Najczęstsze urazy zębów związane z uprawianiem sportów

Przyczyny urazów w sporcie

Aktywność fizyczna stanowi jeden z zasadniczych elementów zdrowego stylu życia, ponadto umożliwia prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny, pozwala utrzymać sprawność fizyczną przez długie lata życia, aż do samej starości.
Wraz z szerszym i niekiedy masowym uprawianiem sportów wyłoniło się szereg problemów, tak ogólnolekarskich jak i typowo stomatologicznych. Te ostatnie dotyczą urazów głowy i twarzoczaszki. W niektórych dyscyplinach sportowych występuje szczególne ryzyko uszkodzeń, połączonych nawet z trwałym uszczerbkiem zdrowia. Nie znaczy to oczywiście, że powinniśmy rezygnować z wysiłku fizycznego na rzecz biernego spędzania czasu. Warto jednak zwrócić uwagę podczas jakich dyscyplin sportowych szczególnie będziemy narażeni na powstanie urazu w obrębie głowy, twarzy i jamy ustnej, a wtedy też zachować szczególną ostrożność. Dużą uwagę należy poświęcić dzieciom i osobom młodym, które często w sposób żywiołowy i mało przemyślany podejmują się wykonywania różnych form aktywności fizycznej.

Przyczynami urazów w sporcie może być niedostateczne opanowanie techniki danego sportu, problemy ogólnozdrowotne, uprawianie sportu w sposób zupełnie niekontrolowany czy nieprawidłowe warunki treningu. Bywa, że konsekwencjami urazu są niesportowe zachowania, brak odpowiedniego przygotowania organizmu do wysiłku.
Obrażenia w obrębie twarzy i jamy ustnej powstawać mogą wskutek zderzenia lub uderzenia, zadanego przez współzawodnika, urazu spowodowanego działaniem urządzenia lub sprzętu, zderzenia z podłożem przy upadku na twarz.
Urazom twarzy ulega najczęściej dolna jej część, największa ilość obrażeń dotyczy w pierwszym rzędzie żuchwy, następnie kości jarzmowej, dalej okolicy nosowo-oczno-sitowej i szczeki. Wśród uszkodzeń kośćca twarzy dochodzi do złamania kości, rzadziej przemieszczenia czy zwichnięcia np. w stawie skroniowo-żuchwowym. Z tymi urazami łączą się różne formy zniekształceń twarzy i zaburzenia poszczególnych funkcji, istotnych dla życia jak: oddychania czy żucia i połykania oraz mowy, a także wzroku, smaku, węchu. Wśród częstych ciężkich powikłań złamań kośćca twarzy dochodzi równocześnie do wstrząśnienia mózgu, szczególnie przy upadkach z wysokości, czy uderzeniu w głowę czy twarz. Złamania kości twarzoczaszki wymagają najczęściej specjalistycznego leczenia chirurgicznego lub ortopedycznego.

Rodzaje urazów

Urazy koron zębów stałych obejmują nadłamanie i złamanie. Nadłamanie jest to uraz umiarkowanie powierzchowny, utrata szkliwa ma miejsce do granicy szkliwno-zębinowej, mogą być widoczne tylko drobne pęknięcia szkliwa, zwykle nie wymaga leczenia, lub tylko impregnacji np. związkami fluoru.

Złamanie może obejmować tylko szkliwo, a także zębinę, przy czym odłamanie może być skośne i dotyczyć jednego z kątów zęba, lub poprzeczne i obejmować przy zębach górnych dolną część zęba; tego rodzaju złamanie zęba jest szczególnie częste i dotyczy przednich zębów siecznych górnych. Istnieje wtedy konieczność odbudowy brakującej części zęba. Bywa, że złamanie powikłane jest odsłonięciem miazgi, leczenie w tym przypadku jest znacznie bardziej skomplikowane. Do złamań może dochodzić na linii korony i korzenia zęba, a także w obrębie samego korzenia.
Warto wspomnieć, że uszkodzenie zębów mlecznych niesie niekiedy za sobą problemy w stałym uzębieniu. Do późnych następstw urazów zębów mlecznych należą zniekształcenia budowy zębów stałych.

Częstym urazem jest zwichnięcie zęba, które może być częściowe lub całkowite. Postępowanie lecznicze zależy od rodzaju nadwichnięcia. Leczenie zwichnięcia zęba zależy w znacznej mierze od równoczesnego uszkodzenia tkanek sąsiadujących z zębem i ich zabezpieczenia czy leczenia, od stadium rozwoju korzenia, od okresu doznania urazu, często łączy się z delikatnym zabiegiem repozycji i unieruchomieniem szyną elastyczną.
W przypadku zwichnięcia całkowitego lub wybicia, ząb całkowicie traci łączność z zębodołem. O ile ząb zostaje odnaleziony może podlegać zabiegowi reimplantacji (ponownemu umieszczeniu w zębodole), przy czym jest to zależne od okresu czasu, jaki upłynął od wypadku do czasu wykonania zabiegu. Powodzenie zabiegu zależy w dużej mierze od czasu jaki minął od urazu ale także od tego, w jakim środowisku przebywał ząb po urazie, (powinien zostać umieszczony w ślinie, mleku lub soli fizjologicznej). Zależnie od rodzaju tego środowiska można się spodziewać pozytywnego lub negatywnego wyniku zabiegu reimplantacji. Dodatkowo odgrywa rolę stan zęba czy jest on z ukończonym czy niedokończonym rozwojem korzenia i czy uraz dotyczył zęba mlecznego.