Znienawidzony odgłos dentystycznej wiertarki

Dźwięk wydawany przez wysokoobrotową wiertarkę dentystyczną trafił na listę 10 najbardziej nieprzyjemnych, działających na nerwy, dokuczliwych i irytujących odgłosów. W eksperymencie przeprowadzonym przez uczonych z Uniwersytetu w Newcastle próbowano określić, jaki rodzaj dźwięków drażni nas najbardziej, a następnie odkryć przyczynę tego rozdrażnienia. Okazało się, że najbardziej męczące i budzące agresję odgłosy posiadają pewną wspólną cechę – mieszczą się w zakresie częstotliwości od 2 tys. do 5 tys. Hz.

10 najbardziej nieprzyjemnych dźwięków na świecie
Wśród 74 dźwięków przebadanych przez uczonych, za najbardziej nieprzyjemne uznano: pisk kredy na tablicy, odgłos paznokcia skrobiącego po szybie, odgłos towarzyszący cięciu styropianu, szuranie łopaty po żwirze, zgrzytanie hamulca, przeciąganie noża lub widelca po szklanej powierzchni, hałas powodowany przez wiertarkę dentystyczną, piskliwy krzyk (zwłaszcza w wykonaniu małych dziewczynek), odgłosy generowane przez narzędzia budowlane (szlifierkę, świder, młotek, wiertarkę udarową).

Dlaczego niektóre odgłosy tak bardzo nas wkurzają?
Generalnie za nieprzyjemne uznajemy dźwięki skrajne: wysokie lub niskie, czyli z jednej strony piski, z drugiej trzeszczenia (przy czym nieco lepiej tolerujemy trzaski niż wizgi i jazgoty). Z badań naukowców z Niemiec i Austrii wynika również, że wiele zależy od kontekstu, w jakim słyszymy konkretny odgłos. Rytmiczne dźwięki perkusji mogą nas doprowadzić do ataku szału, jeśli dochodzą z mieszkania sąsiada, który późno w nocy postanowił posłuchać popularnych przebojów. Jeżeli jednak jesteśmy na koncercie ukochanego zespołu, te same dźwięki wydadzą nam się przyjemne i ekscytujące.

– Wszystko zależy od naszych osobistych właściwości – potwierdza Anna Stolarczuk, protetyk słuchu. – Przecież jest sporo ludzi, przy których można piłować styropian i zupełnie ich to nie rusza. Innych ten dźwięk doprowadza do szału, a niekiedy wręcz powoduje odczucie fizycznego bólu. Tak więc fakt, czy uznajemy jakiś dźwięk za skrajnie nieznośny, czy za zaledwie nieprzyjemny, jest poniekąd kwestią naszego nastawienia. Najbardziej denerwują nas te dźwięki, nad którymi nie mamy żadnej kontroli, które pojawiają się nagle i które wbrew naszej woli zakłócają rytm naszego życia.

Czemu jednak nieprzyjemne odgłosy wywołują w nas irytację, gniew i agresję, a nie – dajmy na to – melancholię, skłonność do płaczu czy przygnębienie? Zdaniem uczonych z Uniwersytetu w Newcastle odpowiedzi na to pytanie należy szukać w złożonej strukturze naszego mózgu. Okazało się, że regiony mózgu analizujące dźwięk wchodzą w interakcje z ciałem migdałowatym, które jest odpowiedzialne na pobudzanie układu współczulnego. Przypomnijmy, iż jądro migdałowate z jednej strony generuje negatywne emocję, takie jak gniew, nienawiść i agresja, z drugiej odpowiada za reakcje obronne. To dlatego nieprzyjemny odgłos wyzwala nas w dwa typy odruchów – albo pragniemy jak najszybciej uciec od źródła hałasu, albo wpadamy w morderczy nastrój.

Być może znając wyniki tych badań, łatwiej będzie nam zrozumieć, iż jeśli odczuwamy u dentysty lęk, rozdrażnienie i niepokój wywołany odgłosami wiertła, nie oznacza to wcale, iż jesteśmy emocjonalnie niestabilni. Nasza reakcja jest uwarunkowana fizjologicznie i mieści się w granicach normalnych zachowań. Pamiętajmy również, iż wiele zależy od naszego nastawienia. Jeśli nie dopuścimy do powstania skojarzeń "pracująca wiertarka = ból i cierpienie", łatwiej zniesiemy przenikliwe, drażniące odgłosy towarzyszące borowaniu.

B.Sz.