacjentów otrzymujących placebo w randomizowanych badaniach stomatologicznych pomógłby przybliżyć rolę tego zjawiska w stomatologii.

– Badania te pomogą wyjaśnić rolę efektu nocebo w stomatologii, wskażą na jego potencjalne skutki dla praktyki dentystycznej i dostarczą wskazówek, w jaki sposób efekt nocebo może być ograniczony – podsumowali autorzy artykułu pt. „Czym jest efekt nocebo i czy ma on zastosowanie w stomatologii?” (What is the nocebo effect and does it apply to dentistry?).

Jakie czynniki decydują w najwyższym stopniu o efektywnej współpracy w zespole medycznym? Pytamy dr. n. med. Michała Ganowicza. – Zespół powinien być „skalibrowany”. Co to znaczy? Taką kalibrację przeprowadza się podczas pracy przy badaniach klinicznych. Chodzi o to, żeby każdy z badających oceniał np. ubytek próchnicowy dokładnie tak samo – mówi nasz rozmówca.

T.H.

źródła: https://www.drbicuspid.com/index.aspx?sec=sup&sub=pmt&pag=dis&ItemID=329954

https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/joor.13306